ABD silah bırakıyor

ABD Senatosu, silah kontrol yasa tasarısını görüşmeye başladı. İki hafta kadar sürmesi beklenen tartışmanın sonunun nereye gideceği henüz belli değil ve Washington'ı zor bir süreç bekliyor.

Aslında, konu bu noktaya gelene kadar bile Obama yönetimi ile silah lobisi arasında ciddi bir "kampanya savaşı" yaşandı. Obama yönetimi, ABD tarihinde ilk kez Amerikalıların silah kontrolü üzerinde anlaştığı bir dönemde, tarihi fırsatı kaçırmak istemiyor. Newtown'da küçücük çocukların, vücutlarına isabet eden birden fazla mermiyle katledildiği son olayın ardından, tüm Amerikalılar silah tartışmaları konusunda hiç olmadığı kadar hassasiyet kazanmıştı. Fakat Washington'da siyaset kurumunun bir türlü harekete geçememesi Obama yönetimini endişelendirmeye başlamıştı.

Kurbanlarının ailelerinden ve Obama'dan duyarlılık çağrısı

Obama yönetimi son haftalarda sıkı bir kampanya yürütüyor. Geçen haftalarda, silahlı şiddet eylemleri ve katliamların yaşandığı bazı eyaletlere giden Obama, halka bu dramları unutmaması çağrısı yaptı. Hatta "Bu katliamı unutuyorsak kendimizden utanalım" gibi sert ifadeler kullandı. Washington'daki silah kontrolü açıklamalarını daima katliam kurbanlarının ailelerini Beyaz Saray'a getirterek yapan Obama, hem Amerikan halkına hem de Kongre'ye, yeni gündem maddelerinin "silahların açtığı derin yarayı" unutturamayacağını göstermeye çalıştı.

Hatta eşi Michelle Obama da kampanyaya dahil olarak, sadece geçen yıl silahla 500'den fazla cinayet işlendiğini ve daha geçenlerde 15 yaşındaki bir kız çocuğunun silahlı saldırıya kurban gittiği hatırlattı. Chicago'da bunları gözleri dolarak anlatan Michelle Obama ülkeyi duyarlılığa çağırdı.

Newtown'da çocuklarını ve yakınları kaybeden aileler de bu haftayı Kongre'nin koridorlarında, basından uzakta, Kongre üyelerinin odalarını dolaşarak geçirdi. Bu çabanın arkasında da yine Beyaz Saray vardı. Obama yönetimi, Kongre üyelerinin silah şiddetinin kurbanlarının yakınlarıyla bizzat yüzleşmesini istedi. Aileler Senato'nun konuyu gündeme alma oylamasında da gelişmeleri izleyici koltuklarından gözü yaşlı izledi.

Silah kontrol yasasının Senato genel kurulunda tartışılmaya başlamasında gerekli sayıya ulaşma konusunda geçen haftalarda endişe hakimken, dün bunun başarılmış olmasında, Newtownlı ailelerin Kongre'deki varlığının da etkili olduğu düşünülüyor. Beyaz Saray da açıkça bu görüşü dile getirdi.

Lobiden yasamaya tehdit

Senatodaki son gelişmelere karşın, silah lobilerinin ABD'deki gücü biliniyor ve Kongre üzerindeki ciddi etkileri bu son tartışmada da net biçimde görüldü.

En güçlü lobi olan Ulusal Tabanca Derneği (NRA) her türlü tasarıya karşı çıkacağını duyurdu ve şiddetli bir kampanya uyguluyor. NRA, Obama yönetiminin silah almak isteyenlerin geçmişinin araştırılması zorunluluğunun getirilerek aslında silah alanların kayda geçireleceğini, sonrasında da bu kayıtların ülkenin silahsızlandırılması için kullanılanacağını iddia ediyor. Kampanyalarında bu yönde "korku" oluşturmaya çalışan NRA'ya Kongre'deki Cumhuriyetçiler de destek veriyor.

Tasarının geleceği belirsiz

Senato silah kontrol yasa tasarısını tartışmaya başlasa da aşılması gereken çok engel var. Dolayısıyla, Obama yönetimi ile lobi arasındaki silah "savaşı", tasarının gündeme alınmasıyla son bulmadı, aksine daha keskin bir döneme girdi.

Tasarının hala toplu halde mi onaylanacağı, yoksa yarı otomatik silah ve cephaneliklerin satışının sınırlandırılması bölümünün ayrı olarak mı gündeme geleceği bilinmiyor. Görüşmeler sırasında tasarı değişikliği önergeleri gelmesi de söz konusu.

Tartışmalar sonunda, silah alacaklar için geçmişlerinin araştırılmasına ilişkin hükümler Senato'dan geçebilir ama yarı otomatik silah ve cephanelikler konusunun genel kurulda takılma ihtimali yüksek. Geçmiş araştırmasını destekleyen bazı Demokratlar bile diğer konuda çekinceler ve karşı duruşlar sergiliyor.

Diğer ve daha önemli konu ise tasarı Senato'dan geçse bile yürürlüğe girmesi için Temsilciler Meclisi'nin onayının gerekmesi. Mevcut koşullarda Meclis'ten onayın çıkmasına şans verilmiyor.

Lobi-siyasetçi bağı demokrasiyi zorluyor

Cumhuriyetçilerin kontrol ettiği Temsilciler Meclisi silah kontrol tasarısına karşı. Cumhuriyetçi Kongre üyeleri, NRA'dan güçlü maddi destek alıyor.

NRA'nın, tasarının Senato'da görüşülmeye başlamasının hemen ardından yayımladığı mesajda, Kongre üyelerinin "gelecekteki adaylıklarını" bu tasarıya yaklaşımlarına göre değerlendireceğini bildirmesi dikkat çekiyor. Daha açık bir ifadeyle silah lobisi, tasarıya destek veren Kongre üyelerini seçimlerde desteklememekle tehdit etti.

Bu noktada, Washington'da siyasetçiler ile çıkar grupları arasındaki ilişkilerin düzeyi ve niteliği gündeme geliyor. Milletvekillerinin seçimlerde iyi bir finansmana ihtiyaç duyması ABD siyasetine "paranın ve lobiler" çok fazla müdahil olmasına neden oluyor. Siyasetçi-lobi bağları, karar alma süreçlerinde Amerikan toplumunun genel menfaatlerinin dikkate alınmayabileceği endişesinden ötürü demokrasiye tehdit olarak da algılanabiliyor.

Bu nedenle, Senatodaki tartışmalar ve Temsilciler Meclisi süreci, halkın ihtiyaçları ile dar çıkar gruplarının talepleri arasında gidip gelen Amerikalı yasa yapıcılar için yeni bir sınav niteliğinde.