Bir 8 Mart daha... Biz kadınların, emekçi kadınların yaşamın her alanında “Ben de varım. Siz erkeklerle eşit olma mücadelemi sonuna kadar vereceğim” diyerek bu önemli varoluş sorununu uluslararası platforma taşımasının üzerinden tam 114 yıl geçti. Tabii dünyanın birçok yerinde kadınların önemli kazanımları oldu. İnkâr edemeyiz. Ama şurası da bir gerçek: Eşitliğin sağlanabilmesi için kadınların hukuk sistemleri tarafından eşit şekilde korunmaları gerekiyor. Ancak erkek egemen bu dünya, kadını sistematik olarak göz ardı etmeyi, engellemeyi sürdürüyor. Ve en zengin ülkeler de dahil olmak üzere dünyanın hiçbir ülkesinde kadın ve erkeğin yasal hakları aynı değil.
Dünya Bankası’nın yeni yayımlanan Kadın, İş Dünyası ve Hukuk 2024 raporu çok çarpıcı. Araştırma kapsamında ilk kez, 190 ülkede kadınların kâğıt üzerinde sahip oldukları yasal haklar ile uygulamada karşılaştıkları arasındaki fark da incelendi. Rapora göre kadınlar, kendilerine sunulduğu belirtilen hakların beşte birine bile sahip olamadı. İşyerlerinde ise erkeklerin sahip oldukları hakların sadece üçte ikisine sahipler.
Yine 190 ülkede çocuk bakımı ve güvenlik politikalarının kadınların işgücüne katılımı üzerindeki etkisinin ilk kez dikkate alındığı raporda, kadınların ortalama olarak erkeklerin sahip olduğu yasal korumanın yalnızca yüzde 64’üne sahip olduğu, bunun önceki tahmin olan yüzde 77’den daha düşük olduğu belirtildi.
Kadınlar aile içi şiddete, cinsel tacize ve kadın cinayetlerine karşı gerekli yasal korumaların ancak üçte birinden yararlanabiliyor. Çocuk bakım hizmetlerine yetersiz erişim bir diğer engel. Yalnız 62 ekonomi, (dünya ülkelerinin üçte birinden azı) çocuk bakımı hizmetlerine ilişkin kalite standartlarını oluşturmuş durumda.
Örneğin 98 ülke, kadınlara eşit değerde iş için eşit ücret verilmesini zorunlu kılan mevzuatı yürürlüğe koymuş ancak yalnızca 35 ekonomi (her beş ekonomiden birinden azı) ücret farkını gidermek için ücret şeffaflığı önlemlerini veya uygulama mekanizmalarını benimsemiş.
Sonuçta kadınlar, dünya ortalamasında erkeklere ödenen her 1 dolar için ortalama olarak sadece 77 sent kazanıyor.
Tahmin edeceğiniz üzere Türkiye’deki kadınlar, hukuki hakları konusunda sıralamada sonlarda. (82.5) Sıralamada Dominik 86.3, Vietnam 88.1, Guyana 86.9, Nikaragua 86.3, Zimbabve 86.3, Azerbaycan 85, Ruanda 91.9 puanla Türkiye’nin üzerindeki ülkeler arasında. Atatürk, 1926 yılında Medeni Kanun ile birçok Batılı ülkeden bile çok önce kadın haklarındaki eşitliğin yolunu açmıştı. Bugün gelinen nokta kaygı verici olmanın bile çok ötesinde.
Kadına karşı sistematik erkek engeli dünyanın sorunu. Bizim gibi dini siyasete alet eden ülkelerde doğal olarak çok daha belirgin. Siyasetin eril dili değişmedikçe de bunu aşmak kolay değil.
Yerel yönetimler, muhtarlıklardan başlayarak bu politikaların ve dilin değişmesi için önemli platformlar aslında. CHP bir hamle yaptı ve Yerel Yönetimler Eşitlik Politika belgesini hazırladı.
Tüm belediye başkan adayları imzalayacaklarmış. Bu kapsamda kadın-erkek eşitliğini temel bir insan hakkı olarak gördüklerini vurgulayacak; politikaların, projelerin, bütçenin eşitlikçi ve katılımcı bir anlayışla yapılacağına söz vereceklermiş. Umarız Dünya Bankası raporunun da ortaya koyduğu gibi kâğıt üzerinde kalmaz...
