Türkiye, kadın memurlarda OECD sonuncusu

OECD'nin "Bir Bakışta Hükümetler 2009" raporuyla ilgili açıklamasında yükselen kamu borç yüklerinin hükümetleri verimlilikte iyileşmeye zorlayacağı belirtildi. Raporun ulusal yönetimlere halka düşük maliyetli ve iyileştirilmiş hizmetleri nasıl sunabileceği yönünde en iyi uygulamaları gösterdiği belirtilen açıklamada, OECD Genel Sekreteri Angel Gurria'nın "Hükümetler vatandaşları için mümkün olan en düşük maliyetli hizmetleri temin etmek için birbirlerinin deneyimlerinden yararlanabilirler" sözlerine yer verildi.

Kadınların devlette istihdamı artıyor

Raporda, kadınların devlet kuruluşlarındaki istihdamının giderek arttığı, çoğu OECD ülkesinde kadınların yerinden yönetim birimleri hariç merkezi kamu idaresinde çalışan işgücünün yaklaşık yüzde 40'ı ile yüzde 50'si arasında bir bölümünü oluşturduğu belirtildi. OECD raporunda, "Kadınlar birçok OECD ülkesinde genel ulusal işgücüne katılım oranlarının üzerinde temsil ediliyorlar. Polonya kadınların merkezi hükümet kurumları içinde en çok istihdam edildikleri OECD ülkesi konumunda bulunuyor. 2005 yılında Polonya'da merkezi devlet dairelerinde çalışanların yüzde 65'i kadın idi. İkinci konumdaki Portekiz ve İzlanda'da kadınların genel kamu istihdamı içindeki payı yüzde 61 düzeyinde. Skalanın diğer ucunda Japonya ve Türkiye var. Japonya'da devlet kurumlarında istihdam edilenlerin yüzde 20'si, Türkiye'de ise yüzde 12'si kadınlardan oluşuyor. Türkiye merkezi hükümette en düşük kadın istihdamı bulunan OECD ülkesi konumunda, ancak gerek Japonya gerekse de Türkiye'de kadınların merkezi kamu kurumlarındaki istihdam oranı 1995'ten bu yana artıyor" denildi.

Rapora göre, devlet dairelerindeki işgücüne kadınların özellikle yönetim düzeyinde katılımını artırmak, eşitliği, çeşitliliği ve çalışma "havuzunu"nun boyutunu büyütmek için birçok OECD ülkesinde politikalar belirlemiş durumda. Birçok ülkede kadınların devlet dairelerinde, genel çalışma piyasasındakinden daha yüksek oranda istihdam edildikleri belirtilirken şöyle denildi.

"Bununla birlikte kadınlar görece tüm işçilerin üçte birinden az oranda bulundukları İsviçre, Almanya, Japonya ve Türkiye'de merkezi devlet kuruluşlarında daha az temsil ediliyorlar. Bu, söz konusu ülkelerde, devlet görevlerini belirleyen merkezi hükümetlerin sorumlulukları sonucu böyle olabilir. Örneğin Almanya'da çok sayıda merkezi hükümet çalışanı kadınların geleneksel olarak daha az görev aldığı savunma ya da güvenlik görevlerinde bulunmaktadır."

Kadınların devlet görevlerinde genellikle kıdemli makamlara yükselemedikleri belirtilen raporda, Yunanistan, Yeni Zelanda, Meksika ve Portekiz'de kıdemli makamlardakilerin üçte birinin, Kore ve Japonya'da kıdemli yöneticilerin yüzde 5'ten azının kadın olduğu kaydedildi.
 

Bir bakışta hükümetler 2008

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün ilk kez hazırladığı raporda, birçok hükümetin krize yanıt verirken, sürdürülemez noktaya varabilecek harcama artışlarına zorlandığı, acil bir rasyonelleştirme sorununun ortada bulunduğu belirtildi. Bununla birlikte hükümetlerin ekonomik toparlanmanın hala kırılgan olan süreci içinde rasyonalleşme stratejilerini dengeleme ihtiyacı içinde olacakları belirtildi.

"Bir Bakışta Hükümetler" raporu OECD üyelerine ilk kez, reform fırsatları için yol gösterici olması amacıyla, hükümet mekanizmalarının karşılaştırmalı değerlendirmesini sunarken fanansal düzenlemeler ve kamu yönetimi politika ve uygulamalarını sundu. Rapor birçok OECD ülkesinde yaşlanan kamu sektörü işgücünün zorluklarla birlikte bir yenilenme potansiyeli sunduğuna dikkat çekiyor.
 

OECD hükümetlerinin kuşbakışı değerlendirmesi

OECD'nin raporla ilgili hazırladığı özete göre, GSYİH'larının yüzdesi olarak hükümet harcamaları birçok OECD ülkesinde ekonomik kriz başlangıcından önce azalmaya başlamıştı. 1995-2006 yılları arasında hükümet harcamalarında artışlar sadece Kore ve Portekiz'de görüldü. OECD'nin rapor özeti şöyle:

"-Toplam işgücünün yüzdesi itibarıyla kamu kuruluşlarında istihdam görece istikrarlı kalmıştır. Devlet kuruluşlarında istihdam edilen iş gücünün oranı Japonya'daki yaklaşık yüzde 5 ile Norveç'teki yüzde 29'luk oranlar arasında değişmektedir.

-Gelirlerin GSYİH'lardaki yüzdesi olarak hesaplanan devlet sektörünün boyutları OECD ülkeleri arasında büyük çeşitlilik göstermektedir. Norveç'te gelirlerin GSYİH'ya oranı yüzde 59, Danimarka'da yüzde 57, İsveç'te yüzde 56 ve Finlandiya'da yüzde 53'le en yüksek olurken Meksika en az geliri yüzde 20 oranıyla toplamaktadır. (Türkiye'de devlet gelirlerinin GSYİH'ya oranı yüzde 30).

-Kamu hizmetleri için dış kaynak kullanımı ve kamu-özel sektör işbirliğinde yatırım seviyeleri yükselmektedir. 2007'de mal ve hizmetler üzerinde hükümet harcamalarının yüzde 43'ü özel sektör kanalıyla yapılmıştır. Rakam 1995'te yüzde 39 idi.

-Merkezi hükümet kurumlarında çalışanların yaşı, OECD ülkelerindeki genel istihdamdakilerin yaşından daha yüksektir. Belçika en yaşlı merkezi hükümet işgücüne sahiptir. Merkezi hükümet kurumlarında çalışanların yüzde 44'ü bu ülkede 15 yıl içinde emekli olacaktır. İzlanda'da ise yüzde 42'si emekliliğe ayrılacaktır.

-Hükümetler insan kaynakları yönetiminde giderek daha sofistike hale gelmektedirler. Merkezi hükümetler bakanlıklara dışarıdan atama yapma konusunda daha açık davranmakta, performans değerlendirmeleri yapmakta ve performansa dayalı ücret uygulamalarına girmektedirler. Eleman yetiştirmeye yönelik daha kıdemli bir yönetici grupları oluşturmaktadırlar.

-İki OECD ülkesi hariç (İzlanda ve Lüksemburg), tüm OECD ülkeleri belli resmi görevdekilerin kişisel çıkarlarını açıklamalarını zorunlu kılmıştır. Ancak birçok ülkede kamuoyu bu bilgiler henüz ulaşamamaktadır.

-E-Devlet hizmetlerinden Norveç'te vatandaşların yüzde 62'si, Yunanistan'da yüzde 10'u yararlanmaktadır.

-Hükümet kararlarının, tıptaki 'kanıta dayalı' biçimde alınması yöntemi yükselmektedir. Bugün 29 üye ülkedeki merkezi hükümetler gerçekleştirdikleri düzenlemelerin etkilerini analiz etmek için yasa çıkarma gereği duymaktadır."
 

Türkiye'nin rapordaki durumu

"Bir Bakışta Hükümetler 2009" raporunda, dünyanın en büyük 17'nci ekonomisi olan Türkiye, OECD ülkeleri arasında devlet gelirlerinin GSYİH'ya oranı açısından yapılan sıralamada sondan ikinci sırada yer alıyor.

Türkiye'de devlet gelirleri GSYİH'nın üçte birine ulaşırken rakam Norveç'te GSYİH'nın yüzde 60'ına yaklaşıyor. Türkiye e-Devlet'te OECD sonuncusu olurken, 2003-2008 yılları arasında genişbant internet aboneliğinde de sondan ikincilikte bulunuyor.

Devlet gelirlerinin GSYİH'ya oranı ölçüsü sosyal devlet ilkesinin kağıt üzerinde kalmaması ya da devletin etkin mali örgütlenmesini gösteren ölçülerden biri olarak kabul ediliyor. Raporda ülkeler tarafından toplanan gelir miktarının, hükümetlerin sağladığı mal ve hizmetler ve bunların üretim yöntemiyle ilgili tarihi ve siyasi kararlarla ilgisi bulunduğu belirtildi. Hükümetlerin vergi indirimi gibi destekler sağlamaları durumunda kamu gelirlerinin GSYİH'ya oranla düşeceği örneği verilen raporda, bütçe açığı ve borç miktarıyla ilgili hedefler içeren AB üyesi olma ve Maasricht kriterlerini yerine getirme gibi şartların da gelirleri etkilediği kaydedildi.
 

Koalisyon hükümeti şampiyonu Japonya

Rapora göre, geçen 20 yıl içinde Japonya'da 15, İtalya'da 14, Polonya'da 12, İzlanda, Danimarka ve Avusturya'da 9, Hollanda ve Belçika'da 8, Türkiye'de 7 koalisyon hükümeti kuruldu.
 

Bakan ve bakanlık sayıları

Hükümetler Raporuna göre, OECD'nin bakanlar kurulu en kalabalık ülkesi Kanada'dan sonra Türkiye. Kanada kabinesinde 27 bakan görev yapıyor. Türkiye'de Bakanlar Kurulu'nda 25 Bakan sandalyeye sahipken İngiltere'de 23, İsveç'te 22, İtalya'da 21, Yeni Zelanda, Finlandiya ve Avustralya'da 20 bakanlı hükümetler iş başında bulunuyor. OECD üyeleri Fransa'da 17, Almanya'da 16, Japonya'da 15, İsviçre'de ise 7 bakanlı hükümetler görev yapıyor.
 

E-devlet sonuncusu

Raporda OECD ülkeleri e-Devlete hazır olma durumu açısından da sıralandı. İskandinav ülkeleriyle ABD'nin e-Devlet hazırlığı sıralamasında başlarda yer aldığı listede Türkiye en son sırada yer aldı. Vatandaşların elektronik ortam aracılığıyla işlerini çözmelerine ortam yaratan devletler sıralamasında Yunanistan, Slovak Cumhuriyeti, Meksika, Polonya, Portekiz ve Macaristan gibi ülkeler Türkiye'nin üzerinde yer aldı.

Bir başka sıralamada 2008 itibarıyla başta internet uygulamalarında kullanılan genişbant iletişim abonelikleri için yapıldı. Yine İskandinav ülkelerinin üst sıralarda yer aldıkları sıralamada, 100 kişide 37 kişinin genişbanta eriştiği Danimarka birinci oldu. 100 kişide 7 kişinin genişbant erişimi bulunan Türkiye sondan ikinci, 5 kişinin eriştiği Meksika ise sonuncu oldu. OECD ülkelerinde 100 kişide ortalama 22 kişi genişbanta erişebiliyor.