Perşembe konuşmalarında 'Gizli Hıristiyanlık'

21. yüzyıl dünyasına hâkim olan, tarihselliği sorgulanamayan, mutlaklaşmış, dışlayıcı dini ve milli kimliklerin aksine, Osmanlı İmparatorluğu’nun hemen her bölgesinde, tek tanrılı kurumsallaşmış dinlerin ve millet sisteminin sınırlarını zorlayan “Gizli Hıristiyan” olarak tanımlanan topluluklar bulunuyordu. Lübnan’da Ak-Maronitler, Girit’te Kourmoulides, Arnavutluk’ta Laraman ve İşpat, Trabzon çevresinde ise İstavri, Kurumlu ve Maçkalı adlarıyla bilinen bu toplulukları yerleşim, kültür, dil ve din pratiklerindeki farklılıklarına rağmen Gizli Hıristiyan adı altında birleştiren, ne zaman başladığını bilmedikleri ama Osmanlı idaresi altında sürdürdüklerini veya buna zorlandıklarını iddia ettikleri ikili yaşam tarzıydı.

1856 Islahat Fermanı’yla Osmanlı idaresinin İngiliz hükümetine İrtidad maddesinin uygulanmayacağına dair verdiği garantiler sonrasında ortaya çıkan Trabzon kökenli Rumca konuşan Kurumlu, Maçkalı ve İstavrilerin varlıkları ve mücadeleleri, önce Osmanlı idaresi daha sonra Yunan ve Türk milliyetçilikleri için bitip tükenmez bir varoluşsal endişe kaynağına dönüştü. Taleplerinin nedenine ve nasılına bakılmadan bu topluluklar, bir milliyetçilik tarafından devşirilmeye direnen Yunan “ethnie”sinin tezahürü veya anavatanın bağrında, nereden çıkacağı belli olmaz bir ihanet şüphesi olarak kurgulandı.

Türkyılmaz’ın, devlet-merkezli milliyetçi tahayyüllerin ötesine geçip Osmanlı, İngiliz, Yunan ve misyoner arşivlerinden belgeleri kullanarak Trabzonlu madencilerin yaşadığı Gizli-Hıristiyan mikrokosmosunu yeniden kurgulamaya ve bu hayatın sona gelişini açıklamaya çalışacağı bu etkinlik 18:30’da Aynalı Geçit, Meşrutiyet Caddesi, Avrupa Pasajı,Galatasaray’da gerçekleşecek.