Türkçenin duayenlerinden sesli kılavuz

Konuyla ilgili bilgi veren Rüştü Erata, her ülkenin ulusal kimliğinin en önde gelen belirleyicisinin o ülkenin ulusal dili olduğunu vurgulayarak, bu değerin korunması ve geleceğe taşınması için 2005 yılında bir proje çalışması başlattığını söyledi.

Erata, projesinin, destek için sunduğu Dil Derneği ve Çağdaş Eğitim Vakfı tarafından onay görmesinin ardından ses kayıtları için TRT kökenli spiker ve tiyatro sanatçılarıyla irtibata geçtiğini anlattı.

Sanatçı ve spikerlerin projeyi olumlu karşıladıklarını dile getiren Erata, bu kapsamda 2006 yılının başında ses kayıtlarına başlandığını ifade etti.

Erata, bu tür ses kaydı yapmanın zor olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
''Kişi başına bin 100 tane sözcük düşüyor. Sözcükleri çok düzgün şekilde okuyorlar. İnsanlarımız bu sayede bütün sözcüklerimizin doğru dillendirilişine ulaşmış olacaklar. Bazı sıkıntılarımız var. Ses kayıtları ortalama bir saat sürüyor. Sonra ben onları alıp evde kurduğum sistemde dinliyorum. Patlama ya da ağız şapırtısı gibi teknik aksaklıklar ile bariz söyleniş hatalarını ayıklıyorum. Bir hafta sonra bu ayıkladığım sözcükleri tekrar dinliyorum. Yine bariz yanlışlıkları ayıklıyorum. Bu işlemi bir kez daha yaptıktan sonra hiçbir yanlışlık olmaması için, son olarak bu ayıklanmış sözcüklerimizi usta spiker, sunucu ve seslendirme sanatçılarımızın denetimine sunuyorum.''

Hayatta olmayanların sesleri eski kayıtlardan alınacak

Rüştü Erata, bazı sanatçı ve spikerlerin yaşlılık sorunları ya da hastalıklarla mücadele ettiğini anlatarak, konuşmasını şöyle sürdürdü:

''Macide Tanır, Müşfik Kenter, Jülide Gülizar, Metin Serezli gibi pek çok değerimizin isimlerin ses kayıtlarını aldım. Sesini kaybeden spiker ağabeyimiz Tuna Huş'un sesini eski kayıtlardan alacağım. Yani onun ağzından çıkan cümlelerden sözcükleri tek tek cımbızlayarak kılavuza koyacağım. Ayrıca merhum Zafer Cilasun, Mümtaz Sevinç, Haluk Kurdoğlu gibi değerlerimizin de ses kayıtlarına ulaşmaya çalışıyorum. Eğer onlar yaşarken kayıt yapabilseydik yaklaşık bin tane sözcük seslendirmiş olacaklardı, oysa şimdi sadece birkaç tane sözcük seçebileceğim. Ancak bu hiç sorun değil, çünkü özellikle genç kuşakların bu değerlerimizin sesinden tek bir sözcük bile duymaları çok önemli.''

Ses kayıtlarının yüzde 70'inin tamamlandığını ve kılavuzu yıl sonuna kadar bitirmeyi hedeflediğini dile getiren Erata, ''Dil Derneğinin kılavuzunu esas aldık. Gelecek kuşaklar, 50 değişik sesten yaklaşık 70 bin sözcük duyacaklar. Türkçemizi, onu en doğru konuşan ve kendine özgü tatları olan seslerden dinleyecekler. Kaydedilen seslerde erkeklerde yaş sınırı 55'in, kadınlarda ise 45'in üzeri olarak belirlendi. Kılavuz kullanıma sunulduğunda, örneğin 'ulusal' sözcüğünü Işık Yenersu, 'ulusalcı' sözcüğünü Macide Tanır, 'ulusalcılık' sözcüğünü Müşfik Kenter'in sesinden dinleme olanağı olacak" dedi.

Erata, çalışmayı kendi olanaklarıyla yürüttüğünü ve seslendirme yapanların hiçbir ücret almadığını ifade ederek, ''Bu kılavuz, belki de Türkçemizin en önemli sesli mirası. Burada sözcüklerimiz en doğru ve güzel dillendirilişleriyle yer alıyor'' dedi.

Çalışmalar tamamlandığında ulusal bir gazeteyle işbirliği yapılarak kılavuzun CD olarak ücretsiz dağıtılacağını aktaran Erata, ardından da kılavuza sanal ortamda ulaşılabilecek bir internet sitesi açılacağını kaydetti.