Komutan Kim? - Dr. Cihangir DUMANLI
Olaylar Ve Görüşler
Son Köşe Yazıları

Komutan Kim? - Dr. Cihangir DUMANLI

25.06.2020 07:00
Güncellenme:
Takip Et:

TSK, son zamanlarda Suriye’de Libya’da, yurtiçinde, son olarak da Irak'ın Kuzeyinde birçok geniş çaplı müşterek operasyonlar gerçekleştirmektedir.

Tüm bu operasyonlarda Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarının alçak profil gösterdiği, Milli Savunma Bakanı’nın ön planda olduğu ve operasyonları bizzat sevk ve idare ettiği görülmektedir. Bu durum 15 Temmuz hain darbe girişiminden iki hafta sonra 31 Temmuz 2016 tarih ve 669 sayılı KHK ile TSK komuta yapısının değiştirilmesinin sonucudur. Söz konusu kararname ile kuvvet komutanlıkları Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanmıştır (md.36-1A).

Genelkurmay Başkanlığı tasfiye mi ediliyor?  Bu durumda şu soruların cevaplandırılması gerekmektedir:

   Bünyesinde yüzlerce karargâh personeli bulunduran, tarihi tecrübe ve bilgi birikimleri olan kuvvet komutanlıkları ve Genelkurmay Başkanlığı ne yapmaktadır?

   Anayasanın 117. maddesi Genelkurmay Başkanı Silahlı Kuvvetler’in komutanı olup savaşta başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanı namına yerine getirir” demektedir. Mevcut Genelkurmay Başkanı anayasaya dayanan bu görevini niçin yerine getirmemektedir?

   Emrinden kuvvet komutanlıkları alınmış olan, kuvvetlerin harbe hazırlık ve planlamalarında bir fonksiyonu bulunmayan Genelkurmay Başkanı ve karargâhı, anayasaya göre savaşta başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanı adına nasıl yerine getirebilecektir?

   Genelkurmay Başkanlığı tasfiye mi edilmektedir?

   Anayasa, Milli Savunma Bakanına Silahlı Kuvvetler’in operasyonlarını sevk ve idare etme görevi ve yetkisi vermemiştir. Hiç kimse veya organ, kaynağını anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamayacağına göre (AY Md. 6) bakan operasyonları hangi anayasal yetkiye dayanarak sevk ve idare etmektedir?

   Mevcut bakan asker kökenli, Genelkurmay Başkanlığı yapmış bir kişidir. Bakan olmak için milletvekili seçilme yeteneğine sahip olmak (18 yaşını doldurmak ve AY 76. maddesinde sayılı suçlardan hüküm giymemiş olmak) şartı aranmaktadır. İleride bu şartları taşıyan fakat yeterli askeri bilgi ve deneyimi olmayan bir Milli Savunma Bakanı atanırsa bu kişi kuvvet komutanlıklarını nasıl yönetecek, operasyonları nasıl sevk ve idare edebilecektir?

   Operasyonların başarısı veya başarısızlığı kime aittir? l Harp prensiplerinden birisi olan komuta birliği prensibinin” uygulanmamasının nedeni nedir?

   Birden fazla kuvvetin katıldığı müşterek harekâtın komuta harekat merkezi kimin bünyesindedir? Fiili komutan bakan olduğu halde personelinin çoğu sivilleştirilmiş olan Milli Savunma Bakanlığı müşterek harekât merkezini nasıl işletebilecektir?

   Genelkurmay Başkanlığı, bakana bağlanmamıştır. Fiilen komutanlık yapan Milli Savunma Bakanı kendisine bağlı olmayan Genelkurmayın müşterek harekât merkezini nasıl kullanmaktadır?

SONUÇ:

TSK komuta yapısında yapılan değişiklik, TSK’nin uzun yıllardır oturmuş, gelenekselleşmiş yapısını bozmuş, komuta birliği harp prensibini ihlal etmiş, komuta yapısını karmaşık hale getirmiş, yukarıda belirtilen pek çok sorun yaratmıştır.

15 Temmuz hain darbe girişimi bahane edilerek TSK’de yapılan diğer değişikliklerle birlikte komuta yapısının değiştirilmesi de yeni bir darbe girişiminin önlenmesi” amacını aşmış, TSK’nin etkisizleştirilmesi amacına hizmet eder duruma gelmiştir.

Bunlara rağmen TSK başarılı olabiliyorsa bu onun genlerine işlemiş olan disiplin ve görev anlayışı, karşılıklı güven duygusu gibi değerlerinin henüz bozulmamış olmasındandır.

GELENEKLERE UYGUN, SADE VE RASYONEL

TSK’nin komuta yapısı;

   Komuta birliği prensibine,

   TSK’nin geleneklerine uygun,

   Anayasa ile uyumlu,

   Rasyonel,

   Sade,

   Görev ve yetkilerin açıkça tanımlandığı bir yapıya dönüştürülmelidir.

Komutada belirsizlik askerlikteki en önemli hatadır.

Ulusal güvenliğimizi doğrudan ilgilendiren TSK’nin değiştirilen yapısı ile ilgili sorunlar, başta siyasal muhalefet olmak üzere toplumsal muhalefet tarafından gündeme getirilmeli ve düzeltilmesine çalışılmalıdır.

DR. CİHANGİR DUMANLI
E. TUĞGENERAL

Yazarın Son Yazıları

Terörist başının ayağına gitmek... - Hatice Topçu

Ulus devletler; tarih bilinci, ortak coğrafya ve dil birliğine dayanır.

Devamını Oku
08.12.2025
‘Kırkyama’ siyaset… - Prof. Dr. Utku Yapıcı

Türk siyasetinde son yıllardaki en ilginç gelişme siyasi kimlikler düzleminde yaşanıyor.

Devamını Oku
08.12.2025
Çocuklarımız artık kimsesiz mi? - Özgür Hüseyin Akış

Cumhuriyetin kuruluş yıllarında söylenmiş bir cümle hâlâ kulaklarımızda çınlar:

Devamını Oku
07.12.2025
Çözüm mü, çözülme mi? - Ülgen Zeki Ok

Emperyalist güçlerin Ortadoğu’daki kirli emellerinin önündeki en büyük engel olan Atatürk’ü Türk halkının yüreğinden söküp atmak, yani öldürebilmek için bir gri propaganda yöntemi uyguluyor.

Devamını Oku
06.12.2025
Tek Çin ilkesi - Wei Xiaodong

Türkiye’de Çin’in Tayvan bölgesi yaygın olarak bilinse de bu bölgeye ilişkin tarihi ve siyasi bilgiler genellikle sınırlı kalmaktadır.

Devamını Oku
05.12.2025
Cumhuriyete sahip çıkma konuşması: Atatürk’ün ‘Bursa Nutku’ - Hamdi Yaver Aktan

Mustafa Kemal Paşa, 3 Şubat 1933 akşamı İzmir Kordon’daki köşkte akşam yemeği sırasında Bursa’daki olayı öğrenir.

Devamını Oku
03.12.2025
Demokraside seçilenler özgür olmalı - Hüseyin Mert

Demokrasi; çağdaş yaşamın, mutluluğun, ekonomik kalkınmanın ve her türlü gelişmenin önkoşulu, altyapısı ve temelidir.

Devamını Oku
03.12.2025
İktidarın eğitimdeki U dönüşleri - Nazım Mutlu

Siyasal yaşamının toplamı çeyrek yüzyılı bulan iktidar partisinin kısa tarihi, sayısız U dönüşleriyle doludur.

Devamını Oku
03.12.2025
Tekke ve zaviyelerin kapatılması - Doç. Dr. Hüner Tuncer

Tekkeler ve zaviyeler, İslamdaki tarikatların dinsel tören, toplantı ve eğitim yerleridir.

Devamını Oku
02.12.2025
Suyun akışını sürdürmek - Dr. Anıl Yıldırım Poyraz

“Su ateşe galiptir ancak bir kaba girerse ateş onu kaynatıp yok eder.” - Mevlana

Devamını Oku
02.12.2025
21.yüzyılda Türkiye’de sosyal demokrasi - Halil Sarıgöz

Sosyal demokrat partilerin tarihsel serüvenine baktığımızda, parti programlarının yalnızca birer teknik metin değil; toplumun yönünü, siyasal aklın niteliğini ve iktidar imgelemini belirleyen kurucu belgeler olduğunu görürüz.

Devamını Oku
01.12.2025
Gıda güvenliği sistemimiz alarm veriyor - Adnan Serpen

Gıda yaşam için olmazsa olmazdır ancak kirlenirse hastalığa, hatta ölüme bile neden olabilmektedir.

Devamını Oku
01.12.2025
Buğra Gökce, Silivri'den Cumhuriyet'e yazdı

Otuz altıncı pazar...

Devamını Oku
29.11.2025
İhanetin adı barış olamaz… - Erol Ertuğrul

Güzel yurdumuzda 23 yıldır uygulanan politikalarla, üniter devlet yapımıza ve Cumhuriyetimizin kuruluş anlayışına uymayan görüşler seslerini yükseltmeye başladı.

Devamını Oku
29.11.2025
İddianame hukukla bağlı mı? - Doğan Erkan

İmamoğlu iddianamesi başından beri hukuk dili yerine tercih edilen siyasal retoriğiyle, delil boşluğuyla, rivayet anlatımlarıyla tartışılıyor.

Devamını Oku
28.11.2025
İmralı ziyareti ve TBMM - Hüseyin Özkahraman

Türkiye’de “Kürt meselesi”, etnik kimlik tartışmalarını aşan; devlet-toplum ilişkilerini, siyasal katılım biçimlerini, demokratikleşme dinamiklerini ve meşruiyet tartışmalarını doğrudan etkileyen çok katmanlı bir olgudur.

Devamını Oku
28.11.2025
Kurucu felsefeye dönüş - Mehmet Tomanbay

Son açıklanan TÜİK verileri enflasyon, işsizlik ve derinleşen yoksulluğun gittikçe büyüyen sorunlar olduğunu göstermektedir.

Devamını Oku
27.11.2025
Seçimin sakatlanması - Cihangir Dumanlı

Anayasamızın 2. maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti demokratik bir devlettir.

Devamını Oku
27.11.2025
Düzensiz dünya nereye gidiyor? - Nejat Eslen

Yeni bin yılın ilk yüzyılının ilk çeyreği yakında bitecek.

Devamını Oku
26.11.2025
İmralı vesilesiyle CHP dövmek - Esat Aydın

İmralı vesilesiyle CHP dövmek - Esat Aydın

Devamını Oku
26.11.2025
Eğitim sürecinde öğretme ve öğrenme - Cihat Karaali

Geçmişte eğitimciler yalnızca öğretmen değillerdi.

Devamını Oku
26.11.2025
Radbruch formülü ve Türkiye bağlamı - Başar Yaltı

Daha önce bu sütunlarda yayımlanan “Adaletsizliği Görmek” (Cumhuriyet, 07.11.2025) başlıklı yazımızda; adalete giden yolun adaletsizliği görmekten geçtiğini, bir hukuk düzeninde karar veren konumundaki tüm görevliler ile hukuk normlarını uygulayan tüm yetkililerin adaletsizliği görmek, önlemek ve adaleti yerine getirmekle görevli olduklarını, adaletsizliği görme yetisine sahip olmayanların yargıç ve savcı yapılmaması gerektiğini belirtmiştik.

Devamını Oku
25.11.2025
Türkiye Araf’ta - Gani Işık

Şimdilerde Türkiye’ye bir hal oldu; Cumhur İttifakı, İmralı ile hemhal oldu.

Devamını Oku
25.11.2025
Öğretmenim, canım benim! - Duran Güldemir

24 Kasım Öğretmenler Günü’nün anlamını ve önemini anlatmak için söylenecek çok söz var elbette ancak Ceyhun Atuf Kansu’nun “Dünyanın Bütün Çiçekleri” şiirinin bu dizeleri sanki bir başka söze gerek yoktur der gibi derin bir duygusallık içine sürüklemektedir bizi.

Devamını Oku
24.11.2025
Uçak kazasının düşündürdükleri... - Cumhur Utku

Geçen hafta Azerbaycan-Gürcistan sınırında düşen askeri uçağımızla ilgili bir tanımı düzeltelim

Devamını Oku
22.11.2025
Türkiye’de şap hastalığı neden hâlâ bitmiyor? - Gülay Ertürk

Türkiye’de hayvancılığın en büyük sorunlarından biri, aradan geçen yüzyıllara rağmen hâlâ kontrol altına alınamayan şap hastalığıdır.

Devamını Oku
21.11.2025
‘Ot otlayanlar’dan bugüne - A. Celal Binzet

Günümüzün yakıcı sorunlarından birisi olan vergi, bozuk sistemin ana nedenlerinin başında geliyor.

Devamını Oku
21.11.2025
Bir döneğin anatomisi - Çiğdem Bayraktar Ör

Dün söylediğini bugün unutuyor; hayır, unutmuyor; “Dün söylediğini yutuyor”!

Devamını Oku
21.11.2025
Dünya Çocuk Hakları Günü - Recep Nas

Çocuk Haklarına İlişkin Sözleşme, 20 Kasım 1989 günü Birleşmiş Milletler’ce kabul edilmiş, 2 Eylül 1990’da yürürlüğe girmiştir.

Devamını Oku
20.11.2025
CHP'nin iktidar kurultayı - Ziya Yergök

Türkiye’nin kurucu ve birinci partisi, iktidarın en güçlü adayı CHP, 28- 30 Kasım tarihlerinde 39. olağan kurultayını yapacak.

Devamını Oku
20.11.2025
Güvenlik kültürü üzerine - Gazi Zorer

Ülkemizin büyük kısmı aktif deprem kuşağında ve sıklıkla depremi yaşıyoruz ama esaslı bir deprem master planımız yok.

Devamını Oku
19.11.2025
Kemalizm karşıtlığının maskesi - Tunay Şendal

Türkiye, 10 Kasım’ın manevi ağırlığı altında, Mustafa Kemal Atatürk’ün mirasına yönelik tartışmaların bir kez daha alevlendiği bir kırılma anına tanık olmuştur.

Devamını Oku
19.11.2025
Gözden gönüle akan bir aydın - Mücteba Binici

Veteriner hekim Nihat Köse ile ilk karşılaşmamız, 1988 yılının ağustos ayında Samsun Sahra Sıhhıye Askeri Okulu’nda başladı.

Devamını Oku
19.11.2025
İhanet ve gerçekler - Doğu Silahçıoğlu

1914-1918 Birinci Paylaşım Savaşı’nda İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan işgaline uğrayan Anadolu; Mustafa Kemal önderliğinde başlatılan Milli Mücadele ve Kurtuluş Savaşı döneminde, ardında yayılmacı sömürgecilerin ve Saray’ın durduğu ihanet dolu bir sürece sahne oldu.

Devamını Oku
18.11.2025
Kavramların sosyal yaşamdaki etkisi - İsmail Doğan

İnsanlık bir arada yaşamaya başladığı andan itibaren sosyalleşme doğal bir gereksinim olarak ortaya çıkmıştır.

Devamını Oku
18.11.2025
Masumiyet karinesi - Suna Türkoğlu

Hukuk devletinin vazgeçilmez unsurlarından biri olan “masumiyet karinesi” veya “suçsuzluk karinesi”, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 38’inci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz” hükmü ile pozitif hukukta da yer almaktadır.

Devamını Oku
17.11.2025
Çalışma yasalarında değişim gerekli mi? - Dr. Engin Ünsal

Yasalar da canlılar gibi zamanla yaşlanır ve işlevini yapamaz duruma gelir.

Devamını Oku
17.11.2025
KKTC 42 yaşında! - İhsan Tayhani

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulduğu 15 Kasım 1983’te dünyaya gelenler, şimdi 42 yaşındalar ve onlar, anne ve babalarından farklı olarak özgürlüklerinin güvencesi olan bir Cumhuriyetin kucağına doğdular.

Devamını Oku
15.11.2025
Erken yaşta okur yetiştirmek - Prof. Dr. Sedat Sever

Edebiyat yapıtları, Montaigne’in belirlemesiyle, “Bizim kendimizin dışına, ötemize gitmemize” kılavuz olan estetik birer uyarandır.

Devamını Oku
13.11.2025
Sosyalizm ve cumhuriyet - Kaan Eroğuz

Neoliberal küreselleşmenin 40 yılı aşkın sürede yarattığı tahribat...

Devamını Oku
13.11.2025