Yarın 'şaka' günü

İlk olarak eski Romalıların Hilarya, Hintlilerin ise "Holi" Festivali'nde görülen şakaların 1564'te Fransa'da yapılan takvim düzenlemesiyle gelenek haline geldiği sanılıyor.

Fransa'da 1564 yılında Fransa kralı IX. Charles yılbaşını 1 Nisan'dan 1 Ocak'a aldırır. Bu arada 1 Nisan'ı sene başı olarak kabul etmeye devam edenlerle alay etmek amacı ile yapılan şakalar, bir süre sonra gelenek haline gelir. 1 Nisan'ı yılbaşı kabul edenlere ise "Nisan Balığı" adı verilir. Fransa'dan sonra diğer ülkelere de geçen bu gelenek, 18'inci yüzyılda İngiltere ve İskoçya'ya da yayıldı. Nisan 1 veya Nisan Balığı, Hollanda, Belçika, Kanada, ABD, İsviçre, Japonya dahil dünyanın pek çok yerinde tanınıyor. Ancak Amerikalılar bu günü 28 Aralık'ta kutluyor.


Dünyayı ayağa kaldıran şakalar

İnsanların birbirine yaptığı şakaların yanısıra, basın ve medya kuruluşları da 1 Nisan'ı şakasız geçirmiyor. Bazı şaka haberler güldürse de, kimi "şaka" haberler toplumda şok etkisi yaratabiliyor.

Örneğin, 1957 yılında BBC'nin saygın haber programı "Panorama", ılık geçen kış nedeniyle ağaçlarda artık spagetti yetişmeye başladığını duyurmuş ve televizyon kanalına telefon yağmaya başlamıştı. Telefonu açan BBC yetkilileri de 'bir kutu domates soslu spagettiyi ekin ve tutması için dua edin' yanıtını veriyordu. Sonunda bunun bir şaka olduğu anlaşıldı.
1962'de İsveç'in siyah beyaz yayın yapan tek televizyon kanalına 1 Nisan'da çıkan bir teknisyen, ekranın önüne bir naylon kadın çorabı geçirerek izleyicilere renkli televizyon izleyebilecekleri müjdesini vermişti.

1977'de İngiliz The Guardian gazetesi, Hint Okyanusu'ndaki hayali San Seriffe ada cumhuriyetinin 10. kuruluş yıldönümünü kutlamak için 7 sayfalık ek çıkardı.

Sports Illustrated'in 1985 yılı Nisan sayısında yaşamı boyunca Mets'de oynamayı hayal eden "çaylak" bir beysbol atıcısının hikayesi konu edildi. Sidd Finch adlı bu kişi beysbol topunu neredeyse ışık hızıyla metrelerce uzağa atabiliyordu.

Bununla birlikte aslında söz konusu Finch ömründe hiç beysbol oynamamış, bir Tibet manastırında beysbol atışlarının felsefesi üzerine öğrenim görmüştü. Mets taraftarları ülkenin her yerinde bu inanılmaz, adeta tanrının bir lütfu olan oyuncu için kutlamalar yaptı. Sonunda bu oyuncuyu yazarın hayal gücüyle yarattığı ve bunun 1 Nisan şakasından ibaret olduğu anlaşıldı.
1992'de sol eğilimli NPR radyosu, Richard Nixon'ın "Kötü bir şey yapmadım ve bir kez daha kötü bir şey yapmayacağım" sloganıyla başkanlık seçimlerine aday olduğunu açıkladı.

1995'te Discover dergisi, Aprile Pazzo isimli bir biyoloğun Antarktika'da kafası yassı kemiklerden oluşan ve penguenleri yakalamak için buzu büyük bir hızla ısıtan yeni bir tür hayvan türü keşfettiğini açıkladı.

1998 yılında Science and Reason adlı derginin Nisan sayısında Alabama eyaletinde "3.14" olan "pi" sayısının değerinin yapılacak oylama ile yuvarlanarak "3.0" olacağı duyuruldu. Bunun üzerine yüzlerce telefonla halk bu kararı protesto etti. Sonunda ikinci bir sayı yayınlanarak orijinal makaleye yer verildi, bu evrim teorisiyle ilgili Mark Boslough adlı bir fizikçinin yazısıydı.
 

Şok, vali istifa etti

Erzurum'da yayınlanan haftalık Palandöken Gazetesi ise Vali Derya Kadıoğlu ile Büyükşehir Belediye Başkanı Mahmut Uykusuz'un hükümete tepki için istifa ettiklerini manşetten verdi.
Birinci sayfadan "İstifa Şoku" manşeti ile verilen haberin şadece "Palandöken"de var olduğu belirtilerek, Vali Derya Kadıoğlu'nun "Artık yeter", Büyükşehir Belediye Başkanı MHP'li Mahmut Uykusuz'un ise "Özür diliyorum" dediği duyuruldu.

"Hükümetin duyarsızlığı ikisini de isyan ettirdi. Vali Kadıoğlu, istifa dilekçesini İçişleri Bakanlığına vermek üzere Ankaraya gitti. Başkan Uykusuz ise bugün hem görevinden hem de partisinden ayrılıyor" ifadelerini kullanıldığı haberde iki yöneticinin fotoğrafları da yer aldı.

Haberin son paragrafında ise "Bu haber, Palandöken Haber Merkezi'nin tüm yöneticilerimizin hoşgörüsüne sığınarak hazırladığı 'Nisan 1 şakasıdır'. Haydi gülümseyin" denilerek şaka olduğu itiraf edildi.

Trabzon'da yayınlanan Karadeniz'den Günebakış gazetesi ise geçen sene takvimler 1 Nisan tarihini gösterirken son sayfasında ''Gerets Trabzon'da'' başlığıyla okuyucularına bir haber verdi. Gazete sürmanşette verdiği haberde, fotomontaj yöntemiyle ikilinin el sıkıştığını gösteren bir fotoğraf da yayınlanarak, "Nuri Albayrak, Galatasaray'ı yokluklar içinde zirveye taşıyan Belçikalı teknik direktör ile el sıkıştı" diye yazdı. Haberin ayrıntılarının olduğunun belirtildiği 14'üncü sayfada ise "Sevgili okuyucularımız, Eric Gerets ile ilgili ön sayfada duyurduğumuz haber konusu tamamen hayal mahsulüdür. Bugün 1 Nisan ve şaka konusunda en hoşgörülü olduğumuz bir gün. Biz de sizin hoşgörünüze sığınarak şaka yapalım dedik. Özür dileriz" ifadelerine yer verildi.


Samsun'da fil şakası

Geçtiğimiz yıllarda Türkiye'de ilgi çeken bir şaka da Samsun'da meydana geldi. Samsun'un Havza İlçesi'ndeki radyo istasyonunu canlı yayında arayan ve kendini "Fettullah Doğrusöylemez" olarak tanıtan bir kişi, "Kunduz yaylasından arıyorum. Ormandan ilçe merkezine doğru yüzlerce fil geliyor. Çok iriler ve önüne gelen her şeyi ezip geçiyorlar" diyerek telefonu kapattı.

DJ Ertaş Çoban olayın "1 Nisan şakası" olduğunu anladı. Ancak, yaklaşık 20 kişi radyoyu telefonla arayarak, "Burada fil mi varmış? Nereden geliyorlar?" gibi sorularla bilgi almaya çalıştı. Kısa süre sonra aynı kişi yeniden radyoyu arayarak, "Size 1 Nisan şakası yaptım" dedi.


Siyasi şakalar

Van'ın düşman işgalinden kurtuluşunun yıldönümü törenlerine katılan Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik Ferit Melen Havaalanı'na indi. Çelik'i karşılayan gazeteciler, "Sayın Bakanım, az önce önemli bir gelişme oldu ve Saddam Hüseyin, Türkiye'ye sığındı. ABD ve müttefik kuvvetler ise Irak Savaşı'ndan geri çekildi. Bu konuda düşüncelerinizi alabilir miyiz?' diye sordu. Bakan, çevresindekilere, "Biz uçaktayken mi bu gelişme oldu?" diye heyecanla sordu ve ekledi, "İlk defa sizden duyuyorum. Çok güzel bir gelişme, sevindim" dedi.

CHP Van Milletvekili Mehmet Kartal'ın, "Sayın Bakanım 1 Nisan şakası olmasın" demesiyle durumu farkeden Çelik, şakaya muhabirlerle birlikte güldü.

Bülent Arınç ise TBMM Başkanlığı sırasında, Milli Egemenlik Yılı dolayısıyla balonla Ankara gezintisi yapacağını bekleyen gazetecilere 1 Nisan şakası yaptı. Arınç, balonla gezmek yerine Meclis çatısına balon bağladı.

TBMM Ana Bina önündeki alanda, üzerinde "Milli Egemenlik Yılı 2005" yazılı bir balon, Arınç'ın da katılımıyla Meclis çatısına bağlandı. Törende gazeteciler ile şakalaşan TBMM Başkanı Arınç, 2005 yılının "Milli Egemenlik Yılı" olarak çeşitli etkinliklerle kutlandığını hatırlatarak, şunları söyledi:
"Konserler yapılıyor, yürüyüşler yapılıyor. Bugün de Meclis ana binasının 50 metre kadar üstünde belli bir süre yer alacak olan balonumuzu uçuruyoruz. 24 Nisan günü de Kapadokya'dan balonlar gelecek. Hepiniz o balonlarla birlikte Ankara üzerinde bir tur yaptıracağız. Aslında bugünkü balonla benim bir arkadaşımı da yanıma alarak yukarılara çıkmam gerekiyordu. Ama hava muhalefeti sebebiyle şimdilik o gösterimizi erteliyoruz. Bazı arkadaşlar buna '1 Nisan şakası' diyebilir. Ama balonun kendisi burada. İçine bineceğim şakaydı. Kusura bakmayın. Hayırlı olsun"


Şaka hapse götürdü

Dikkatsiz davranarak "şaka sınırlarını" aşan bazı yurttaşlar için, Nisan 1 Şaka Günü pek de eğlenceli bitmemişti.

Saruhanlı'da yaşayan Murat Alas, 2006 yılında çalışmak için gittiği İstanbul'da Moda vapuruyla Kadıköy'den Beşiktaş'a giderken alt güverteye geçerek, 1 Nisan şakası yapmak amacıyla "Üzerimde bomba var" diye bağırmış, olayın şaka olduğu sonradan anlaşılmıştı. Ancak Alas'a bu şaka pahalıya mal oldu. İstanbul 8. Asliye Ceza Mahkemesi'nde, "Halk arasında korku ve panik yaratma" suçundan hakkında dava açılan Alas, 15 ay hapis cezasına çarptırılmıştı.

Bir üniversite öğrencisinin şakası ise karakolda bitmiş, şaka yapmak amacıyla bir arkadaşını telefonla arayarak erkek arkadaşının kendisini silahla yaraladığını söylemesi üzerine polis ve sağlık ekipleri alarma geçiren üniversite öğrencisi kız, olayın şaka olduğunun anlaşılması üzerine karakola götürülmüş ve ardından serbest bırakılmıştı.