'Türkiye ve Ermeniler üzücü senaryoyu yeniden yazmalı'

Ermenilerin Kongre'de yürüttüğü kampanyayı gözden geçirmesi gereğini de vurgulayan The Economist dergisi, "Türkiye ile Amerika arasında Ermeni konusuna ilişkin son çatlak, öncekilere göre daha geniş gibi gözüküyor" görüşünü dile getirdi. Prestijli The Economist dergisi, son sayısında "Ermeni soykırımı" konusu ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerini hem başyazısında hem de haber analizinde değerlendirdi. Dergi, "Tarihle Yüzleşmek" başlıklı başyazısında Türkiye ve Ermeni diasporasından "bilinen senaryoyu yeniden yazma yollarını aramalarını" istedi.
 

'Türkiye ile Amerika arasında geniş çatlak'

The Economist, Türkiye'nin Ermeni tasarısının ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nden geçmesine öfkeli olduğunu belirten dergi, şu yorumu yaptı: "Türkiye ile Amerika arasında Ermeni konusuna ilişkin son çatlak, öncekilere göre daha geniş gibi gözüküyor. Amerika ile müttefiki arasında genel bir sıkıntının yaşandığı bir döneme denk düşüyor. Türkiye, İran'a yaptırımlarla darbe vurulmasına karşı. Türkler arasında da Amerika karşıtlığı yoğundur. Bazıları, Barack Obama'nın, 'Ermeni soykırımının, bir iddia değil, çok geniş bir biçimde belgelenen bir gerçek olduğu' görüşünü muhafaza ettiğinden kuşkulanıyor."

'Üzücü dramanın aktörleri senaryoyu iyileştirmeli'

Dergi, Buna karşın, dergi, Türkiye'nin büyükelçisini Washington'a geri göndermesi, ABD Yönetiminin ise, önemli bir dostluğun batırılmaması ve Türk-Ermeni barışması olasılığının baltalanmaması kaygısıyla tasarının Temsilciler Meclisi Genel Kurul'da görüşülmemesi yönünde Kongre üyelerini ikna etmesi şansının bulunduğunu belirtti. Dergi, "Bu üzücü dramanın aktörleri, senaryoyu iyileştirmek için bir şey yapabilir?" sorusuna yanıt aradığı başyazısında şöyle devam etti: "Bir gün gelecek ki bir Türk lideri, tartışmaları bastırmaktan ve gerçeği söyleyenleri cezalandırmaktan çok Anadolu topraklarında işlenen günahların kabul edilerek ulusal itibara daha iyi hizmet edileceğini görecek kadar devlet adamı olacak. Böyle bir lider, Ermenistan ile ilişkileri, Osmanlı tarihinden ayıracak."

Başyazısında, Türkiye'nin bazı insanların bunun farkında olduklarını belirtirken, Türkiye'nin arşivlerini tüm akademisyenlere açarak kendisini eleştirenleri argümansız bırakabileceği de savunuldu. Ermeniler için "ataların kaderinin tanınmasının kutsal bir dava" olduğunu, Amerika'nın silah ihracatı tehlikeye giriyor diye acı anılarını bir kenara atmaları beklenilmeyeceğini savunan dergi, Ermenilerin ayrıca 1915 olaylarının değerlendirilmesinin akademisyenlerin veya siyasi otoritelerin işi olduğunu da kabul etmeyeceğini de kaydetti.
 

'Ermeniler Kongre'deki kampanyayı gözden geçirmeli'

Buna karşın Ermenilerin, Ankara'daki otoritelerin sonunda 20. yüzyılın en karanlık bölümlerinden birinin araştırılmasına izin vermeleri şansını artırmak isterlerse Kongre'de yürüttükleri kampanya konusunda daha iyi düşünmeleri gerektiğini vurgulayan dergi, Kongre'den gelen baskıların Türkiye'deki milliyetçilere desteği daha da artıracağı uyarısını da yaptı. The Economist, 1915 yılındaki katliamların soykırım olduğuna inanan Türkler arasında bile, Kongre'den geçecek bir kararın kendilerin aleyhinde işleyeceği hissiyatının bulunduğuna da dikkat çektikten sonra şunları yazdı: "Eğer Türkiye, totaliter bir devlet olsa, Ermenilerin sorun yaratacak davranışlardan kaçınmaları için bin neden olmazdı. Ancak Türkiye, mükemmel olmasa da, bir demokrasi olduğu için, Türklere ne düşünmeleri gerektiğini söylemek yerine kendi geçmişleriyle yüzleşmeleri için onlara mümkün olan en iyi olanak sağlanması üzerinde durulmalı. Ermeniler de, otoriteleri, 301. madde gibi önlemleri kaldırmaktan başlayarak Türkiye içinde araştırmaları teşvik etmeye çağırmalı. Daha güçlü, daha sağlıklı bir Türk demokrasisi fikri, bazı Ermeniler için bir puzzle gibi gelebilir ama, hasret duydukları dürüstlüğün sağlanmanın en iyi yoludur."