Türkiye basın özgürlüğünde Avrupa sonuncusu

2010 yılında basın özgürlüğüne yönelik tehditler ve tacizler dünya genelinde basına büyük darbe vurdu. Merkezi ABD’de bulunan insan hakları ve özgürlükleri izleme örgütü Freedom House’un hazırladığı Basın Özgürlüğü Raporu, dünyada basın özgürlüğünün son 10 yılın en düşük seviyelerine indiğini, böyle bir ortamda dünyadaki altı kişiden birinin basının özgür olduğu bir ülkede yaşadığını ortaya koydu. 196 ülkenin değerlendirildiği raporda ülkeler, basın özgürlüğü açısından en iyi durumdan en kötü durumda olana, 0’dan (en iyi) 100’e (en kötü) kadar olan sıralamaya tabi tutuldu.

Raporda 196 ülkenin yalnızca 68’i (%35) özgür olarak değerlendirilirken, 65 ülke (%33) yarı özgür, 63 ülke ise (%32) özgür olmayan kategorisine giriyor. Dünya genelinde 2010 yılında özellikle Ortadoğu ve Amerika kıtalarında kaygı verici bir trend izlenirken, Büyük Sahra altındaki ülkelerde bu konuda dikkat çeken gelişmeler yaşanıyor.

Listenin ilk 5 sırasında Finlandiya, Norveç, İsveç, Belçika ve İzlanda, son 5 sırasında ise Kuzey Kore, Türkmenistan, Özbekistan, Libya ve Eritre yer alıyor.
 

Türkiye’de Basın Özgürlüğü

Türkiye 196 ülkenin değerlendirildiği raporda 54 puan ile 112. sırada, kısmen özgür ülkeler arasında. Raporda Türkiye’nin notunun Türk Ceza Kanunu’nun 301 ve 216.maddeleri ve Terörle Mücadele Yasası’nı da içeren bir dizi yasa altında, gazetecilere yönelik artan tacizlerin sonucunda 51 puandan 54 puana düşürüldüğü belirtiliyor. Freedom House halihazırdaki durumu ise şöyle değerlendiriyor: “Bu hukuki baskı nedeniyle muhabirler, editörler ve medya patronları kendilerine otosansür uyguluyor ”

Raporda Batı Avrupa ülkeleri içine dahil edilen Türkiye, bu listenin son sırasında yer buldu. Batı Avrupa ülkeleri içinde basın yalnızca Türkiye ve bir üzerinde yer alan İtalya’da yarı özgür konumda. Raporda ayrıca Türkiye, Danimarka ve İzlanda’da negatif gelişmelerin yaşandığı, İngiltere’de genişletilmiş hakaret davaları nedeniyle birtakım kısıtlamaların gündeme geldiği, İtalya’da ise medyanın birkaç medya patronunun elinde toplanmış olması ve bazı kamu kuruluşlarının basına müdahalesi nedeniyle, şimdilik özgür olan basının yakında kısıtlamalarla tanışabileceğine dikkat çekiliyor.

5 yıl ne getirdi, ne götürdü?

2006-2011 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde Türkiye 3-6 puanlık düşüş ile Brezilya, Arjantin, Şili, Peru, Güney Afrika, Kazakistan, Suudi Arabistan ile aynı grupta yer alıyor. Bu dönemde en büyük düşüş 7 puanlık erozyon ile Rusya, İran, Bolivya, Madagaskar, Meksika, Macaristan’da yaşanmış. Bunun tam tersi 7 puanlık artış Sudan, Nepal, Gine gibi az sayıda ülkede görülüyor.