Viyanalı mimar Ernst A. Egli'nin gözünden yeni Türkiye

Mimarın ailesi tarafından bir nüshası Zürih Üniversitesi’ne armağan edilen anılar, özgün dili Almancadan önce Türkçe Güven Göktan Uçer’in çevirisiyle yayınlandı.

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 1927 yılında 34 yaşında Türkiye’ye gelerek, Atatürk Türkiye’sinin inşa edilmesinde önemli katkısı olan, Viyanalı modernist mimar ve kültür insanı Ernst A. Egli’nin anılarını yayınladı. Kısa bir süre kalmak niyetiyle geldiği Türkiye’den 13 yıl boyunca ayrılamayarak, ülkenin önde gelen eğitim ve kamu binalarına imzasını atan Egli, Mustafa Kemal’in ve Cumhuriyet’in kurucu kadrolarının kendisini yüreklendirmesiyle, genç mimarların yetiştirilmesine de öncülük etmiş.

Anılarında mimarlık işlerinden çok dönemin Türkiye’sine yönelik kültürel ve toplumsal gözlemlere, değerlendirmelere yer veren Egli, 1952-55 arasındaki ikinci gelişinde ülkeyi nasıl değişmiş bulduğunun da üzerinde durur.

Çağın tekniklerini ve uygulamalarını yakalamak amacıyla, zamana karşı yarışarak genç Türkiye’yi heyecanla inşa ettikleri günleri şu sözlerle anlatıyor Egli:

“Mustafa Kemal Paşa beni cesaretlendiriyor, benden ülkeye yetenekli, yararlı, çağdaş mimarlar yetiştiren modern bir okul istiyordu. Bu görev doğrultusunda, öncelikle iki yıllık teknik hazırlık okulu ve iki yıllık atölye eğitimi için uygulanacak bir ders programı hazırladım... Türk evlerinin yapısını çok beğeniyordum. Bu evlerin genel tasarımı ve yapı tarzı çok özel, mekân birleştirmeleri çok şaşırtıcıydı ve her bölümü anlam taşıyordu. Ben bu ev tarzını korumak istiyordum. Asistanım Sedat (Hakkı) Eldem bu değerli evlerin fotoğraflarını çektirip çizimlerini yaptırarak bana destek oluyordu…”

Ernst A. Egli’nin tasarladığı en önemli yapılar arasında, Mülkiye Mektebi (A.Ü. Siyasal Bilimler Fakültesi), Musiki Muallim Mektebi (eski Ankara Devlet Konservatuvarı), Türk Hava Kurumu İdare Binası, Ankara Ticaret Mektebi, Yüksek Ziraat Enstitüsü (A.Ü Ziraat Fakültesi), İsmet Paşa Kız Enstitüsü (Zübeyde Hanım Kız Meslek Lisesi), Atatürk Orman Çiftliği’nde Bira Fabrikası ile Hamamı, İşçi ve Memur Konutları, Marmara Köşkü ile İstanbul Üniversitesi Biyoloji Bölümü (Botanik Ana Bilim Dalı binası) sayılabilir.