UAEK'nin son İran raporu

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEK) İran'ın nükleer enerji faaliyetleri hakkındaki son raporu Tahran yönetimince olumlu karşılandı. Devlet televizyonu, UAEK Başkanı Muhammed El Baradei tarafından dün açıklanan raporda, "İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinin barışçıl olduğuna vurgu yapıldığını ve kurumla işbirliğine devam edildiği bilgisine yer verildiğini" duyurdu.

İran'ın UAEK'deki daimi temsilcisi Ali Asker Sultaniye de, "UAEK, 20. raporunda da İran'ın nükleer enerji programının askeri amaçlı olmadığı ortaya koydu" dedi. İran'ın bütün taahhütlerine uyduğunu, hukuki ve teknik alanlarda kurumla işbirliğini sürdürdüğünü kaydeden Sultaniye, "Batılı ülkeler, bu gerçekleri görsün ve işbirliği ortamını tehlikeye atmasın" ifadesini kullandı.

Sultaniye, "Nükleer tesisleri UAEK denetim ve teftişine açmamız, nükleer enerji faaliyetlerimizin barışçıl olduğunun kanıtıdır" diye konuştu. Batılı ülkelerden konuyu siyasi mesele haline getirip kendi çıkarları doğrultusunda suistimal etmeyi bir kenara bırakmalarını isteyen Sultaniye, "Batılılar, uluslararası kamuoyunun zihninde daha fazla tecrit olmamak için raporda yer alan gerçekleri kabul etsin" dedi.

El Baradei'nin görev süresinin yakında dolacağını ve şu ana kadarki raporlarda katılmadıkları konular bulunduğunu hatırlatan Sultaniye, "El Baradei, bütün siyasi baskılara rağmen tüm raporlarında, İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinin askeri amaç taşımadığını belirtti. Bu, nükleer enerji programımızın barışçıl olduğunu ispatlayan uluslararası belgedir" diye konuştu.

"Görevi süresince Batılı ülkelerin siyasi baskılarına direnen" El Baradei'ye teşekkür eden Sultaniye, kurumun yeni başkanından da beklentilerinin bu yönde olduğunu söyledi. Sultaniye, "UAEK ile taahhütlerimizin gereğini yerine getirecek, hukuki ve teknik konularda işbirliğini sürdüreceğiz, ancak hiçbir siyasi baskıyı ve yasal olmayan talepleri kabul etmeyeceğiz" dedi.

'UAEK'den hem takdir, hem uyarı'

UAEK'nin dün açıklanan son raporunda, İran'ın, UAEK ile işbirliğine devam ettiği, Natanz'daki tesisler ile Arak ağır su reaktöründe kurum müfettişlerinin inceleme ve denetleme yapmasına müsaade ettiği bilgisine yer verildi. Raporda, "İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinin askeri amaçlı olduğuna dair herhangi bir kanıta ulaşılamamıştır" ifadesi yinelenirken Tahran yönetiminin, kurumun bazı taleplerini yerine getirmesi olumlu karşılandı.

İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinde son dönemde yavaşlama görüldüğünün belirtildiği raporda, "Natanz'daki tesislerde uranyum zenginleştirmeye ve Arak'taki ağır su reaktöründeki faaliyetlere devam edildiği" kaydedildi. İran'ın "ek protokol"ün gereklerini yerine getirmediği hatırlatılan raporda, "Tahran yönetiminden daha şeffaf olması ve nükleer enerji faaliyetlerinin askeri olmadığına dair ikna edici adımlar atması" istendi.
Raporda, üye ülkelerden İran'ın nükleer enerji programıyla ilgili ellerindeki belge ve bilgileri UAEK'ye vermeleri de talep edildi.

UAEK'nin 5 Haziran tarihli bir önceki raporunda, BM Güvenlik Konseyi'nin isteğine karşın İran'ın uranyum zenginleştirme programını askıya almadığı ve ağır suyla ilgili projelerin sürdüğü bilgisine yer verilmişti. Önceki raporlarda da Natanz'daki tesislerde yeni santrifüjlerin yerleştirildiği ve santrifüj sayısını artırma çalışmalarının sürdürüldüğü kaydedilmişti.

Kurum, "İran uranyum zenginleştirmeyi sürdürse de Natanz, Buşehr ve İsfahan'daki tesislerde UAEK'nin mühür ve kameralarının yerinde olduğu, sayaçların da çalıştığını" belirtmişti. İran'ın son 5 yıllık nükleer enerji programının askeri amaçlı olduğuna ilişkin belirtiye rastlanmadığı kaydedilen raporlarda, olağan denetimlere ek olarak haber vermeden de çok sayıda inceleme ve araştırma yapıldığı açıklanmıştı.

'Rapor UAEK Yönetim Kurulu ve 5 Artı1'in masasında'

UEAK'nin İran'ın nükleer enerji programıyla ilgili son raporu, üye 35 ülkenin değerlendirilmesine sunuldu. İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinde gelinen nokta ve UAEK ile işbirliği konularında bilgi içeren raporun, 7 Eylül'de yapılması ve bir hafta sürmesi öngörülen UAEK Genel Kurul toplantısında daha kapsamlı ele alınması bekleniyor.

BM Güvenlik Konseyinin daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya'dan oluşan 5 artı 1 ülkeleri de 2 Eylüldeki toplantıda UAEK'nin raporunu masaya yatıracak. Rapordaki ifadelerin, İran'a karşı yeni yaptırım kararı alınması için Rusya ve Çin'i iknaya çalışan ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya'nın elini zayıflatacağı yorumları yapılıyor.
İran'ı nükleer silah peşinde olmakla suçlayan bu ülkeler, önerilerine cevap vermesi ve müzakerelere başlanması için Tahran yönetimine eylüle kadar süre vermişti. 5 artı 1 ülkelerinin, nükleer enerji faaliyetlerinin askıya alınması karşılığında yaptırımların durdurulması önerisi Tahran yönetimince reddediliyor.

İran, "uranyum zenginleştirmeyi müzakere dahi etmeyeceğini, bunu kırmızı çizgisi olarak gördüğünü" ilan etmişti. Tahran yönetimi, "UAEK ile işbirliği içinde ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) doğrultusunda nükleer enerji faaliyetlerini sürdüreceğini" açıklamıştı.

İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad da Batı ile yürütülen nükleer enerji müzakerelerinde yeni döneme girildiğini belirtmiş, "AB ile kitle imha silahlarının yok edilmesi konularını" görüşebileceklerini söylemişti.

Nükleer enerji dosyasının kapandığını en üst düzeyde ifade eden Tahran yönetiminin, yeni dönemde kendi nükleer enerji programından ziyade, kitle imha silahlarına sahip ülkelerle bunların imhası yönünde müzakerelerde bulunmayı gündeme getireceği belirtiliyor.