UUH’den uluslararası mahkeme çıkışı

Libya’nın dönemin BM Daimi Temsilcisi Elmehdi Elmajerbi’nin BM Genel Sekreteri Antonio Gueterres’e gönderdiği mektupta yer alan bilgi notunda, “Yunanistan’ın mutabakat uluslararası hukuka aykırı çıkışının” temelsiz olduğunu belirtildi. Notta “(Türkiye ile imzalanan) mutabakat muhtırasının uluslararası hukuka aykırı olduğunu iddia eden her devletin Uluslararası Adalet Divanı’na başvuru hakkı vardır” ifadelerine yer verildi.

Elmajerbi’nin BM Genel Sekreteri’ne hitaben 26 Aralık’ta gönderdiği mektuptaki bilgi notunda, Libya’nın Yunanistan’la 2004’te deniz yetki alanlarının sınırlandırılması konusunda görüşmeler yürüttüğü, bu görüşmelerde Yunanistan’ın üzerinde yerleşim olmayan adaları dayanak göstererek kendi deniz yetki alanını çok geniş tutması sebebiyle uzlaşmaya varılamadığı kaydedildi. Türkiye ile UUH’nin vardığı mutabakatın, uluslararası hukuka tamamen uygun olduğu ve mutabakatın Uluslararası Adalet Divanı’na (UAD) götürülmesinin önünde bir engel olmadığı, Libya’nın geçmişte divanın verdiği kararlara uyduğu vurgulandı.

‘HAKKANİYET’ İLKESİ

Yunanistan, Türkiye ile Libya UUH’nin imzaladığı mutabakatın, Akdeniz’de Girit, Kerpe, Rodos gibi adaların deniz yetki alanlarını yok saydığını öne sürmüştü.Deniz yetki alanlarının uluslararası hukuk statüsünü belirleyen temel metin olan ve Türkiye’nin taraf olmadığı BM Deniz Hukuku Sözleşmesi, adaların da kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge gibi yetki alanlarına sahip olabileceğini öngörüyor ancak buna “hakkaniyet” ve “doğal uzantı” gibi kısıtlamalar getiriyor. UAD, Malta-Libya davası, İngiltere-Fransa davası gibi ülkelerin deniz yetki alanlarının paylaşımıyla ilgili davalarda “coğrafyanın üstünlüğü” ilkesinden hareketle adaların, deniz yetki alanları için her zaman temel belirleyen olarak esas alınamayacağı yönünde kararlar verdi. Türkiye, UAD’nin bu kararlarına atıfta bulunarak Yunanistan’ın iddiasının aksine adaların, anakaralarla eşit şekilde münhasır ekonomik bölge hakkı yaratmayacağını belirtmişti.

Türkiye, Akdeniz’deki deniz yetki alanının sınırlarını belirten koordinatları, BM Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu’nun BM Genel Sekreteri Guterres’e hitaben gönderdiği 13 Kasım tarihli mektupla bildirdi. Türkiye’nin Libya ile 28 Kasım’da yaptığı ve TBMM’de onaylanarak 8 Aralık’ta yürürlüğe giren deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasını öngören mutabakatın tescili için 11 Aralık’ta BM’ye bildirimde bulundu. 5-6 ay sürebileceği belirtilen tescil süreci halen devam ediyor.