12'nci Cumhurbaşkanı Seçimi-I-

11. cumhurbaşkanı, seçildiği sırada yürürlükte olan önceki hükümlere değil, halen yürürlükteki anayasa hükümlerine tabi olup, doğal olarak 12. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de halen yürürlükte olan hükümler uygulanacaktır. Bu durumda Sayın Abdullah Gül’ün görev süresi de 28.8.2012 tarihinde sona ermekte olup, 12. Cumhurbaşkanlığı seçimleri için de ikinci ve son kez aday olabilecektir.

1982 Anayasası’nın 101. maddesi, “Cumhurbaşkanı TBMM tarafından yedi yıl için seçilir ve bir kimse iki defa cumhurbaşkanı seçilemez” şeklinde iken bu metin 31.5.2007 tarih ve 5678 sayılı Yasa ile “Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilir ve bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir” şeklinde değiştirilmiş, “Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin usul ve esasların yasa ile düzenleneceği” de hüküm altında alınmıştır.

5678 sayılı Yasa ile anayasaya iki de geçici madde eklenmiştir. Bu bağlamda Geçici 18. maddede, anayasanın 67/son fıkrasında yer alan, “seçim yasalarında yapılacak değişikliklerin, yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamayacağı” şeklindeki hükmün, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılabilmesi için, çıkarılması gereken yasa hükümleri ile seçim yasalarında yapılacak değişiklikler bakımından dikkate alınmayacağı vurgulanmıştır. Geçici 19. maddede ise, 12’nci Cumhurbaşkanı seçim takvimi, seçim prosedürü ve bu konuda uygulanacak yasa hükümleri, karma bir sistem öngörülerek gösterilmiştir.

10. Cumhurbaşkanı Sayın Ahmet Necdet Sezer’in görev süresi, 16.5.2007 tarihinde dolmuşsa da, bu tarihe kadar 11. Cumhurbaşkanı seçimleri tamamlanamamış, 5678 sayılı Yasa hükümlerinin yürürlüğe girmesi için de henüz halkoylamasının yapılmadığı bir süreçte, 22.7.2007 tarihinde TBMM seçimleri yenilenmiş ve 23. yasama dönemi başlamıştır. Bu yasama dönemi başında da henüz halkoylaması yapılmadığı için yürürlükte olan 5678 sayılı Yasa ile değişmeden önceki anayasa hükümlerine göre, 28.8.2007 tarihinde Sayın Abdullah Gül TBMM tarafından 11. Cumhurbaşkanı seçilip aynı gün göreve başlamış, Sayın Sezer’in görev süresi de aynı gün sona ermiştir.

11. Cumhurbaşkanı seçiminin gerçekleştirilmesi karşısında, 5678 sayılı Yasa hükümlerinin yürürlüğü için 21.10.2007 tarihinde yapılması öngörülen halkoylamasından önce, halkoylaması sürecinin başladığı da gözetilmeden, (5678 sayılı Yasa ile anayasaya eklenen) Geçici 18. ve Geçici 19. maddeler, 16.10.2007 tarih ve 5697 sayılı anayasa değişikliği hakkındaki yasa ile anayasadan çıkarılıp, halkoylaması dışında bırakılmış, halkoylaması bu şekilde yapılmıştır. Bu iki geçici madde anayasadan çıkarılırken, halkoylamasına sunulan tarihte görevde olan ve yedi yıl için seçilen cumhurbaşkanının görev süresi konusunda, değiştirilen önceki hükümlerin uygulanacağı yolunda anayasaya herhangi bir geçici madde de eklenmemiştir. Cumhurbaşkanı’nın görev süresi, anayasada açık ve kesin bir süre olarak yer aldığından, bu anayasal süre, anayasa dışında herhangi bir yasa, karar veya yorumla da uzatılamaz, kısaltılamaz ve değiştirilemez.

Süre değişiklikleri ve örnekler

1- 5678 sayılı Yasa ile anayasa’nın 77. maddesinde yapılan değişiklikle, TBMM’nin beş yıl olan yasama dönemi dört yıla indirilmiştir. 23. yasama dönemi için 22.7.2007 tarihinde yapılan seçimlerde, milletvekilleri beş yıl esasına göre seçilmiş, sürenin dört yıl olduğu yolundaki hüküm 21.10.2007 tarihli halkoylaması ile yürürlüğe girmiştir. Anayasaya, bu değişikliğin yapıldığı tarihte görevde olan milletvekilleri hakkında, önceki hükümlerin geçerli olacağı ve beş yıl görev yapacakları yolunda bir geçici madde konulmamıştır.

YSK, 26.2.2011 tarih ve 120 sayılı kararında, 23. yasama döneminin dört yıl için söz konusu olduğunu vurgulamıştır. Buna göre 22.7.2011 tarihine kadar 24. yasama dönemi seçimlerinin yapılması gerekmektedir. Bu karardan sonra TBMM, 03.3.2011 tarihinde erken seçim kararı alıp, bu seçimlerin 12.6.2011 tarihinde yapılmasına karar vermiş, YSK’de 07.3.2011 tarihli kararı ile seçim takvimini açıklamıştır. Görüldüğü üzere, anayasa değişikliği yapıldığı anda görevde olan ve görev süresi kısalan yasama organı için, seçimlerin yapıldığı sırada yürürlükte bulunan önceki hükümlerin geçerli olacağı yolunda bir geçici madde anayasaya eklenmediğinden, yasama organı için yürürlükteki hükümler uyarınca, kısalan süreler esas alınmıştır.

2- Anayasanın 147. maddesinde yer alan, “Anayasa Mahkemesi üyelerinin altmış beş yaşını doldurunca emekliye ayrılacakları” yolundaki düzenleme, 12.9.2010 tarihindeki halkoylaması sonucunda yürürlüğe giren 07.5.2010 tarih ve 5982 sayılı Yasa ile anayasanın 147. maddesinde yapılan değişiklikle, “Anayasa Mahkemesi üyeleri on iki yıl için seçilirler ve bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez” şeklinde düzenlenmiştir. 5982 sayılı Yasa ile anayasaya eklenen Geçici 18. maddenin altıncı fıkrasında ise bu anayasa değişikliğinin yürürlüğe girdiği halkoylaması tarihinde, mahkemedeki görevleri süren üyelerin üyeliklerinin, yaş haddine kadar devam edeceği belirtilmiş, böylece görevdeki üyeler için önceki hükümlerin geçerliliği sağlanmıştır.

3- 07.5.2010 tarih ve 5982 sayılı Yasa ile anayasanın 159. maddesinde de değişiklik yapılmış olup 12.9.2010 tarihinde yapılan halkloylaması sonucunda yürürlüğe giren bu hükümle, “HSYK’nin üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulu’nun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay Genel Kurulu’nun, her üyelik için gösterecekleri üçer aday arasından cumhurbaşkanı tarafından dört yıl için seçilir” şeklindeki düzenleme; “HSYK’nin üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulu tarafından, iki asıl ve iki yedek üyesi ise Danıştay Genel Kurulu tarafından dört yıl için seçilir” şeklinde değiştirilmiştir. 5982 sayılı Yasa ile anayasaya eklenen Geçici 19. maddenin üçüncü fıkrasına ise bu anayasa değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihte HSYK asıl ve yedek üyeliği devam eden Yargıtay ve Danıştay üyelerinin, seçilmiş oldukları sürenin sonuna kadar görevlerine devam edecekleri yolunda hüküm konulmuş, böylece mevcut üyeler için önceki hükümlerin geçerliliği sağlanmıştır.

Bu düzenlemeler ve uygulama göstermektedir ki, anayasal konularda süre değişiklikleri durumunda, önceki hükümlerin uygulanabilmesi için, anayasaya açık bir geçici madde eklenmesi gerekmektedir. Cumhurbaşkanlığı seçimleri için de, önceki hükümlerin uygulanmasını sağlayacak bir geçici madde anayasaya eklenmemiştir. Dolayısıyla 11. cumhurbaşkanı, seçildiği sırada yürürlükte olan önceki hükümlere değil, halen yürürlükteki anayasa hükümlerine tabi olup, doğal olarak 12. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de halen yürürlükte olan hükümler uygulanacaktır. Bu durumda Sayın Abdullah Gül’ün görev süresi de 28.8.2012 tarihinde sona ermekte olup, 12. Cumhurbaşkanlığı seçimleri için de ikinci ve son kez aday olabilecektir.