‘Sudan’ sebeplerle tropikal yatırım

Türkiye, tarım arazisi kendisinden yüzde 12 daha küçük Sudan’a yatırım yapmaya hazırlanıyor.
Türkiye’de tarımsal girdilerin maliyeti son bir yılda yüzde 24 ila yüzde 100 arasında arttı. Yılın ikinci çeyreğinde ekonominin yüzde 5.2 büyümesiyle övünülürken, tarım yüzde 1.5 küçüldü. Elektrik ve su borcu bile tarımsal desteklerden kesilerek ödenen çiftçiyi, dövizdeki hareketliliğin yaratacağı yeni bir zam yükü bekliyor. Ancak hâl böyleyken Sudan’a yatırımın gerekçesinin ‘Türkiye’de üretilemeyen tropikal meyve ve sebze üretimi’ olması ‘yerli üretime ve üreticiye darbe’ olarak yorumlandı.

Şirket tarımcılığı

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) ile Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığı arasında imzalanan anlaşmaya göre, kasımda tahsis edilecek arazi 780 bin 500 hektar büyüklüğünde olacak. Üretim, iki ülke arasında, çoğunluk hissesi Türkiye’ye ait olan şirket üzerinden yapılacak. Yeni kabinede Tarım ve Orman Bakanlığı görevine getirildikten sonra Turkcell Yönetim Kurulu Üyeliğini bırakan Bekir Pakdemirli’nin ilk icraatlarından biri, Türk yatırımcıların Sudan’a yatırım için ülkeyi ziyaret etmesi oldu. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik döneminde de Sudan ile tarımal işbirliği yapılmış, Sivas büyüklüğündeki tarım arazisi kiralanmıştı.
10 Eylül’de Türkiye-Sudan Ekonomik Forumu’na katılan Pakdemirli, Sudan ile Türkiye arasındaki 500 milyon dolarlık ticaret hacminin yeterli olmadığını, bu rakamın 10 milyar dolara çıkarılması gerektiğini söyledi. Sudan Devlet Başkanı Birinci Yardımcısı Bekri Hasan Salih ile de görüşen Pakdemirli, “Ülkelerimizin tarım, hayvancılık ve diğer konulardaki iş imkânlarını geliştirmek maksadıyla buradayız” diye konuştu.

Ticaret fazlası veriliyor

İki ülke arasındaki dış ticaret verilerine bakıldığındaysa, Türkiye’nin Sudan’a 2017 itibarıyla gerçekleştirdiği tarım ihracatının 154 milyon dolar, ithalatının ise 81 milyon dolar olduğu görülüyor. Dış ticaret fazlası 73 milyon dolar. Dünya Bankası verilerine göre de Sudan’da tarımın ekonomiye katkısı 35.8 milyar dolar iken, Türkiye’de bu rakam 51.7 milyar dolarla daha yüksek. Ağırlıklı ihracat kalemlerini tahıl, tahıl ürünleri, meyve ve sebzeler oluştururken, önemli ithalat kalemlerini ise yağlı tohumlar, dokuma elyafı ve bunların artıkları oluşturuyor.

Sudan’ın dış ticaret verileri incelendiğindeyse, ithalat yaptığı en önemli ülkelerin Çin, Hindistan, B.A.E., Mısır, Suudi Arabistan ve Türkiye olduğu görülüyor.

Gıda egemenliği tehlikede

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Ahmet Atalık, Türkiye’deki tarım arazileri ve üretim her geçen gün azalırken, farklı bir ülkede tarım arazisi kiralanmasını, ‘gelecek nesillerin gıda egemenliğini riske atmak’ olarak yorumladı.

Atalık, yapılan anlaşmanın Sudan hükümeti açısından tarımının bilgi ve teknoloji ile buluşması, istihdam oluşturulması ve sürdürülebilir gıda politikası açısından önemli olduğunu söyledi. Ancak konuya Türkiye açısından bakıldığında ise görünümün parlak olmadığına değinen Atalık, “Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS) kayıtlı çiftçi sayımız 2003’te 2.8 milyon kişi iken 2017’de 2.1 milyon çiftçiye kadar geriledi. Son 15 yılda çiftçinin ekmekten vazgeçtiği arazi 32 milyon dönüme ulaştı. Kendine yeterliliği ile nam salan ülkemiz dışa bağımlı hale geldi” diye konuştu.

‘NE İŞİN VAR SUDAN’DA?

Yabancılara tarım arazisi satılmasının yasalaştığı 2016’dan 2017’nin ilk 6 ayına kadar, 23 ülkeden 85 yabancı uyruklu kişi, Türkiye’nin 20 ilinde 2 bin 159 hektar tarım arazisi satın almıştı. CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, karara tepki göstererek, “Her işimiz tamam, bu eksik. Ne işimiz var Sudan’da?”
dedi.