ABD ile İsrail arasına İran girdi

İran ile nükleer müzakerelerde 31 Mart’a dek nihai anlaşmanın çerçevesinin çizilmesi hedeflenirken anlaşmayı engellemek için çırpınan İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile ABD arasındaki kriz doruğa çıktı. Gerilim, Dışişleri Bakanı John Kerry’nin Netanyahu’ya “Irak işgalinde bizleri yanıltmıştın” serzenişine kadar vardı.

‘İran’a izin verecekler’

Obama yönetiminin arzusu hilafına Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi Başkanı John Boehner’in davetiyle 3 Mart’ta ABD Kongresi’nde konuşacak Netanyahu, İran ile olası anlaşmayı reddetmelerini isteyecek. 17 Mart’taki İsrail seçimi öncesi kampanya ve propagandayı da ihmal etmeyecek. Ancak İsrail istihbarat servisi Mossad’ın İran’ın nükleer silah faaliyetinde bulunmadığını rapor ettiği sızdı. Buna karşılık AP ajansı, ABD ile İran’ın “10 yıllık anlaşmaya vardığını, Tahran buna uyarsa 10 yılın sonuna doğru hem ekonomik yaptırımlar hem de uranyum zenginleştirme kısıtlamalarının kalkacağını” sızdırdı. İran’ın nükleer programının tümüyle tasfiyesini isteyen Netanyahu fırsatı kaçırmadı: “ABD Başkanı’na saygı duyarım ama bu anlaşma İran’ın nükleer silahlı devlet haline gelmesine izin verecek. İsrail’in varlığını tehlikeye atacak böyle bir kader meselesinde anlaşmayı engellemek için her şeyi yapmak görevim.”

‘İran’la karşılıklı çıkarlar’

Bu sözlere Cenevre’de İranlı meslektaşı Cevad Zarif ile son temasına dair Senato’yu bilgilendiren Kerry’den yanıt gecikmedi. Kerry, “Etrafta koşturup ‘Anlaşmayı beğenmedik’ demek için fırsat kollayanlar, anlaşmanın ne olduğunu bilmiyor. Müzakerelerden ne çıkacağını bekleyip görmenizi istirham ediyorum” dedikten sonra Netanyahu’yu “can evinden” vurdu. ABD Dışişleri Bakanı, İsrail liderinin İran değerlendirmesi için “Bu koşullarda doğru olmayan bir yargıya varıyor olabilir” derken 2002’de kendisinin de Irak işgali için olumlu oy vermesine yol açan tutumuna atfen, “Netanyahu, Bush yönetimi altında da Irak’ın işgalinin önemi konusunda tavır almıştı. Hepimiz sonuçlarını iyi biliyoruz” ifadelerini kullandı. Kerry’nin İran’ın IŞİD’i yenilgiye uğratma çabalarına vurgu yaparken “İşbirliğimiz olmasa bile karşılıklı çıkarlarımız var” sözleri dikkat çekti.

‘Konuşma yıkıcı olur’

Önde gelen iki Demokrat senatör -Dick Durbin ve Dianne Feinstein- İsrail liderini kendi çıkarı için Cumhuriyetçilerle kısa vadeli işbirliği uğruna ABD ile uzun vadeli işbirliğini feda etmekle suçladı. Durumu dengelemek için Demokrat senatörlerle görüşmesi gerektiğini söyleseler de Netanyahu bunu reddetti. İsrail liderinin konuşmasında önde gelen Demokratlar da Obama yönetimi yetkilileri de hazır bulunmayacak. Önceki gün Ulusal Güvenlik Danışmanı Susan Rice, Netanyahu’nun konuşmasının ABD-İsrail ilişkileri açısından “yıkıcı” olacağını söyledi.

‘Yeter Bibi, dur. Gitme’

İsrail’de muhalefetteki İşçi Partisi’nin lideri Isaac Herzog da Netanyahu’ya ABD ile ilişkilerde “stratejik hasar yaratacağı” kaygısıyla Kongre konuşmasını iptal etmeye çağırdı. Herzog, “Netanyahu’ya sesleniyorum: Dur. Yeter Bibi, yeter. Gitmiyorsun. Gitme” dedi. Herzog İsrail liderini Demokratlarla buluşmayarak Amerikan politikaları içinde oyun oynamaya kalkışmakla eleştirdi.