Türkiye tarihini bekliyor

3 bin yıldan daha eski olduğu bilinen ve 95 yıl önce yurtdışına kaçırılan Boğazköy Sfenksi yurt topraklarına dönerken, Türkiye kaçırılan diğer tarihi eserlerini de bekliyor. 1982 yılında Boston Güzel Sanatlar Müzesi tarafından satın alınan “Yorgun Herkül”, Ayasofya’daki 2. Selim Türbesi’nden çalınıp Louvre Müzesi’nde sergilenen Ayasofya Çinileri, İskoçya’daki Milas Lahti’nin altın taçları ve Fransa’daki Samsat Stelleri henüz Türkiye’ye iade edilmedi. Ayrıca Türkiye’ye iade edilen eserlerin yeniden yurtdışına kaçırılması tehlikesi de gündemde.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan edinilen bilgiye göre, 2007-2011 yılları arasında 320’si Avusturya’dan, 133’ü Hırvatistan’dan, 23’ü Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE), 13’ü ABD’den, 3’ü İngiltere’den, 1’i İsviçre’den, bin 235’i Almanya’dan ve bin 864’ü Sırbistan’dan olmak üzere toplam 3 bin 591 adet eser ülke topraklarına iade edildi. İade edilen eserlerin arasında, bir kısmı 1969’da Türkiye’den kaçırılan ve M.Ö. 450 yıllarına tarihlenen “Afyon Tatarlı Tümülüsü”ne ait ahşap parçalarının Almanya Münih Arkeoloji Müzesi’nde olduğu Prof. Dr. Peter Ian Kunıholm’un 2005’teki dilekçesinde bildirilen, Münih Arkeoloji Müzesi’ndeki 42 tarihi eser; Muğla’nın Datça ilçesi Knidos Antik Kenti’nden 1971 yılında alınarak İngiltere’ye götürülen bir seramik parçası ve bir kaba ait tıpa ile Sırbistan-Hırvatistan arasındaki Batrovçi Sınır Kapısı’nda 2004’te ele geçirilen sikke ve arkeolojik eserlerden bin 864’ü de bulunuyor. 95 yıl önce yurtdışına kaçırılan Boğazköy Sfenksi’nin de Türkiye’ye iade edilmesinin ardından gözler diğer tarihi eserlere çevrildi.

Pek çok eser hâlâ yurtdışında

1982 yılında Boston Güzel Sanatlar Müzesi tarafından satın alınan “Yorgun Herkül”, Ayasofya’daki 2. Selim Türbesi’nden çalınıp Louvre Müzesi’nde sergilenen Ayasofya Çinileri, İskoçya’daki Milas Lahti’nin altın taçları ve Fransa’daki Samsat Stelleri’nin henüz Türkiye’ye iadesi gerçekleştirilemedi. Bunun yanı sıra Almanya’daki Bergama-Zeus Sunağı, Aphrodisias İhtiyar Balıkçı Heykeli, Konya Beyhekim Camisi Mihrabı, Hacı İbrahim Veli Türbesi Sandukası ve Troya eserlerinin Türkiye’ye iadesiyle ilgili çalışmalar 1991’den bu yana ikili girişimler ve toplantılar yoluyla sürdürülüyor. Danimarka’daki David’s Samling Koleksiyonu’nda yer aldığı belirlenen Diyarbakır Müzesi’ne ait Sfenks Figürü, Akşehir Sedi Mahmut Hayrani Türbesi’ne ait Sanduka, Cizre Ulu Camisi’ne ait kapı tokmağı ve Nuruosmaniye Kütüphanesi’ne ait Kuran yapraklarının iadesiyle ilgili girişimler de 1991’den bu yana devam ediyor.
 

Nasıl korunacak?

Öte yandan Türkiye’ye iade edilen eserlerin yeniden yurtdışına kaçırılması tehlikesi de gündemde. Bu kapsamda bulunan Lidya-Pers eserlerinden oluşan 363 parçalık “Karun Hazinesi”, New York’a kaçırılmıştı. Hazine gazetemiz yazarı Özgen Acar’ın girişimiyle yurda getirilmişti. Yine Manisa Müzesi’nde sergilenen “Marsyas Heykeli”, geçmiş yıllarda müzeden çalınmıştı. Eser yine Acar’ın girişimiyle bulunmuş ve yeniden Manisa Müzesi’ne iade edilmişti. Boğazköy Sfenksi’nin de ya Çorum’daki Hattuşa Müzesi’nde ya da İstanbul’daki Boğazköy Müzesi’nde sergilenecek. Uzmanlar müzelerde önlemlerin arttırılması gerektiğini vurguluyor. Çünkü sözü edilen tarihi eserler “paha biçilmez” değerde.