Ölüdeniz'in Köpüklenmesi, Kirliliktir Geçer...

Yeni kurulan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na göre Ölüdeniz’deki köpüklenme geçici bir durum, kirlilik açık denizdeki tekne ve gemilerden kaynaklanıyor. Bakanlığa göre plajın hiçbir yerinde köpük kirliliği izine rastlanmamış. Sahada yapılan ilk gözlemlere bakılarak da söz konusu alanda kirliliğin hâkim rüzgâr ve akıntılar nedeniyle açık denizden kıyıya ulaştığı tahmin edilmektedir. Teknelerden bırakılan sintine ve atıkların suların köpüklenmesine yol açtığı ifadesine dayanılarak “Kirliliktir geçer” diye Cumhuriyet gazetesinde başlık atılmıştır (1). Kirliliktir geçer de nasıl geçer?Fethiye Körfezi Ölüdeniz’e 2004 yılında iki defa gidilerek, Likya World ve Ölüdeniz TÜDAV (Türk Deniz Araştırmaları Vakfı) önünden alınan deniz suyu örneklerinde bazı kimyasal analizler de tarafımızdan yapılmıştır. Likya Word önünden alınan deniz suyunda deterjan konsantrasyonu litrede 0.018 mg olarak saptanmıştır. Bu değer Karadeniz’in sıcak noktalarında yani ötrofikasyon (yeşillenme görülen) olan yerlerinden daha yüksektir. Aynı istasyonda, nitrit konsantrasyonu, litrede 0.006 mg iken, TÜDAV Laboratuarı önünde nitrit, litrede 0.011 mg. düzeyine çıkmıştır. Nitrat düzeyi, Likya Word önünde litrede 1.4 mg. iken, TÜDAV Laboratuvarı önünde litrede 1.3 mg. olarak saptanmıştır. Fosfat konsantrasyonu ise Kelebekler Vadisi’nde litrede 0.15 mg. olarak tespit edilmiştir. Tüm bu bulgular yayımlanmıştır (2).

Nitrit, bölgede lağımsal bir kirlenmeyi göstermektedir. Fosfatın oldukça yüksek konsantrasyonda olması ise ya deterjan ya da tarımsal kaynaklıdır. Kullandığımız deterjanların büyük bir bölümünde yüzde 30’lara varan deterjan fosfatları mevcuttur. Deterjan fosfatları su havzalarımızda ötrofikasyona ve köpüklenmelere neden olabilmektedir. Sonuçta, kokuşma ve bakteriyel üreme kaçınılmaz olmaktadır. Katkı maddesi olarak kullanılan ve deterjanın temizleme etkisini arttıran fosfat kullanımı çoğu ülkede yasaklanmıştır. Diğeri ise su havzalarına yakın yörelerde yapay gübre kullanımıdır. Yapay gübreler de ötrofikasyona neden olmakta ve kanserojen bir madde olan nitrit konsantrasyonunu da arttırmaktadır.

Ülkemizin çok değerli bir denizel ortamı olan Ölüdeniz’de, başta tüm organik kirleticiler ve ağır metaller olmak üzere tüm kirleticilerin su sediment ve organizma üçlüsünde analizlerini yapma gereksinimi vardır. Konusunda uzman profesyonel çevrecilerin yapacağı böyle bir çalışma sonucunda, yaptırımlarda ortaya konulacaktır. Bu yazıda, Ölüdeniz’in kimyasal kirliliği açısından çok karamsar bir yaklaşımda bulunulmuş olunabilir. Bu yazının, amacı laf üretmekten çok, bilimsel laboratuvar bulgularına yönelmenin gereksinimini ortaya koymaktır. Yoksa, halen ülkemizin çok gözde bir turistik bölgesini karalamak değildir.

Dr. Sayhan TOPÇUOĞLU Radyoekolog