AKP’deki soru: Zafer kimin?

AKP, seçimden zaferle çıktığı netleşir netleşmez partide bundan sonraki geriliminin nedeni olacak “Zaferi kim kazandırdı? Erdoğan mı, Davutoğlu mu?” sorusuyla karşı karşıya kaldı. Parti kulisleri, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun liderliğe ortak olduğunu, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’dan gelecek olası başkanlık sistemi tartışmasının, partinin ilk ve en büyük gerilimi olacağını konuşuyor. Parti ve siyasi kulislerde dile getirilen sıcak değerlendirmeler şöyle:

Erdoğan kadar oy aldı: Dünkü yüzde 49’luk oy, AKP’nin tarihinde ikinci kez yakaladığı en yüksek oran. AKP Tayyip Erdoğan liderliğinde yüzde 49’u 2011 seçimlerinde yakalayabilmişti. Davutoğlu, Genel Başkan olarak Erdoğan’ın rekorunu egale etti. Böylece Davutoğlu, parti içinde Erdoğan’ın liderliğine ortak oldu.

4’lü modelden 2’li modele: Parti içinde de dışında da ‘zaferi kim kazandı’ sorusuna yanıt aranıyor. Ama artık kesin olarak, ‘Bu Erdoğan’ın zaferidir. Nokta’ denilemiyor. Zafer ilk kez Erdoğan’la Davutoğlu arasında hangisinin daha büyük katkısı olduğuna ilişkin oranlar değişmekle birlikte ikisi arasında paylaştırılıyor. AKP, 2001’deki kuruluş döneminde kısa bir süre 4’lü liderler (Erdoğan’la birlikte Gül, Arınç ve Şener) süreci yaşamıştı. Geçen sürede bu isimlerin tamamı denklem dışına itilirken 1 Kasım seçimleriyle ikili bir modele (Erdoğan-Davutoğlu) geçmiş oldu.

Gerilim dinamiği: 2’li modelde Davutoğlu, kuruluş sürecindeki isimlere göre daha önemli avantajlara sahip. Birincisi seçime başında girdiği parti yüzde 49 oy almasıyla rüştünü ispat etmiş. İkincisi genel başkan ve başbakan. Zaten Davutoğlu çevresi, “Seçmenden oyu Davutoğlu istedi ve aldı” tezini işlemeye başladı. İşte tüm bu koşullar, bundan sonra iktidar partisi içindeki gerilimlerin de temel dinamiğini oluşturacak.

Başkanlık sınavı: Seçimde ortaya çıkan bu zafer paylaşımı sorununun kendisini ilk olarak başkanlık sistemi tartışmasında göstermesi öngörülüyor. 7 Haziran seçimlerinin sonuçlarından biri de başkanlık sisteminin tamamen gündemden kalkmış olmasıydı. Ancak dünkü seçimlerle AKP’nin, başkanlığı getirmek için anayasayı değiştirmek için referandum sayısı olan 330 için “4-15” sandalyeye ihtiyacı kaldı. Bu nedenle Erdoğan’ın en kısa zamanda başkanlık sistemi için anayasa değişikliğini yeniden gündeme getirmesine çok büyük olasılık tanınıyor. Ancak Davutoğlu’nun hem 7 Haziran hem de 1 Kasım seçimlerinde başkanlığı bildirgeye koymaya bile çok soğuk yaklaştığı vurgulanıyor. Davutoğlu’nun başkanlık sistemine mesafeli olduğu konusunda da görüşbirliği bulunuyor.

Başbakanlığını sandıktan çıkardı: Dünkü yüzde 49 aynı zamanda Davutoğlu’nun Başbakanlığını sandıktan çıkarması anlamına da gelir. Başkanlık sistemi Davutoğlu’nun yüzde 49’la sandıktan çıkardığı Başbakanlığının anayasa değişikliği ile ortadan kaldırılması olacak. Bu nedenle Erdoğan başkanlık sistemini getirmek için önce Davutoğlu’nu da ikna etmek zorunda kalacak.

Siyasete yön verecek olan: Yüzde 49, başkanlık dışındaki çetin sorunlardaki kararlarda da Davutoğlu’nun konumunu güçlendirecek. Ancak parti grubunda ve tabanda “doğal lider” olarak görülen Erdoğan’ın kesin gücünün altı çiziliyor. Bu tablo nedeniyle yarından itibaren kendi içine dönmesine kesin gözüyle bakılan muhalefetin değil iktidar partisindeki bu yeni gerilimin, siyasete yön vermesi beklentileri öne çıkmış durumda.