Müzikli bir halk destanı

“16. yüzyıl Osmanlı’nın uyguladığı yanlış siyasetle kardeşi kardeşe kırdırdığı, ağır vergiler altında halkı yokluğa ve yoksulluğa ittiği, acımasızca sömürdüğü yıllardır o yıllar. Sömürüye karşı duranlar, hakkını arayanlar zindanlarda işkenceler görüyor, sonra da asılıyorlardı. Tıpkı günümüzde toplumsal sorunları dile getirenlerin, düşüncelerini söyleyenlerin demir parmaklıkların arkasına atıldığı gibi” diyor “Pir Sultan Abdal: Banazlı Koca Haydar” adlı oyunun yazarı ve yönetmeni Aytekin Özen.

Oyunda, ağır vergiler altında halkın yok yoksul yaşadığı; rüşvetçi kadıların, yobaz müftülerin elinde yargının ve dinin sömürü aracına dönüştüğü dönemde, Pir Sultan Abdal’ın Osmanlı’nın baskısına, halkın ezilmişliğine, ürettiğinin üçte ikisini vergi diye kadı ve mollalara vermesine başkaldırışı anlatılıyor. Oyunda Pir Sultan Abdal, türküleriyle, nefesleriyle, deyişleriyle ve söylemleriyle halkı bir araya topluyor. Semah gösterilerinin de yapıldığı oyun deyim yerindeyse müzikli bir halk destanı.

Özen’e göre halkın gerçek kahramanları ozanlar halkın içinde bulundukları için acıları, aşkları, umutları, kaygıları toplumsal gerçekçiliği ele alan onlar... Pir Sultan Abdal da işte böyle bir ozan, bilge...

Dekorun gerçekliği bizleri o döneme götürüyor. Özellikle Pir Sultan Abdal’ın zindan sahnesindeki duvarların saz şeklinde olması oldukça etkileyici.

Pir Sultan Abdal’ı sahneye taşımak, o dönemi anlatmak ciddi bir sorumluluk ve ciddi bir çalışma istiyor. Özen, “Çağımıza bir ayna tutmak, iyilerin iyiliklerini kötülerin kötülüklerini göstermek, çağımızda ne olup ne olmadığını ortaya koymaktır sanat. Tiyatro doğası gereği hayatın aynısıdır. Özellikle ‘tiyatro sanatı’ geleceği (yarını) kendi dünyasında kurar. Bu insanlığın evrensel değerlerine karşı sorumluluk demektir” diyor.

Pir Sultan Abdal’ın savaşçı bir kişiliği yok. Dergâh kültürüyle yetişmiş, bütün kişisel hırslarından, tutkularından arınmış, toplumun ve çağın sorununu derinlemesine inceleyen, yol gösteren bir ozan görüyoruz türküler ve deyişlerle bezenen oyunda.

Özen, “Tarihe dönüp bakacak olursak bize sunulan biçimsel tarihin ötesinde halkın gerçek yaşamına, kültürüne dayanan gerçek bir tarihi ele almak gerekir. Biz de hiç susmayan nefes olmuş Pir Sultan Abdal’ı, yani Banazlı Koca Haydar’ı dilimiz döndüğünce anlatmaya çalıştık” diyor.

Bakırköy Belediye Başkanı Ateş Ünal Erzen’in desteğiyle çıkan oyunun prodüksiyonu Muhterem Özdemir’e, ışık ve efekt tasarımı Bora Nakipoğlu’na, sesi Erdal Tok’a, görsel tasarımı Hakan Gültınmaz’a ait.

Oyunda, Tolga Savacı, Sevgi Gemici, Volkan Gemici, Ahmet Demir, Ömer Yıldırım, Gökay Akgör, Bahar Hacıbektaşoğlu, Erdoğan Karlı, Kevork Taşkıran, Burak Akgün, Faruk Sağlam, Okan Vardar, Kadir Hasman, Hüseyin Durak, Sercan Yener, Çağatay Palabıyık ve Alper Kut rol alıyor.

Türkü yorumu Leyla Ünver’e ait olan oyunda Ali Turgut, Mehmet Yalgın ve Yol Kulu da sazlarıyla eşlik ediyor.

(“Pir Sultan Abdal-Banazlı Koca Haydar” bugün Şişli Kent Kültür Merkezi’nde; 3, 6 ve 16 Haziran’da BBT Yunus Emre Kültür Merkezi Müşfik Kenter Sahnesi’nde saat 20.30’da sahnelenecek.)