ABD ile Rusya arasındaki satranç

ABD Başkanı Barack Obama bir ayı aşkın bir süredir görevde. İlk ayında ülkenin içinde bulunduğu ekonomik krize yoğunlaşan Obama, ilk askeri kararına da imza atarak Afganistan’a ek asker gönderilmesi emrini verdi. Obama konuya ilişkin açıklamasında Afganistan politikasını gözden geçirdiklerini ve bu askeri kararın üzerinde çalışılan politikanın sonucunu etkilemeyeceği yönünde not da düştü.

ABD’nin Afganistan savaşına yönelik hedeflerinin belirleneceği politikanın bir iki ay içinde hazır olması bekleniyor. Ancak Afganistan denklemini kurarken ABD’nin tüm bölgeye yönelik kapsamlı bir stratejiye ihtiyacı var. Özellikle de yeni yönetim döneminde ABD-Rusya ilişkilerinin bu denklem içinde ele alınması kaçınılmaz.

Rusya Kırgızistan’ı ABD’nin Afganistan’daki güçleri için yaşamsal önemdeki Manas üssünü kapatması yönünde teşvik etti. Bu dolaylı müdahalenin yanısıra Rusya Afganistan konusunda ABD’ye destek sağlayacağı mesajını da verdi. Bölgede iki savaş yürüten ABD’ye karşı kozlarını artıran Rusya’nın Afganistan konusunda ikili bir politika izleyeceği tahmini yanlış olmaz.

ABD ayrıca Rusya’dan  İran’ın nükleer programı konusunda destek isteyebilir. İran’la ilk aşamada diyalog hedefleyen Obama yönetimi “havuç ve sopa” stratejisinin bir ayağı olan yaptırımlar konusunda ileride Rusya’nın uyumlu tavrına ihtiyaç duyacağını saklamıyor.

ABD’nin Rusya-Gürcistan savaşının ardından Moskova’nın bölgede yükselen güç olma amaçlarını nasıl dengeleyeceğini de düşünmesi gerekiyor. Özellikle Karadeniz Bölgesi ülkeleri arasında siyasi, ticari ve askeri ilişkilerde ilerleme sağlanması ABD’nin bölgedeki enerji ve güvenliğe yönelik çıkarlarıyla çatışıyor. Bu noktada ABD’nin Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO üyeliği konusunda da dikkatli bir yaklaşım içinde girmesi bekleniyor.
Öte yanda Obama’nın “yeni dostlar ve ittifaklar yaratma” yaklaşımını göz önünde bulundurursak “eski düşman” Rusya ile ABD arasında bir yakınlaşma olasılığı da yadsınamaz. NATO ve Rusya arasındaki ilişkilerde ilerleme sağlanması Obama dönemine denk gelebilir. Bunun ABD’nin Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne füze savunma sistemi yerleştirilmesi planlarına da bağlı olduğu unutulmamalı. Obama yönetiminin füze savunma sistemini İran’a karşı destek için pazarlık konusu yapacağı da gelen bilgiler arasında.  

Son olarak ABD-Rusya arasında nükleer silahsızlanma konusu da gündeme gelecek. Obama’nın iki ülkedeki nükleer başlıklarının daha da azaltılması ve Rusya ve ABD’nin liderliğinde nükleer silahlara küresel yasak getirilmesi gibi hedefleri var. Bu konuda Rusya’nın nasıl bir tutum alacağı ise kesinlik kazanmadı.

Yeni dönem ABD ve Rusya arasında oldukça hareketli günlere gebe. Bölgeye yönelik hedefleri ve çıkarları olan bu iki büyük gücün siyasi adımlarını dikkatle ve yakından izlemek gerekiyor. Türkiye’nin bu iki dev arasında kalmadan ulusal çıkarlarını koruyan, akılcı ve tarafsız bir politika yürütmesinin önemi bir kez daha öne çıkıyor.