Sol ilk kez yükselişte

Açık Toplum Vakfı, Koç Üniversitesi ve ABD OHIO Devlet Üniversitesi’nin işbirliğiyle “Haziran 2015 Seçimleri Türkiye Kamuoyu Dinamikleri Araştırması”na göre son bir yılda “ekonomi kötüye gidiyor” diyenler yüzde 30’dan yüzde 48’e yükseldi. Türkiye’nin en önemli iki sorunu sorulduğunda yüzde 39 ile işsizlik ve yüzde 13 ile ekonomik kriz ilk iki sırada. Türkiye için başkanlık sisteminin parlamenter sisteme göre daha iyi bir yönetim biçimi olduğunu düşünen seçmenlerin oranı ise yüzde 27 olarak saptandı. Araştırmada ayrıca sol görüşlülerin oranının 2002 yılında yüzde 15.3’e gerilediği, 2015 yılında ise bu oranın yüzde 23.7 oranına yükseldiği görüldü.

Sorunlar ekonomi odaklı

Prof. Dr. Ali Çarkoğlu araştırma bulgularıyla ilgili yaptığı açıklamada, seçmenlere göre bugün Türkiye’nin en önemli sorunlarının ekonomi odaklı olduğunu belirterek “İşsizlik, geçim sıkıntısı, yoksulluk, enflasyon, ekonomik kriz gibi kaygıları Türkiye’nin en önemli sorunları olarak dile getiren seçmenlerin oranı yüzde 56’dır. Bu oran 2007 ve 2011 seçimleri öncesindeki ölçümlere oldukça yakındır.

İfade özgürlüğü

Prof. Dr. Çarkoğlu demokrasi ve ifade özgürlükleri konusunda da gözlemlerini şöyle aktardı: “Bugün Türkiye’de demokrasinin işleyişinden memnun olmayanların oranı yüzde 45’tir. 2006 yılından beri takip ettiğimiz bu gösterge 2011 yılında yüzde 33 ile en düşük seviyesine geriledikten sonra sürekli artış göstermiştir. İfade özgürlüklerine dair değerlendirmelerde 2007’den bu yana önemli bir değişim gözlenmese de buradaki değerlendirmeleri 2015 itibarıyla kutuplaşmış olduğu göze çarpmaktadır. Muhalefet partileri seçmeni yüzde 75 oranında ifade özgürlüğü olmadığı kanaatinde iken AKP seçmeninin (yüzde 28 ifade özgürlüğünde sorunlar olduğunu belirterek) görece daha iyimser bir değerlendirme yaptığı gözlenmektedir. Bu bağlamda devletin insan haklarına saygı göstermediğini dile getirenlerin oranı da 2007’den bu yana sürekli artmış ve 2015 itibarıyla yüzde 45 düzeyine ulaşmıştır.”

Kürt sorunu

Seçmenlerin yüzde 60’ı Türkiye’nin yeni bir anayasaya ihtiyacı olduğunu ifade etti. Bu oran HDP’li seçmenler için yüzde 80 düzeyine kadar ulaştı. Meclis’te çoğunluğu olan partinin istediği düzenlemeyi yapabilmesini savunan seçmenlerin oranı ise sadece yüzde 18 olarak ifade edildi. Bu oranın AKP seçmenleri arasında da yüzde 31’e çıktığı kaydedildi.

Kürt sorunu tartışmalarında, çözüm için yerel yönetimlere daha fazla yetki verilmesi, anayasadaki vatandaşlık tanımının daha kapsayıcı hale getirilmesi, genel af, kamu kuruluşlarında Türkçe dışında hizmet verilmesi ve ilköğretimin Türkçe dışında dillerde de yapılabilmesi gibi önerilere desteğin yüzde 50’nin altında olduğu gözlendi. Seçmenlerin yaklaşık yüzde 60’ı Kürt siyasi hareketinin nihai hedefinin bağımsız bir devlet kurmak olduğunu düşünürken, bu oranın HDP’li seçmenlerde ise sadece yüzde 33 seviyesinde olduğu görüldü.

Ekonomik değerlendirmeler, iktidarın performansı Prof. Dr. Çarkoğlu ekonomik durum ve iktidarın performansı konularındaki seçmen eğilimlerini de şöyle özetledi:

“Seçmenlerin ekonomik değerlendirmelerinde belirgin bir kötüleşme gözlemlenmektedir. Ekonominin durumu hakkında olumsuz görüş bildiren seçmenlerin oranı 2013 yılında yüzde 24 iken, 2014 yılında yüzde 30’a, 2015 yılında ise yüzde 48’e yükselmiştir. Seçmenlerin AKP iktidarının geçmiş 4 yıllık icraatlarını düşündüklerinde iktidarı en başarılı bulduğu üç konu türban/başörtüsü sorunun çözülmesi, sağlık hizmetleri ve kentsel dönüşümdür. İktidarın en başarısız bulunduğu üç konu ise işsizliğin azaltılması, Suriye politikası ve rüşvet ve yolsuzluğun azaltılmasıdır.”

Türkiye’de sol yükseliyor

Araştırmada ayrıca 1990 ile 2015 yılları arasındaki Sol-Sağ arasındaki ideolojik değişim de ele alındı. Buna göre 1990’da yüzde 21.8 olan sol görüşlülerin oranının 2002 yılında yüzde 15.3’e gerilediği 2015 yılında ise bu oranan yüzde 23.7 oranına yükseldiği görülüyor. 1990 yılında yüzde 22.7 olan sağ görüşlülerin oranının 2007 yılında yüzde 46.9 oranına çıktığı ancak 2015 yılına gelindiğinde bu oranın yüzde 39.9’a gerilediği görüldü.