Suriye, Türkiye'nin arabuluculuğu konusunda ısrarlı

Esad'ın, Amerikalı 6 senatörle yaptığı bir saatlik toplatıyı konu alan 4 Ocak 2010 tarihli belgeye göre, Suriye Devlet Başkanı, ülkesinin İran'la ilişkilerinin barış müzakereleriyle ilişkilendirilmemesi gerektiğini de söyledi.

Toplantıda Senatör Specter, Suriyeli yetkililerle İsrail-Suriye barış görüşmeleri konusunda daha önce yaptığı toplantılara atıfta bulunarak, Suriye'yle barışın İsrail'e yarar sağlayacağını belirtti. ABD'nin, İran'la Suriye arasındaki köklü bağların farkında olduğunu belirten senatör, ancak İran'ın nükleer silah üretmesi durumunda ortaya çıkacak tehlikeleri de gördüklerini kaydetti.

İsrail hükümetinin, Suriye ile barış görüşmeleri sürecine ilişkin kararlarını ABD'nin baskısı olmadan kendi vermesi gerektiğini vurgulayan Specter, ancak Suriye'nin İran üzerindeki etkisini bu ülkenin politikalarını değiştirmek için kullanması durumunda ABD'nin bu çabalara olumlu bakacağını söyledi.

İsrail'le barış sağlanmasını istediğini ifade eden Esad, bununla birlikte konuların karmaşık olduğunu belirterek, her iki tarafın da barışa ulaşılması hedefini paylaştığını ancak bu konuda tercih edilen yaklaşımlar konusunda görüş ayrılıkları olduğunu dile getirdi.

Barışın önündeki engelleri teşhis etmeye yönelik gerçeklere dayalı bir yaklaşım isteyen Esad, bunu, bir doktorun kanserli bir hastayı tedavi etmesi sürecine benzeterek, doktorun temeldeki hastalığı iyileştirmemesi durumunda kanserin büyümeye devam edeceğini söyledi.

Türkiye'nin rotası desteklenmeli

Suriye'nin 2008 yılında Türkiye'nin arabuluculuğunda İsrail ile dolaylı barış görüşmelerine başladığını hatırlatan Esad, yaklaşık 8 aylık bir süreç içinde, 1990'larda yürütülen dolaysız görüşmelerden daha başarılı sonuçlara ulaşıldığını belirterek, ABD ve Avrupalıların Türkiye'nin rotasını desteklemesi gerektiğini kaydetti. İsrail'in onu sadece barışın koruyabileceği konusunda ikna edilmesi gerektiğini de söyleyen Esad, Obama'nın görev süresinin, barış için son fırsat olabileceğini dile getirdi.

Senatör Gregg'in, Suriye'nin neden dolaylı barış görüşmelerine Türklerin arabuluculuğunda devam edilmesi konusunda ısrar ettiğini ve neden, Suriye Hizbullah, Hamas ve İran'la ilişkiler gibi Amerika açısından önemli konularda yardımcı olurken, ABD aracılığında doğrudan görüşmelere geçilemeyeceğini sorması üzerine Esad, Hamas ve Hizbullah'ın barış sürecinin bir parçası olması,ancak barış görüşmelerini yönlendirici aktörler olmamaları gerektiğini belirtti.

Esad, Suriye'nin dolaylı görüşmeleri, dolaysız görüşmelerin temelini oluşturacak, üzerinde uzlaşılmış bir görev tanımına ulaşmanın yolu olarak gördüğünü bildirdi.

Gregg'in, İran meselesini çözmeden bir barışa ulaşmanın mümkün olup olmayacağını sorması üzerine ise Esad, İran'ın nükleer programının bir İsrail-Suriye barış anlaşmasıyla ilişkilendirilmesine karşı çıkarak, böyle bir ilişkiyi tartışmanın her şeyi daha karmaşık bir hale getireceğini kaydetti. Ancak belgede Esad'ın daha sonra, her bireyin ve ülkenin ikili ve bölgesel dinamiklerde önemli olduğunu ifade ettiğine dikkat çekildi.

Irak konusunun da ele alındığı toplantıda Senatör Bayh'in İran tarafından yönetilmeyen istikrarlı bir Irak'ın hem ABD hem de Suriye'nin çıkarına olduğunu, yine de hala yabancı uyruklu aşırılık taraftarlarının Suriye'den Irak'a geçebildiğini belirterek, belki de bunun istihbarat ilişkilerini yeniden kurmak için uygun bir zaman olduğunu söylemesi üzerine, Suriye Devlet Başkanı Esad, iki ülke arasındaki güvenlik işbirliğinin artırılması önündeki temel engelin siyasi işbirliğinin eksikliği olduğunu vurguladı.

Amerika'nın büyük bir enformasyon teknolojisine sahip olduğunu ancak elde ettiği bilgileri başarıyla analiz edemediğini belirten Esad, "Siz, aşırılık taraftarlarına verdiğiniz savaşta başarısız oluyorsunuz. Bizde sizin elinizdeki istihbarat imkanları olmamasına karşın daha iyi analizcilerimiz olduğu için başarılı olduk" dedi.

ABD Başkanı George Bush'la işbirliği yapmayı, ona güvenmediği ve Bush yönetiminin haksızlık yaparak Suriye'yi yabancı militanları desteklemekle suçladığı için reddettiğini söyleyen Esad, Barack Obama'nın göreve gelmesinin ardından ülkesinin daha olumlu olmaya çalıştığını da ifade etti.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi George Mitchell'a Irak'la bir sınır güvenliği işbirliği yapılması önerisinde bulunduğunu hatırlatan Esad, (belgede, bu önerinin ilk kez Amerikalı yetkililer tarafından Mayıs 2009'da Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim'e götürüldüğü, Esad'ın Mitchell'a yaptığı toplantının ardından Haziran 2009'da teklifi kabul ettiği vurgulanıyor), "Bu benim için küçük, sizler için büyük bir adımdı" dedi.

ABD'nin Meksika sınırını kontrol etmesindeki acizliğine de atıfta bulunan Esad, sınırın büyük bir sorun olmadığını vurguladı.

Suriye'nin Türkiye ile arasındaki yakın istihbarat işbirliğinin, iki ülkenin büyük bir güvenlik gücüne dayanmaksızın, teröristlerin 860 kilometre uzunluğundaki sınırı geçmelerini engellemelerine olanak sağladığını söyleyen Esad, bu işbirliğinin Suriye'ye, teröristlerin eylemleri açısından önemli lojistik şebekeleri felç etme imkanı sağladığını söyledi.

Irak'ta istikrarın sağlanmasının her iki ülkenin de ortak çıkarına olmasına karşın Suriye'nin kendi çıkarlarına riayet edilmeden bir istihbarat işbirliğinin içine "atlamayacağını" söyleyen Esad, "Size bunu bedelsiz vermem" diye konuştu.

Bölgedeki en önemli ülke İran, ikiincisi Türkiye

Toplantıda sık sık gündeme gelen İran'ın nükleer programı konusunda, bu ülkenin bir anlaşmaya ulaşılmasını önlediği şeklindeki ifadelere yanıt veren Esad, İran diplomasisinin artık esnek olmadığını çünkü hükümetin 2009 yılındaki seçimlerin ardından daha güçlü olduğunu savundu.

Bölgedeki en önemli ülkeyi İran, ikincisini Türkiye ve üçüncüsünü Suriye olarak sıralandıran Esad, Afganistan'da askeri birlikleri bulunan ABD'nin, İran'la daha iyi ilişkiler geliştirmeye ihtiyacı olduğunu söyledi.