77 yıl gecikmiş bir 'ilkçalınış'

Cemal Reşit Rey… Son zamanlarda tu kaka edilen Türk Beşleri’nden... Müzik öğreniminin tümünü Avrupa’da yapmış… Tam da Paris’te bestecilik öğrenimini tamamlamışken ve parlak bir geleceğin eşiğindeyken, yeni kurulan Cumhuriyet’in çağrısıyla yurduna dönüp İstanbul Belediye Konservatuvarı’nda görev almış…

Aramızdan ayrıldığı 7 Ekim 1985’e kadar çağdaş çoksesli müziğimize sayısız yapıt kazandırmış büyük bestecimiz… Müzikbilimci Cevat Memduh Altar’ın onun için “çoksesli Türk sanat müziğinin babası” demesi ne kadar doğru! Böyle bir bestecinin birçok yapıtının bugüne dek hiç çalınmamış olmasına ise şaşmamak olanaksız.

Neyse ki, öğrencileri başta, genç sanatçılar ve orkestralar zaman zaman onun unutulmuş yapıtlarını dağarlarına alıp yaşama kavuşturuyorlar. Adını taşıyan konser salonunda, adını taşıyan senfoni orkestrasının, onun son öğrencilerinden Aydın Karlıbel’in yönetiminde 24 Mart’ta verdiği konser böyle bir konserdi işte.

Konser, Cemal Reşit Rey’in 1935 yılında bestelediği “Başlayış / Initiation” adlı senfonik şiirinin ilkçalınışıyla başladı. Çağdaş çoksesli müziğimizin kurucularından biri olan bu büyük bestecinin bu önemli yapıtının bestelenişinden tam 77 yıl sonra ilk kez çalınmasını sağlayan öğrencileri Prof. Yalçın Tura ile Aydın Karlıbel’e teşekkürler!

“Başlayış”ı Rey’in daha şanslı yapıtlarından biri, Türkiye’de ilk kez 1950’de bestelenişinden 19 yıl sonra seslendirilen “Enstantaneler” izledi. Beş fotoğrafla İstanbul’u anlatan eserin dünya ilkçalınışının ise 1932’de Paris’te Alfred Cortot yönetiminde yapıldığını ekleyelim.

Dinlediğimiz üçüncü yapıt, Rey’in, Faruk Nafiz Çamlıbel’in Atatürk’ün isteği üzerine yazdığı oyunu temel alarak bestelediği “Özyurt Kantatı”ydı. 1933’te bestelenip ilk kez 1947’de çalınan bu yapıtı, CRR İstanbul Senfoni Orkestrası ile birlikte TRT Gençlik Korosu seslendirdi. Solistler soprano Ece İdil, mezzosoprano Deniz Erdoğan Likos ve bariton Caner Akgün’dü. Konser, (TRT Çocuk Korosu’nun da katılımıyla) Çocuk Esirgeme Kurumu Marşı, Denizciler Marşı ve Atatürk’ün Yüzüncü Yılı Marşı’nın ardından Onuncu Yıl Marşı’yla sona erecekti ama eremedi. “Özyurt Kantatı”nın son bölümü ve “Onuncu Yıl Marşı” bir kez daha seslendirilmeden kesilmedi alkışlar. (Fotoğraf - Ömer Emrah Çakıroğl)