40 bin umut ödenek bekliyor

Twitter, Facebook gibi sosyal paylaşım ağlarında hemen hemen her gün “... için kemik iliği aranıyor. Siz de bir tüp kan vererek umut olabilirsiniz” şeklindeki mesajlar karşımıza çıkıyor. Genellikle de bunlar hayata tutunmaya çalışan çocuklara ait yardım mesajları. Sağlık Bakanlığı verilerine göre 2013 yıl sonu itibarıyla Türkiye’de ilik nakli bekleyen 835 kişi var. İlik nakli yapılabilmesi için uygun ilik bulunması hiç de kolay değil. Donörler tarafından bağışlanan kısmi uyumlu iliklerde de zaman zaman başarı sağlansa bile tercih edilen tam uyumlu bir ilik bulunması. Akrabalarda tam uyumlu ilik bulunma olasılığı sadece yüzde 25 civarında, akraba dışı bir donör bulmak ise çok daha büyük bir şans. Bu durum hastaya uygun donör bulabilmek için çok sayıda tarama testi yapılmasını gerektiriyor.

Türkiye’de iki adet akraba dışı doku bankası var, bunlardan biri Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi diğeri ise İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi bünyesinde faaliyet gösteriyor. İlik nakline ihtiyaç duyanların başvurabileceği güçlü bir veritabanı olmaması, tarama testlerinde olumlu sonuç alınmasını tek umut haline getiriyor. SGK akrabalarda yapılacak tarama testlerini 30 kişiye kadar karşılıyor. Ancak akraba dışı taramalarda nakle ihtiyaç duyanlar tüm maliyeti üstlenmek zorunda. Tarama testlerinin maliyeti 200 lira ile 500 lira arasında değişebiliyor. Özel bir laboratuvarda ise bu ücret 2 bin liraya kadar çıkabiliyor. Üniversite hastanelerinde testlerin üniversite bütçesinden karşılanması öngörülse de ödenek yokluğu nedeniyle bu mümkün olmuyor. Ödeneksizlik nedeniyle halen yaklaşık 40 bin kan örneği gerekli test kitleri alınamadığı için taramadan geçirilememiş durumda.

Sağlık Bakanlığı, akraba dışı kan örnekleri toplayarak bir veritabanı yaratmayı amaçlayan TÜRKÖK projesinin hayata geçmemesinden kaynaklanan bu durum ile ilgili soruya “Her 2 bankamızda üniversite bünyesinde görev yapmaktadır. Üniversitelerin ödenekleri kapsamında tarama programları yürütülmektedir” yanıtını veriyor.

Arda bebek donör arıyor

Ahmet Arda Yelek henüz 1 yaşında ve yaşam ile tanıştığı 52. günden bu yana Ege Tıp Fakültesi Hastanesi’nde kanser tedavisi görüyor. Ahmet Arda’nın annesi Gülhan Yelek ilk çocuğu Ahmet’i de yine “hemofagositik sendrom” adı verilen hastalık yüzünden kaybetmiş. Aile Ahmet Arda’yı hayata bağlamak için uğraş veriyor. Yapılan kan taramalarında bir kardeşinin yüzde 70 uyum göstermesine rağmen doktorlar, bebek olduğu için yüzde yüz uyumlu ilik gerektiğini ifade ediyor. Sosyal medya üzerinden donör bulma uğraşısı veren aile test ücretlerini karşılamak zorunda olmaktan yakınıyor. Yurtdışındaki ilik bankaları ile ilişki kurmak isteyen yakınları henüz bu isteklerine de yanıt bulabilmiş değil. Doktorlara göre Ahmet Arda’ya uygun ilik bulabilmek için önlerindeki süre ise altı ay kadar.

Bağışlar yetersiz

Dünyada 23 milyon 500 bin civarında kayıtlı verici ve 600 bin kordon kanı varken, Türkiye’de kayıtlı verici sayısı 37 bin civarında kordon kanı ise sadece 765.

10 bin kişilik kayıp

TÜRKÖK projesi ile birlikte Kızılay aracılığı ile yapılacak taramaların bir veritabanında tutulması planlanıyor. Ancak kullanılacak yazılım için henüz ihaleye çıkılamadı. Bu arada kök hücre vericisi olmayı kabul eden yaklaşık 10 bin kişinin adres güncellemesi yapılamadığı için kayıtlardan silindiği ortaya çıktı.