Unutulan 'A' harfinin gazabı

Washington'da uluslararası ticaret hukuku uzmanı, New York Barosu üyesi Avukat Şule Öktenay Akyüz, ''ABD Ticaret Temsilciliği verilerine göre, Türkiye'den ürün ihraç eden ithalatçıların, giriş formuna A harfini koymadığı için 2008 yılında 14,5 milyon dolar boşuna gümrük vergisi ödendiğini'' bildirdi.

Washington'daki Arent Fox hukuk firmasının uzmanı Akyüz'ün verdiği bilgiye göre, ABD, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) programı ile gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelere Amerikan pazarına gümrüksüz, vergisiz giriş imkanı veriyor ve bunu tek taraflı olarak uyguluyor. Türkiye dahil 131 ülke ile 4 bin 800 ürün bu programdan yararlanırken, Türkiye'nin GTS programı kapsamında ABD'ye ihracatı 2008 yılında 917 milyon dolar oldu.

'Gümrük vergisi olmadığı halde 3500 ürün ihraç edilmiyor'

Ancak Akyüz, Türkiye'nin, GTS kapsamında yer alan bu 4 bin 800 ürünün yaklaşık beşte birini ABD'ye ihraç ettiğine dikkati çekerek, ''Türkiye, gümrük vergisi olmadığı halde yaklaşık 3 bin 500 ürünü ABD'ye ihraç etmemektedir'' diye konuştu. GTS programına göre ABD pazarına gümrük vergisiz girebilecek ürünlere, ''http://dataweb.usitc.gov/scripts/gsp/gsp_tariff.asp'' internet adresinden ulaşmak mümkün.

ABD Ticaret Temsilciliği, her yıl Amerikan gümrük tarife cetvelini incelemeye alarak değişiklikler yapıyor ve Amerikan resmi gazetesinde yayımlanan belli tarihlerde yeni ürün başvurularını kabul ediyor. Gümrük tarife cetveline yeni ürün katılabileceği gibi, daha önce listede olup belli yasal sınırları aştığı için çıkarılan ürünlerin yeniden listeye konması için de başvuru yapılabiliyor.
 

Dikkat edilmesi gereken noktalar

Akyüz, vergi avantajının her üründe farklı oranda olduğunu ve yüzde 15'lere varabildiğini de vurgulayarak, ABD'ye ihracat yapacak Türk firmaların bu programdan faydalanması için dikkat etmesi gereken noktaları şöyle sıraladı:

-ABD gümrük tarife cetvelinde yer alan ilgili satırda 'A' ya da 'A*' ibaresinin yer alması,

-Ürünün Türkiye'de üretilmiş veya yetiştirilmiş olması ya da üründe yerli katkı payının yüzde 35'ten yüksek olması,

-Ürünün Türkiye'den doğrudan ithal edilmesi ya da üçüncü bir ülkeden geçmek kaydıyla ABD'ye gelecekse mühürlü bir konteyner içinde ABD'ye ulaşması,

-İthalatçı tarafından doldurulacak olan gümrük beyannamesinde (7501 numaralı giriş formu), ürünün GTS'den faydalandığını gösterir 'A' harfinin girilmesi.
 

GTS ile ilgili son gelişmeler

GTS, 1974 tarihli ABD Ticaret Kanunu ile 10 yıl için geçerli olacak şekilde getirildi ve yıllar içinde periyodik olarak yenilendi. Son GTS programının süresi 31 Aralık 2009'da doluyor ve bu tarihte yenilenmesi söz konusu. GTS programının bu haliyle işlemesi konusunda ABD;de pek çok rahatsızlığın olması sebebiyle, programın süresinin dolmasına çok az zaman kalmasına rağmen programda reform yapılması gündemde. Senato Finans Komitesi'nin kıdemli üyesi Charles Grassley, programın reformunun bu yıl hala mümkün olduğu kanaatinde ve kısa dönem uzatımı (extension) istemiyor. Programın en çok ihtiyacı olan ülkelere en çok fayda sağlayacak şekilde işlemesi isteği, son bir yıldır kulislerde konuşuluyor. Avukat Şule Oktenay Akyüz, Türk-Amerikan İşadamları Derneği'nin (TABA) 6 Kasım'da İstanbul'da düzenlenecek konferansında konuşmacı olarak, GTS programı hakkında ayrıntılı bilgi verecek.