Rusya ile yaşanan gümrük sorunu çözülemedi

Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Hayati Yazıcı, Gümrük Müsteşarlığı'nın 2008 yılı faaliyetlerini değerlendirdiği ve 2009 yılı projeleri hakkında bilgi verdiği basın toplantısının ardından, gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Rusya ile ticarette Rus gümrüklerinde yaşanan sorunlarına ilişkin soru üzerine Yazıcı, Rusya ile bu konuda önemli bir kriz yaşandığını, ardından her iki ülkenin de üzerinde mutabık kaldığı Basitleştirilmiş Gümrük Hattı uygulamasının protokole bağlandığını ve protokolün 1 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe girdiğini hatırlattı.

Yazıcı, Rus tarafının iyi niyetle yapılan, onaylanan ve yürürlüğe giren protokol uyarınca, Türkiye'nin şikayet ettiği uygulamanın başına dönüleceği sözünü verdiğini kaydederek, protokol uyarınca sorunların oluşturulacak ekiplerle yapılacak müzakerelerle giderileceği hususunda mutabık kalındığını söyledi. Yazıcı, şöyle devam etti:
''Bu çerçevede başlatılan müzakere çerçevesinde, arkadaşlarımız gördüler ki Rusya sanki hiç protokol yapılmamış gibi davranıyor. Protokol aşamasında Rus tarafının öne sürdüğü ama tarafımızca kabul edilmeyen yüzde 100 fiziki kontrol, belgelerin önceden gönderilmesi gibi kabul etmediğimiz istekleri yeniden gündeme taşımaya başladılar. Gündeme getirdikleri konularda, gümrüklerde uygulamalarını kabul edilmez oranda sürdürmeye devam ettiler. Bu konu ile alakalı son toplantı Moskova'da yapıldı. İkinci toplantı Türkiye'de yapılacaktı, Türk Gümrüğü çağrıda bulundu, ama olumlu bir cevap alınamadı. Dolayısı ile konu Dışişleri Bakanlığı ile diplomatik düzeyde ele alınmak üzere Dışişleri Bakanlığı'na iletildi. Devletimizin tüm birimlerinin bu uygulamadan haberi var.

Rusya burada yanlış bir uygulama içinde. Gümrüklerin en önemli işlevi, güven içinde gümrük faaliyetlerinin sürdürülmesidir. Yapılan sözleşme çerçevesinde, muhatabınızın imzası çerçevesinde uyacağı konusunda güven içinde olmanızdır. Rusya'nın son davranışı ile bu güveni bulamadığımızı görüyoruz. Sanırım konu, Sayın Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün 13-14 Şubat tarihlerinde Rusya'ya gidişinde tekrar gündeme taşınacak. Müsteşarlığımızdan arkadaşlarımız ve TİM'den arkadaşlar Sayın Cumhurbaşkanımıza refakat edecekler.''
 

''Putin, uygulamadan haberi olmadığını iletti"

Yazıcı, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Davos'ta Rusya Başbakanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede konunun gündeme geldiğini ve Putin'in bu uygulamadan haberdar olmadığını Başbakan Erdoğan'a ifade ettiğini de bildirdi.

''Diplomatik yollarla çözmeye çalışacaksınız ama gelinen noktada biz Rus mallarına karşı nasıl bir tutum izliyoruz'' şeklindeki soru üzerine de Yazıcı, ''Bizim işlemlerimiz sözleşme çerçevesinde, akde riayet çerçevesinde. 1 Kasım 2008'de yürürlüğe giren protokol çerçevesinde işlemleri sürdürüyoruz. Biz çünkü güveni esas alıyoruz, o çerçevede sürdürüyoruz'' yanıtını verdi.

Yazıcı, ''bu konuda misilleme olacak mı'' şeklindeki bir başka soruya karşılık da ticari işlemlerde misilleme gibi sözcüklerin çok fazla kullanılmasından hoşlanmadığını belirterek, '' Misilleme bir yerde savaş kavramıdır. Ticarette menfaatiniz neyse bunu takip edeceksiniz. Çıkarlarınızı, ülkenizin ekonomik çıkarını gözeteceksiniz, bu çerçevede hareket edeceksiniz. Keskin sirke küpüne zarar verir. Ama elbette ki ülkemiz bu konuda kendi çıkarlarını gözetiyor'' diye konuştu.

Rusya'nın hangi gerekçelerle protokole uymadığına ilişkin soru üzerine de Yazıcı, Rusya'nın, Türkiye imzalanan bu protokolün şu hükmüne uymadı, şunu ihlal ediyor gibi bir argümanı olmadığını belirtti ve şöyle devam etti:
''Protokol yokmuş gibi davranıyorlar. Bana göre bu, uluslararası ilişkilerde çok temel bir sorun. Temel yaklaşımlarında bir yanlışlık var. Onun için bu kadar önemli bir yanlışlıktan üst düzey yöneticilerinin ihtimaldir ki haberleri yok. Sayın Putin'de Başbakanımıza uygulamadan haberi olmadığını söylemiş Davos'ta. Rusya gümrük idaresinin başındaki kişi bürokrattır. Enteresan ama Bakanlar Kurulu'na katılır. Bu kişiler bunu yönlendiriyor, yürütüyor. Bunun arka planında ne var, doğrusu bunu biliyor değiliz.''

Yazıcı, ''Yazışmalarda Rusya'nın ortaya koyduğu gerekçeler neler'' şeklindeki soru üzerine de Rus tarafının ''biz Rusya piyasasında, Türk ürünlerini korumak için bunları yapıyoruz. Türk ürünlerini ancak bu şekilde koruruz. Listeler gelsin, fiyatlar bildirilsin, taklit ürün geliyor Rusya'ya ve biz bunları ancak bu şekilde ayırabiliriz'' dediğini ve kendilerine göre böyle bir mantık silsilesi içinde hareket ettiklerini ifade ettiklerini söyledi.

Yazıcı, sorunun çözümüne ilişkin sorular üzerine, tüccarın utanmayacağını, işine bakacağını belirterek, Rusya'nın Türkiye'nin en önemli ticaret partneri olduğunu hatırlattı. Sorunun diplomatik yoldan çözüleceğine inandığını da kaydeden Yazıcı, bunun ötesinde farklı bir düşünceleri olmadığını kaydetti.

Yazıcı, ''2009 yılı için gümrük tarifelerinde vergisel boyutta ya da işlemlerde bir indirim ya da artış söz konusu mu'' şeklindeki bir diğer soruyu da ''Bir artış söz konusu değil. Sadece biz TASİŞ'in faaliyetleri çerçevesinde alınan ücretlere ilişkin bir düzenleme yapacağız'' yanıtını verdi.