'Açık biçimde tavır aldılar'

Emin Koramaz

TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı

Yasa değişikliğinin amacının, birliğimizi ve odalarımızı işlevsizleştirmek, birliğimizin kamu politikalarıyla ve kamu kurumlarıyla bağını tümüyle ortadan kaldırmak olduğu açık biçimde görülüyor.

Ülkemizin modernleşme sürecinde önemli bir yeri bulunan meslek kuruluşlarımız, hem hukuksal statü hem de toplumsal demokrasi açısından kendilerine özgü niteliğe sahiptir. Anayasanın 135. maddesine göre bu kuruluşlar, meslek mensuplarının ortak ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra mesleğin genel menfaatlara uygun olarak gelişmesini sağlamak ve meslek disiplin ve ahlakını korumakla görevli kuruluşlardır. Bu anlamıyla, kamu idaresinin bir parçasıdırlar. Yine meslek kuruluşları, meslek gruplarının, ülkenin yönetiminde ve ülke politikalarının oluşturulmasında, kendilerini ifade edebilmelerinin de demokratik aygıtlarından biridir.

Baskı altında kalmadan

Meslek kuruluşlarının bu kamusal görevlerinin yerine getirilmesi ise ancak, merkezi yönetimi yönlendiren siyasi saiklere tabi olmadan, herhangi bir baskı altında kalmadan, yalnızca bilimsel ve teknik gerek ve kamunun menfaatı göz önünde bulundurularak faaliyette bulunulması ile olanaklıdır. Bu nedenle anayasamızda kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları merkezi idare hiyerarşisi dışında, siyasi baskılara kapalı özerk kurumlar olarak yapılandırılmıştır. 

Bu kurumlar üzerindeki devletin idari ve mali denetimi yerindelik denetimi olarak sınırlandırılarak sorumlu organlarının görevlerine ancak yargı kararıyla son verilebileceği anayasal güvence altına alınmıştır. Meslek kuruluşlarının karar ve yönetim organların yargı gözetiminde seçimle göreve gelmesinin öngörülmesi, bu kuruluşların merkezi bütçeden pay almaması ve kendi bütçesini oluşturan gelir kaynaklarına kuruluş yasalarında yer verilmesi idari ve mali özerkliklerinin bir sonucudur.

Rahatsız oldular

Nitekim Anayasa Mahkemesi birçok kararında bu hususa yer vererek meslek kuruluşlarının çıkaracakları yönetmeliklerin ilgili bakanlığın onayına sunulduktan sonra yürürlüğe konulması, uluslararası toplantı ve etkinliklere katım için ilgili bakanlıktan onay ve izin alınması vb. kanuni düzenlemeleri meslek kuruluşlarının anayasal özerkliklerine vurgu yaparak iptal etmiştir. 

Siyasi iktidarlar meslek kuruluşlarının bu özerk ve demokratik yapısından rahatsız olmaktadır. Uzun yıllardır pek çok iktidar,  TMMOB’nin kamusal statüsünü, özerk yapısı ve demokratik işleyişini ortadan kaldırmak için girişimlerde bulundu. Yapılan yasal değişiklilerle TMMOB’nin yetkileri budanmaya, üyeleri ile bağı azaltılmaya çalışıldı.

Birliğimizin varlığını ve kamusal gücünü, hayata geçirmeye çalıştığı neoliberal ajanda önünde engel olarak gören mevcut siyasal iktidar, iktidar döneminin ilk yıllarından itibaren TMMOB’ye karşı açık biçimde tavır aldı. 

Almış olduğumuz bilimsel teknik eğitimin, mesleki sorumluluklarımızın, anayasanın ve yasamızın bizlere verdiği görevin gereği olarak, yurdumuzu, insani değerleri, kentlerimizi, kırlarımızı, bilim ve sanayi altyapımızı, doğal ve kültürel varlıklarımızı sahiplenmemiz, emeğin, barışın, özgürlüklerin, çağdaş değerlerin, bilimin ve hakça bölüşümün egemen olduğu bir ülke için çabalamamız onları sürekli rahatsız etti. 

Büyüttükleri öfke...

Meslek uygulama alanlarımızdaki özelleştirmelere, rant projelerine, kamusal varlıkların, ortak zenginliklerin yağma, talan ve tahrip edilmesine karşı açtığımız davalar, kamuoyuyla paylaştığımız bilimsel teknik raporlar ve yürüttüğümüz mücadeleler, siyasi iktidara ayak bağı oldu.

18 yıldır egemen olan rantiye ve yağma düzenine karşı yürüttüğümüz bu kararlı mücadele karşısında büyüttükleri öfkeyi, kimi zaman hakkımızda asılsız suçlamalar yaparak, kimi zaman yöneticilerimize davalar açarak, kimi zaman da mesleki etkinliklerimizi kısıtlayıcı yasal düzenlemeler yaparak açığa vurdular. Çeşitli dönemlerde, farklı bahanelerle yasamızı değiştirmeye yönelik girişimleri ise TMMOB örgütlülüğünün kararlı mücadelesi ile sonuçsuz kaldı.

Cumhurbaşkanı’nın yaptığı açıklamalardan sonra bir kez daha TMMOB’nin ve diğer meslek kuruluşlarının yasalarında değişiklik yapılması gündeme geldi. Daha önceki girişimlerde de olduğu gibi, yapılması planlanan değişikliklerle ilgili TMMOB’nin ya da diğer meslek kuruluşlarının fikrine başvurulmadı.

Yapılmak istenen değişiklikler üç temel ayağa dayanıyor. İlki, seçim sistemimizin değiştirilerek yönetimlerin işlevsizleştirilmesi; ikincisi, Bbkanlıların idari-mali denetimi aracılığıyla Birliğimiz üzerinde hiyerarşik vesayet kurulması; üçüncüsü de odalarımızın en önemli faaliyet alanlarından birisi olan mesleki denetim faaliyetlerinin ortadan kaldırılarak oda çalışmalarının kısıtlanması.

Ortadan kaldırmak

Bir bütün olarak bakıldığında yasa değişikliğinin amacının, birliğimizi ve odalarımızı işlevsizleştirmek, birliğimizin kamu politikalarıyla ve kamu kurumlarıyla bağını tümüyle ortadan kaldırmak olduğu açık biçimde görülüyor. 

Çünkü savunduğumuz kamucu anlayış, iktidarın uyguladığı neoliberal politikaların yarattığı çürüme ve yozlaşmanın panzehiri durumundadır. İktidar, toplumun ortak çıkarını savunan kamucu anlayışımızı, kendi gelecek planlarına tehdit olarak görmekte ve bu tehlikeyi ortadan kaldırmak istemektedir.

Örgütlü yapılar, sağlıklı toplumların hayat damarlarıdır. Siyasi iktidar, örgütlü yapıları ortadan kaldırarak, toplumun hayat damarlarını kesmek istiyor. Buna izin vermeyeceğiz. Üyelerimizin odalarımızla bağının kesilmesine, birliğimizin kamu ile bağının kesilmesine izin vermeyeceğiz. Neo-liberalizmin toplumu çürütmesine, rantiyeciliğin ülkemizi sömürmesine, gericiliğin geleceğimizi karartmasına izin vermeyeceğiz.