"Yıpranma hakkı" kalkacak

''Yıpranma hakkı'' diye bilinen fiili hizmet süresi zammından yararlanılacak işler, Ekim ayından itibaren yeniden düzenlenecek.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan ve gelecek ay başından itibaren yürürlüğe girecek ''Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'', Resmi Gazete'de yayımlandı.

Yönetmelik, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na tabi iş yeri, işveren, kamu idareleri ve sigortalılar açısından fiili hizmet süresi zammı uygulamasına ilişkin usul ve esasları düzenliyor.

Yeni düzenlemeyle gazeteciler, matbaa işçileri, gemi adamları, uçuş personeli, kaynakçı, şeker sanayi çalışanları, posta dağıtıcısı gibi meslek gruplarının yıpranma hakkı kalkacak.
Yönetmeliğe göre, kapsamdaki iş ve iş yerleri ile sigortalılara eklenecek prim gün sayıları şöyle:

-Kurşun ve arsenik işleri: 60
-Kurşun izabe fırınlarının teksif odalarında biriken kuru tozları kaldırma işlerinde çalışanlar: 90
-Cam fabrika ve atölyeleri: 60
-Cıva üretimi işleri sanayii: 90
-Çimento fabrikaları: 60
-Kok fabrikalarıyla termik santraller: 60
-Alüminyum fabrikaları: 60
-Demir ve çelik fabrikaları: 90
-Döküm fabrikaları: 60
-Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler: 90
-Yer altı işleri: 180
-Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler: 90
-Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler: 60/90
-Türk Silahlı Kuvvetlerinde subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar 90
-Emniyet ve polis mesleğinde, Milli İstihbarat Teşkilatı: 90
-İtfaiye veya yangın söndürme işleri: 60

Fiili çalışma şartları

Sigortalıların fiili hizmet süresi zammından yararlanabilmeleri için belirtilen iş yeri ve işlerde fiilen çalışarak söz konusu işlerin risklerine maruz kalmaları ve bu sürelere ait çalışılan prim ödeme gün sayıları ile kanunda belirtilen prim tutarlarının Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekiyor.

Fiili hizmet süresi zammı kapsamına tabi iş yerlerinde ve işlerde malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta kollarına tabi çalışanlar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlanabilecekler. Bunların dışında kısa vadeli sigorta kollarına tabi çalışanlar ile sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlanamayacaklar.

Fiili hizmet süresi zammı kapsamına tabi iş yerlerinde ve işlerde çalışmadığı halde, söz konusu iş yerleri ve işler kapsamında gösterilmek suretiyle fiili hizmet süresi zammından yararlandığı tespit edilenlerin bu süreleri iptal edilecek.

Prim oranları

Fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki işlerde çalışan sigortalılardan tahsil edilecek malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri şöyle:

İşçilerden;

-60 gün ekleneceklere yüzde 9 sigortalı, yüzde 12 işveren olmak üzere yüzde 21,
-90 gün ekleneceklere yüzde 9 sigortalı, yüzde 12,5 işveren olmak üzere yüzde 21,5,
-180 gün ekleneceklere yüzde 9 sigortalı, yüzde 14 işveren olmak üzere yüzde 23,

Kamu çalışanlarından;

-60 gün ekleneceklere yüzde 9 sigortalı, yüzde 14,33 işveren olmak üzere yüzde 23,33
-90 gün ekleneceklere yüzde 9 sigortalı, yüzde 16 işveren olmak üzere yüzde 25,
-180 gün ekleneceklere yüzde 9 sigortalı, yüzde 21 işveren olmak üzere yüzde 30
Kapsamdaki iş yeri ve işlerde ay içerisinde geçen çalışmaların gün sayısı dikkate alınmak suretiyle, günlük prime esas kazanç ile bu kapsamda çalışılan gün sayısı çarpımı üzerinden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim tutarı karşılığı hesaplanacak.
Günlük çalışma süresinin bir bölümünde fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki işlerde çalışan sigortalılar, ay içinde bu nitelikteki işlerde geçen çalışma saatleri toplamının günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunacak gün üzerinden bildirilecek.

Kapsamdaki sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu iş yerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için belirtilen gün sayıları, fiili hizmet süresi zammı olarak eklenecek. 360 günden eksik sürelere ait fiili hizmet süresi zammı ise 360 gün için eklenen fiili hizmet süresi zammı ile orantılı olarak belirlenecek.

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları uygulamasında, fiili hizmet süresi zammı, kurşun ve arsenik işleri, asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler, radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler, su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler ve itfaiye veya yangın söndürme işlerinde 5 yılı, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, Emniyet ve polis mesleğinde, Milli İstihbarat Teşkilatında yer alanlar için sekiz yılı geçmemek üzere prim ödeme gün sayısına eklenecek.

Fiili hizmet süresi zammının yarısı 3 yılı geçmemek üzere yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen emeklilik yaş sınırlarından indirilecek. Yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için ölüm ve maluliyet halleri hariç yer altı işlerinde çalışanlar hariç sigortalıların en az bin 800 gün, diğer işlerdeki sigortalıların ise en az 3 bin 600 gün çalışmış olmaları gerekecek.

Yaptıkları iş nedeniyle belirtilen iş yeri ve işlerden aynı anda birden fazlasına tabi olan sigortalılara en yükseğine göre fiili hizmet süresi zammı verilecek.

Kapsamdan çıkarılanlar için şart aranmayacak

2008 yılı Ekim ayı başına kadar fiili hizmet süresi zammı ve itibari hizmet sürelerinden yaralananların durumu tabi oldukları kanun hükümlerine göre değerlendirilecek.

Sosyal Sigortalar Kanunu'ndaki itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp yönetmelikte yer almayan işlerde 2008 yılı Ekim ayı başından önce geçen çalışma sürelerinin değerlendirilmesinde 3 bin 600 gün prim ödeme şartı aranmayacak.

Maden iş yerlerinin yer altı veya yer altı münavebeli işlerinde çalışmaları bulunanların, 2008 yılı Ekim ayı başından önce veya sonra bu işlerde geçen çalışmalarının en az bin 800 gün olması halinde bu çalışmalarının dörtte biri toplam prim ödeme gün sayılarına ilave edilecek.