Yemen'de göstericilerin üzerine bomba yağıyor

Bir aydan fazla süredir Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih aleyhtarı gösterilere sahne olan Yemen'de, çatışmanın sürmesine karşın, Salih dengeleri hala elinde tutuyor. Yemen'i yönetmeyi "yılanların başları üstünde dans etmek" olarak nitelendiren Salih, kendisinin gitmesi durumunda aşiretler arasında dengenin bozulacağını ve muhaliflerin kuracağı hükümetle ülkenin bir hafta dahi yönetilemeyeceğini ve ülkenin iç savaşa sürükleneceğini savunuyor.

Çevresindeki ülkelerden farklı olarak seçimlerle oluşturulan parlamentosu bulunan ve demokrasiyle yönetilen Yemen'de Devlet Başkanı Salih'in dengeleri gözeterek iktidarını 32 yıl koruması, karmaşık bir aşiret yapısı olan ülkede kabileler arası dengeyi korumasına ve ustaca yaptığı siyasete bağlanıyor.

Muhalefet koalisyonunun Salih sonrası için ortaya koyduğu somut plan yok. Anayasaya göre 2013 yılının eylül ayında görevi sona erecek olan Salih, gösteriler başladıktan kısa süre sonra, gelecek seçimlerde aday olmayacağını ve yerine oğlunu aday göstermeyeceğini açıklamıştı. Muhalefet koalisyonu ise hafta başında sunduğu yol haritasında, Salih'in 6 ay içinde görevden ayrılmasını, anayasanın ve seçim yasasının değiştirilmesini ve akrabaların liderlik mevkileriyle ordu ve güvenlik güçlerinden çıkarılmasını talep etmişti.

Siyasi gözlemcilere göre, ülkede dengelerin bozulması durumunda iç savaş kaçınılmaz. Başkent Sana'da hakim olan 6 büyük aşiret ülkenin yönetiminde başrol oynarken, kuzeyde Şii kökenli Husiler, güneyde ayrılıkçı sosyalistlerin Sana yönetimiyle ciddi sorunları bulunuyor. Ülkede varlığı gittikçe artan El-Kaide militanları ise güvenlik güçlerine zaman zaman ağır kayıplar verdiriyor ve ülke için tehdit olmaya devam ediyor. El-Kaide'nin hakim olduğu güneydoğu bölgesinde devlet otoritesi olmadığı ifade ediliyor. Nüfusu 25 milyon olan Yemen'de 75 milyondan fazla silah bulunuyor.
 

Aden'de kontrol hükümet kuvvetlerinde

Yemen'de 32 yıldır devlet başkanlığı koltuğunda oturan Ali Abdullah Salih'e karşı düzenlenen protestolar ülkenin başkenti Sana'da devam ederken, güneydeki ayrılıkçı sosyalistlerin merkezi olarak bilinen Aden'de polisin geçen hafta protestocuları şiddet kullanarak bastırması ve askerlerin Aden'e karayoluyla ulaşılmasına izin vermemesi nedeniyle kentte sessizlik hakim.

Ülkede Salih karşıtlarının en kuvvetli olduğu Aden'de kontrolü elinde bulunduran güvenlik kuvvetlerine rağmen, kentin kenar mahallelerindeki bazı camilerin önünde akşam namazı sonrası toplanan protestocular eylemlerine devam ediyor. Meydana kurdukları sinevizyonla İngiltere'den yayın yapan muhalif Süheyl kanalını izleyen bin kadar protestocu, zaman zaman "Salih düzeninin değişmesi" yönünde sloganlar attı. "Salih'in öldürdüğü insanların hesabını vermesini" isteyen kadın protestocular, polisin şiddeti sonucu ölen kişilerin fotoğraflarının bulunduğu pankart ve afişlerle eyleme katıldı.

Ülkede şubat başında başlayan protesto eylemlerinde, hükümete bağlı birliklerin en fazla şiddet uyguladığı kent ve çevresinde 20 kişinin hayatını kaybettiği açıklanmıştı. Uluslararası Af Örgütü, gösteriler sırasında çıkan çatışmalarda bugüne kadar 29 kişinin öldüğünü duyurmuştu.
 

Aden Sosyalist Cumhuriyeti ve ayrılıkçılar

Merkezi Aden ve 1967-1990 yılları arasında "sosyalist cumhuriyet" olan Güney Yemen, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Kuzey Yemen ile savaşını kaybederek, 1994 yılında Sana yönetimine bağlandı. Birleşme sonrası milli gelirden yeterli pay almadığını savunan sosyalistler, Yemen Sosyalist Partisi etrafında örgütlenerek Sana yönetiminden ayrılmak istiyor. Sosyalistler, Yemen'de "ayrılıkçılar" diye de anılıyor.

Salih karşıtı gösterilerin başlamasıyla bazı gruplarla güvenlik güçleri arasında çatışmalar çıkması ve ayrılıkçıların güç kazanması endişesiyle hükümet kuvvetleri, Sana'da olduğu gibi Aden'de de ismi konulmamış katı bir olağanüstü hal uyguluyor. Kente karayoluyla giriş ve çıkışlara izin verilmiyor. Geçen hafta Aden valisini görevden alan hükümetin, kentte binden fazla muhalifi tutuklattığı ifade ediliyor.

Aden'de istediği ortamı bulamayan ayrılıkçılar, Sana'daki protestolara Mısır'daki "Müslüman Kardeşler" örgütünün Yemen'deki uzantısı ve ülkedeki en büyük muhalif siyasi parti olan Islahat Hareketiyle ittifak kurarak Sana'daki protestolarda aktif rol üstleniyor.

Sana Devlet Üniversitesi önünde bir aydan fazla süredir devam eden protestolara muhalefet koalisyonu destek veriyor. Salih'e destek veren ve parlamentoda yüzde 75'e yakın çoğunluğu bulunan Millet Partisinin karşısında, Islahçılar, Sosyalistler, Nasiriler, Baasçılar ve Hizbulhak partileri parlamentoda muhalefet koalisyonunu oluşturuyor.
 

Göstericilere bomba yağıyor

Yemen ordusunun, ülkenin kuzeyinde hükümet karşıtı gösteri düzenleyen isyancıların üzerine bomba attığı bildirildi. Reuters ajansına konuşan Şii isyancılar, olayda ölen ve yaralananların olduğunu belirtti. 

"Devlet Başkanı, iktidarın planını reddetti"

Yemen muhalefeti, Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih'in, iktidarın sorunsuz devri için sunulan planı reddettiğini bildirdi. İslamcılar ve solcuların da yer aldığı muhalif koalisyonun dönem başkanı Muhammed El Mütevekkil, Salih'in, görevi bu yıl bırakmasını içeren yol haritasını reddederek, geçmişte kendisinin yaptığı önerilerde ısrar ettiğini belirtti. Salih, devlet başkanlığını, görev süresinin dolacağı 2013'te bırakmayı önermişti.

Muhalifler, Salih'in 1-2 ay ya da 6 ay içinde görevinden ayrılması için dün yol haritası sunmuştu. Muhalefet, barışçı protesto yapma hakkı garantisi ve 24 kişinin ölümüyle sonuçlanan sert müdahalelerin soruşturulmasını da istemiş, anayasanın ve seçim yasasının değiştirilmesini ve şimdiki üst düzey yetkililerin akrabalarının liderlik mevkileriyle ordu ve güvenlik güçlerinden çıkarılmasını talep etmişti.