Raylar üzerinde 15 yılda 21 kuş türü görüntüledi

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'nda (TCDD) yol bakım şefi olarak görev yapan Mustafa Erturhan, 30 yılda trenle Türkiye'nin birçok bölgesini gezdiği sırada önce doğa fotoğrafçılığına, 2002'den itibaren de kuş gözlemciliğine başladı. Türkiye'nin Anonim Kuşları (TRAKUS) gözlem ekibi ve e-Bird Türkiye hakemi de olan Erturhan, raylar üzerine konan kuşları da fotoğrafladı.

Erturhan, 15 yılda 21 türden oluşan özel bir seri oluşturdu. 'Demiryolu Doğası ve Kuşları' adlı seride kuşlar dışında Erturhan'ın raylarda görüntülediği diğer canlılar da bulunuyor. Uzun süre demir yolu çevresindeki kuşları görüntülediğini anlatan Erturhan, 21 Nisan 2011'de Zonguldak-Filyos'ta raylara konmuş kır kırlangıcını TRAKUS'a yüklediğini söyledi. Yüklediği fotoğrafa kuş gözlemcilerinden etkileyici yorumlar aldığını belirten Erturhan, ardından yol çalışmalarında raylar üzerinde kuşları görüntülemeye çaba gösterdiğini aktardı.

KUŞLARIN RAYLARLA İLİŞKİSİ

2013 ilkbahar göç döneminde Konya-Akşehir-Argıthanı istasyonları yol yenileme çalışmalarında alaca kuyrukkakandan çobanaldatana kadar 10'dan fazla türü raylar üzerinde görüntülediğini belirten Erturhan, "Böylece kuşların raylarla mutlu bir ilişkisi olduğuna kanaat getirdim. Raylar, gerçekten de söylendiği gibi çok güvenli noktalar değil. Yaklaşık 20 santim yükseklikte metalden oluşan, kışın eksi 20, yazın artı 60 derecelerin görüldüğü, kuşlar için hiç de çekici olmaması gereken ortamlar olmasına rağmen sürekli üzerlerinde kuş görmek mümkün" dedi.

Demir yolu doğası serisinde raylara konuk olan türlere ait 2007-2022 yıllarında Zonguldak, Malatya, Konya, Afyonkarahisar, Isparta'da bugüne kadar birçok kuş türü fotoğrafladığını anlatan Erturhan, en son Burdur Gar'daki raylarda fotoğrafladığı ispinozların, serideki 21'inci kuş türü olduğunu dile getirdi.

'YIRTICI GÖRMEK İÇİN İDEAL ALAN'

Mustafa Erturhan, kuşların rayları neden sevdiğine yönelik ise şunları kaydetti: 

"Sanıldığı kadar güvensiz bir ortam değil, yol çevresinde her iki yöne 6 metrelik platform çevreye hakim bir alan yaratıyor. Yırtıcılar için çok yüksek olmayan bir alandan çevreyi izlemek, diğer kuşlar içinse gelen yırtıcıları görmek için ideal bir alan. Eskiden tahıl vagonu taşıyan trenlerden dökülen taneleri, ötücüler toplamak için yolları tercih ediyorlardı. Ayrıca demir yolunun tabanını oluşturan 3-6 cm ebatlı iri çakıllar arasındaki boşluklar böcekler ve kertenkele gibi küçük sürüngenlere ev sahipliği yapabiliyor. Yol kenarlarında bulunan yedek yol malzemelerinin altında fare yuvalarını sıklıkla görebiliyoruz. Küçük köprü ve menfezleri kukumavlara, çelik köprüler kaya güvercinlerine, köprü altları kırlangıçlara ideal yuva ve dinlenme alanı oluşturuyor. Tüneller yarasalara ev sahipliği yapıyor ve ilk 20 metredeki su oluklarına, serçe ve kızılkuyruklar yuva yapmayı tercih ediyor. Üstgeçitler altındaki boşlukları kerkenezler yuva olarak kullanıyor ve yağmurda birçok kuş türü de bu alanlarda korunuyor. Açık düzlükler ve bozkırlardan geçen rayların çevresindeki telgraf direklerine saksağanlar yuva yapmayı seviyor. Sulak alanlardan geçen raylarda ezilen kurbağalar, yılanlar ve küçük canlıları toplamak için alacabalıkçıllar ve kıyı kuşları görülebiliyor. Kargalar, topladıkları cevizleri getirip raylarda balast taşlarının arasına saklıyor."