Suriye'de Dört Tarz-ı Siyaset

Suriye’de dünyanın gözleri önünde bir insanlık dramı yaşanıyor. Can kaybı, yokluklar, yoksulluklar ve mülteciler artık kanıksandı. Ne yazık ki jeopolitik çekişme henüz kana doymadı; doyacak gibi de gözükmüyor. Kübalıların dediği gibi “Filler tepişirken çimenler ezilir” ya da Kırgızların dediği gibi “Atlar tepişir, arada sıpalar ezilir.” Ekranları başında uzun yıllardır savaşı ve ölümü naklen izlemeye alıştırılan ve birer strateji uzmanı kesilenlerin payına düşense seyretmek ve tahminde bulunmak.

Ulusal Koalisyon

Bizler seyrettirile duralım Suriye’de son bir ay içinde dört tarz-ı siyaset diye adlandırabileceğimiz gelişmeler yaşandı. 11 Kasım’da Katar’ın başkenti Doha’daki toplantı sonucu oluşan Suriye Devrimi ve Muhalefet Güçleri Ulusal Koalisyonu birinci siyaset tarzı olarak belirginleşti.

Şam’daki Emevi Camii imamı olan Şeyh Moaz elHatib’in başkanlık ettiği Koalisyon, Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, Bahreyn, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 11 ülke tarafından Suriye halkının tek ve meşru temsilcisi olarak tanınıyor.

Fransa, İngiltere, İspanya ve İtalya’nın da tek ve meşru temsilci olarak gördüğü koalisyonu son olarak ABD de tanıdı.

 

Ulusal diyalog

İkinci siyaset tarzıysa 11 Kasım Doha toplantısına yanıt olarak İran’ın 18-19 Kasım’da Tahran’da topladığı ve benim de katılma fırsatı bulduğum Suriye Ulusal Diyaloğu zirvesinde belirginleşti. “Şiddete Hayır, Demokrasiye Evet” başlığıyla toplanan zirvede, Suriye’de silahlı muhalefeti reddeden ve bir kısmı da zaman içinde Suriye hükümetinde görev almayı kabul etmiş muhalefet temsilcileri katıldı.

Çin ve Rusya temsilcilerinin yanı sıra Dünya Barış Konseyi Başkanı Scorro Gomes gibi katılımcıların da hazır bulunduğu toplantıda şiddeti reddeden, adil ve şeffaf seçimler yoluyla demokratik dönüşümü savunan bir çerçeve benimsendi.

 

El Nusra Cephesi

Üçüncü tarz, Doha ve Tahran’ın dışında kalmakta ve cihat çizgisini sürdürmekte kararlı radikal İslamcıların oluşturduğu El Nusra Cephesi ve benzeri El Kaide unsurlarının siyaseti. 2011’de kurulan El Nusra Cephesi dünyanın çok farklı cephelerindeki savaşlarda deneyim kazanmış 1.000-1.500 deneyimli militanıyla tedhiş eylemleri sürdürüyor. Ağırlıklı olan Suudi Arabistan’da yaşayan bağışçıların maddi desteğini alan bu grup Suriye Devrimi ve Muhalefet Güçleri Ulusal Koalisyonu’ndan bağımsız bir çizgi sürdüreceğini açıkladı. ABD, 12 Aralık’ta Fas’ta gerçekleşen Suriye’nin Dostları Toplantısı öncesinde El Nusra Cephesi’ni terörist örgütler listesine ekledi.

 

PYD cephesi

Suriye’deki dördüncü tarz ise çatışmaların başından itibaren kendi çizdiği yolda istikrarlı bir şekilde ilerleyen Partiya Yekîtiya Demokrat’ın siyaseti. Salih Müslim’in başkanlık ettiği PYD, Kürtlerin ağırlıklı olarak yaşadığı bölgelerde kontrolü elinde tutmak için gerekirse silahlı çatışmaya girmekten kaçınmıyor. Suriye Ulusal Konseyi’ne Türkiye’yle olan yakın bağları nedeniyle mesafeli duran PYD, Suriye’de Esad’la müzakere yoluyla demokratikleşme ve özerkleşme temelinde bir çözüm bulunabileceğini düşünüyor.

 

Medyadaki büyük cepheleşme

Bu dört tarz-ı siyaset kendi mecrasında akarken bir o kadar çetin bir mücadele de medya cephesinde yaşanıyor. Suriye Devrimi ve Muhalefet Güçleri Ulusal Koalisyonu’nu destekleyen Batı ve Körfez medyalarındaki “yanlı” habercilik anlayışından rahatsız olan İran’ın son dönemlerde bütçe olanaklarını silahtan çok medya altyapısına ayırdığı gözden kaçmıyor. İran bugün İngilizce (Press TV), İspanyolca (Hispan TV), Arapça (Al Alam TV) ve Azerice (Sahar TV) yayın yapan donanımlı televizyon kanallarına sahip. Ayrıca IRIB Dünya Servisi’nin 28 farklı dilde radyo yayın yapmakta olduğunu hatırlatmakta fayda var. Kasım ayındaki İran seyahatimde gözlemleyebildiğim kadarıyla, İran’ın medya altyapısı liyakat temelli bir insan kaynağı politikası çerçevesinde oluşturulduğu için uluslararası habercilikte TRT’den daha etkili ve verimli bir çalışma yürütebiliyor.

İran’ın aksine PYD medya gereksinmelerini genellikle Erbil ve Türkiye’deki müttefikleri üzerinden karşılıyor. Suriye’de Yekîtî Medya Merkezi üzerinden Kürtçenin yanı sıra İngilizce, Almanca, Rusça ve Arapça dillerinde kısıtlı da olsa paylaşımlarda bulunan PYD, aynı zamanda Erbil’de bulunan Rudaw gazetesi üzerinden de İngilizce konuşan dünyaya açılabiliyor.

Medya meydan savaşlarının en “yenileşimci” aktörü El Nusra Cephesi. Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkelerindeki Selefi “hayırseverler” El Nusra mücahitlerine eylemlerinde “parça başı” ödeme yapıyor. Vaat edilen ödemeyi alabilmek için de her bir tedhiş eylemi kameraya çekiliyor ve sosyal medya aracılığıyla paylaşılıyor. El Nusra Cephesi, internet ortamında kullandığı taktiklerle “gerilla pazarlama” ve “viral pazarlama” kavramlarına yeni anlamlar getiriyor.

Kısacası Suriye’deki dört tarz-ı siyaset dört farklı medya stratejisini de beraberinde getiriyor. Irak’taki kitle imha silahları tartışmaları bugün yerini Suriye’deki kimyasal silah tartışmalarına bırakırken kalpler ve zihinler için mücadele durmaksızın devam edecek gibi gözüküyor.

Kübalıların deyimiyle çimenlerin, Kırgızların deyimiyle de sıpaların ezildiği bu acımasız dönem bakalım masum insanlara daha ne bedeller ödetecek. Gelin tedhişin teşbihe karıştığı bu gaddar dünyaya bir kez de Tahran zirvesine katılan Suriyeli bir muhalifin gözünden bakalım. “Geçenlerde bir Suudi şeyhinin ‘İranlılar eşektir’ dediğine tanık oldum” diyor Suriyeli muhalif. Ve ardından ekliyor: “İran’ın eşekleri Körfez’in atlarından daha akıllıdır.”

Kıssadan hisse çıkarılacak çok hisse var. Özellikle de “siyaset” kelimesinin etimolojisinin Arapça seyislik etmek, at idare etmek kavramlarına uzandığını bilenler için kıssadan çıkarılacak çok hisse var. Bizse payımıza düşen hisseden çoktan vazgeçtik. “Yeni bir Ortadoğu doğuyor; bu Ortadoğu’nun sahibi, öncüsü, hizmetkârı olmaya devam edeceğiz” diyen Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun kılavuzluğunda attan, eşekten düşmeyelim; ezilen çimenlerden, sıpalardan olmayalım yeter...