Yalıtım ve Sosyal Temaslar! (12.05.2020)

“Kişinin ait olduğu grubun üyelerinden mutlak yalıtımı düşünülemez. Biyolojik açıdan bakıldığında dahi, yeni bir varlık için ön koşul, üst seviye hayvan türlerinden iki ferdin bir araya gelmesidir.

Söz konusu insan ise salt fizyolojik olarak yaşamını sürdürebilmek için dahi yavru, ebeveynlerinin beş veya altı yıllık bakımına muhtaçtır.

Sadece biyolojik açıdan değil, sosyolojik açıdan da tam yalıtılmışlık kavramsal olarak çelişkilidir.

Aristoteles’i izleyen sosyologlar, insan doğasının sosyal ilişkiler içinde geliştiği, sosyal ilişkiler dışında ise zayıfladığı görüşünde onunla hemfikirdirler.

O halde denilebilir ki yalıtım gerek sosyal gerek biyolojik açıdan, mutlak değil, görelidir.

(…)

En temel sosyal süreç, etkileşimdir. Bu etkileşim (a) insanlar arasında ve (b) gruplar arasında gerçekleşir. Etkileşimin en basit parçası, ya da ilk aşaması, temastır. Temas, etkileşimin birinci evresi ve sonraki evrelere hazırlık olarak düşünülebilir.

Çok daha zor bir konu olan sosyal etkileşim mekanizmalarına geçmeden önce, sosyal temas fenomeninin analizini yapmak gerekir”.

SOSYOLOJİYİ AKTİF BİR DİSİPLİNE DÖNÜŞTÜRDÜ

Amerikan sosyolojisinin kurucu isimlerinden ve kent, ekoloji, göç, asimilasyon gibi sosyolojik çalışma alanlarında öncülerinden Robert E. Park, bu çalışmasında bireylerin ve toplumların birbirleriyle izole ve/veya temas halinde olmalarını ele alıyor. Biyolojiden psikolojiye, coğrafyadan sosyolojiye uzanan geniş bir okuma listesi eşliğinde…

Sosyolojiyi pasif bir felsefi disiplinden insan davranışı çalışmalarına dayanan aktif bir disipline dönüştüren ABD’li sosyolog Robert Ezra Park (1864-1944), ABD’de zenci sorunuyla grup yaşamı ve kolektif davranış üzerine incelemeleriyle de tanındı.

ZENCİLERİN YAŞAM KOŞULLARI ÜZERİNE ÇALIŞTI

Zencilerin beyazlarla eşit haklara kavuşmak için verecekleri siyasi ve toplumsal mücadeleden vazgeçerek, iş becerilerini artıracak ve topluma yararlı olmalarını sağlayacak mesleki bir öğrenime yönelmeleri, uysal, sabırlı ve sadık işçiler olarak toplumda bir yer edinmeye çalışmaları gerektiğini savunan zenci önder B.T. Washington’la iletişime geçen Park, onun sekreteri oldu.

Washington’la birlikte ABD’nin güney eyaletlerinde yaşayan zencilerin yaşam koşulları üzerine yaptığı incelemelerin sonucunda, yöredeki ırksal sınıf yapısının kökeninde etnik farklılıkların bulunduğunu ileri süren bir kuram geliştirdi.

Washington’un görüşlerine sosyolojik bir dayanak sağlamaya çalışan bu kurama göre, keskin etnik farklılıklar bir kast sistemi doğurmuş, işbölümünün kastlara göre gerçekleşmesi ise, kast sisteminin zamanla bir iktisadi sınıf yapısına dönüşmesiyle sonuçlanmıştı.

BİREY VE TOPLUMSAL ETKİLEŞİM

1914’te Chicago Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde ders vermeye başlayan Park, bu görevini 1929’da emekli olana kadar sürdürdü.

1921’de Ernest W.Bur-gess’le birlikte Introduction to the Science of Sociology (Sosyoloji Bilimine Giriş) adlı kitabı yazdı.

Uzun süre üniversitelerde başlıca ders kitabı olarak okutulan bu kitapta grup yaşamı ve kolektif davranış çözümlemelerine ağırlık verdi.

Kişiliğin toplumsal süreç içinde geliştiğini ve insan dürtülerinin ancak iletilebilir oldukları durumda gelenek, töre ve kamuoyu gibi resmi olmayan ya da hukuk ve devlet gibi kurumsallaşmış toplumsal güçler durumuna geldiğini ileri sürdü.

Birey davranışlarının toplumsal etkileşim sonucunda kolektif bir davranışa dönüştüğünü belirtti. Rekabet, çelişki, uyma ve özümseme olarak dört tip etkileşim biçimi saptadı.

IRKÇILIK, GÖÇ, KENT, TOPLULUK VE TOPLUM

Park, makalelerinin, ders notlarının ve kitap yorumlarının derlenmesinden oluşan Collected Papers (Toplu Yazılar) adlı üç ciltlik kitabının birinci cildinde “Irk ve Kültür” başlığı altında, ırk ilişkileri, ırkçı tutumlar ve göç konularını inceledi.

“İnsan Toplulukları” adlı ikinci ciltte kent ve insan ekolojisi üzerine yazılarını bir araya getirdi. Öğrencisi R.D. McKenzie ile insan ekolojisi terimini ilk kullanan sosyal bilimci olan Park, kent yaşamının aile ve diğer toplumsal bağları zayıflatarak toplumu bireylerden oluşan atomlara dönüştürdüğünü savundu.

“Toplum” adlı üçüncü ciltte, kolektif davranış üzerine yazdığı yazıları ve gazetelerin gelişim tarihiyle kamuoyu oluşturulması konusundaki incelemeleri yer aldı.

BAŞLICA YAPITLARI:

Introduction to the Science of Sociology (Sosyoloji Bilimine Giriş)

The Immigrant Press and Its Control (Göçmen Basını ve Denetimi)

Collected Papers, 3 cilt,

E.C. Hughes (Toplu Yazılar).

TÜRKÇEDE YAYIMLANAN KİTAPLARI:

Sosyoloji ve Sosyal Bilimler – Sosyoloji Bilimine Giriş 1 / Pinhan Yayıncılık

Asimilasyon ve Sosyal Kontrol - Sosyoloji Bilimine Giriş 2 / Pinhan Yayıncılık

Rekabet ve Çatışma - Sosyoloji Bilimine Giriş 3 / Pinhan Yayıncılık

İnsan Doğası - Sosyoloji Bilimine Giriş 4 / Pinhan Yayıncılık

Yalıtım ve Sosyal Temaslar - Sosyoloji Bilimine Giriş 5. / Pinhan Yayıncılık.