Türkiye’de sanat yıllığı ülkenin aynası: Tutuklama, kitap toplatma, yasak, sınırı aşan sansür...

Bağımsız kültür ve sanat gazetesi Müstehak, her yıl, kültür sanat olaylarını ‘Sansürsüz Kültür Sanat Yıllığı’ adında raporlaştırıyor. 2018 yılının kültür sanatalanındaki tüm baskı ve sansürlerinin toplatıldığı ve 36.’sı yayımlanan rapor 345 sayfayı buldu.

Sansür diz boyu

Yılın 12 ayının da sansürle geçtiği belirtilen raporda olaylar gün gün verildi. Sansürlerden bazıları şöyle: Adana Devlet Tiyatrosu’nun (DT) ‘İndia Bankası’ adlı oyunu yetkisi olmadığı
halde, Batman İl Kültür Turizm Müdürlüğü’nce ‘sansür’ uygulandı. TRT’nin 208 şarkıyı yasakladığı ortaya çıktı. Gazeteci Büşra Sanay’ın ensesti anlattığı, ‘Kardeşini Doğurmak’
kitabının iki imza günü ‘sakıncalı’ bulunarak iptal edildi. İstanbul Valiliği, ‘Yeva’ adlı filmi yasakladı. Sanatçı Levent Üzümcü’nün, ‘Anlatılan Senin Hikâyendir’ oyununun Çoruh Üniversitesi’ndeki temsili valilik tarafından, Hatay’daki temsili ise baskı sonucunda iptal edildi. TBMM’de ‘Çanakkale Anması’ etkinliği için gösterilen bir tiyatroya, Meclis Başkanı İsmail Kahraman tarafından kadın oyuncuların sahneye çıkmaması kararı alındı. Kadınların, Ankara DT Genel Müdürü tarafından da tehdit edildiği belirtildi.

Sınırları aştı

Avrupa’nın önemli film festivallerinden Doclisboa’ya, Türkiye Büyükelçiliği tarafından, Yılmaz Güney’in Yol filminin kataloğunda ve bir başka filmin de özetinde yer alan yazıların kaldırılması yönünde baskı yapıldığı belirtildi. Köln’de ise, ressam Ali Zülfikar’ın tabloları bir sergide, Türkiye Başkonsolosluğu’nun şikâyeti üzerine sansürlendi.

Konserler iptal, oyunlar yasak

Barış Atay’ın sahnelediği, ‘Sadece diktatör’ oyunu bir çok şehirde valilik tarafından yasaklandı. Salonları kontrol eden polis, oyunu sergileyen bazı salonların kapılarına ise kilit vuruldu. Manisa’da, ‘Çevreci Afacanlar’ isimli çocuk tiyatro oyunu MEB tarafından, ‘Savaş karşıtlığı gibi söylemlerin çocuklarımıza sakıncalı’ diyerek yasakladı. Lüküs Hayat müzikalini sahnelemek isteyen Samsun 19 Mayıs Anadolu Lisesi öğrencilerine de MEB, ‘argo ve müstehcen’ bulduğu gerekçesiyle izin vermedi. İstanbul DT’de sahnelenen ‘Avrupa’ adlı oyunda ‘küfür yer aldığı’ gerekçesiyle programdan kaldırıldı. Müjdat Gezen Tiyatrosu’nun Eskişehir’de sergileceği ‘Artiz Mektebi’ için ise Valilik izin şartı koydu. Munzur Kültür ve Doğa Festival’i ve Genç Bi Şenlik Sömestr valilikler tarafından iptal edildi.

Tiyatrolar kapatıldı

İstanbul Teknik Üniversitesi, Taşkışla Sahnesi üyelerinin okula girişini yasakladı. Muğla Üniversitesi ise bir tiyatro topluluğuna, kadınların ve erkeklerin birbirine temas etmemesi gibi isteklerde bulundu. Topluluk, oyunda sansürlenen kısımları ironik biçimde yer verince kapatıldı. AKP Milletvekili Metin Külünk, bir sahnede ‘Pollyanna’ adlı oyunu iptal ettirerek ailesine özel olarak ‘Bizim Aile’ oyununu sahnelettirdi.

Soruşturma... Hapis cezası...

‘Cumhurbaşkanına hakaret’ ettiği gerekçesiyle sanatçı Zuhal Olcuy’a 11 ay 20 gün hapis cezası verildi. Sanatçı Nuri Kurtcebe’de(69), çizdiği bazı karikatürlerden, aynı gerekçeyle 1 yıl 2 ay 15 günlük hapis cezası aldı. Oyuncu Berna Laçin’e, idam karşıtı paylaşımlardan dolayı soruşturma açıldı. Yönetmen Kazım Öz ve oyuncu Orhan Aydın’a da sosyal medya paylaşımları ve katıldığı etkinliklerden dolayı ‘örgüt propagandası’ suçlamasıyla davalar açıldı. Katıldıkları bir TV’de, eleştirel ifadeler kullanan sanatçı Metin Akpınar ile Müjdat Gezen’e de, ‘İç savaş ve darbe çağrısı’ iddiasıyla soruşturma açıldı. Sanatçılar, gözaltına alındıktan sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

Sanat tutuklandı

Rap sanatçıları Ezhel ve Khontkar, şarkılarından dolayı ‘Uyuşturucu kullanımını özendirmek ve kolaylaştırmak’ suçlamasıyla tutuklandı. Sosyal medya paylaşımlarında, ‘örgüt propagandası’ yaptığı gerekçesiyle, 10 ay 15 günlük hapis cezası alan tiyatro oyuncusu Cenk Dost Verdi, cezaevine girdi. Altın Portakal’da ‘En İyi Sanat Yönetmeni’ ödülü alan Giyasettin Şehir, ‘örgüt üyeliği’ iddiasıyla tutuklandı.

Kitaplar toplatıldı

Nihat Behram’ın bir kitabı 25 yıl sonra yeniden yasaklandı. Avesta Yayınları’ndan çıkan ve 18 yıldır satılan bir kitabında aralarında olduğu dört kitap yasaklanıp, toplatıldı. Aynı yayınevinin, bir kitap fuarındaki standında, başka bir kitabın daha yasaklı olduğunu gerekçesiyle el konuldu.