AKP'nin gözü kentlerde

TMMOB Şehir Plancıları Odası, eski Beyoğlu Belediye Başkanı ve AKP İstanbul Milletvekili Nusret Bayraktar tarafından verilen ve Belediye Yasası’nda değişiklik öngören yasa teklifini şöyle değerlendirdi:

Amaç yasaları dolanmak: Bu teklif, daha önce gündeme gelen ve bir türlü yasalaştırılamayan Kentsel Dönüşüm Yasa Tasarısı’nın önemli bazı maddelerini Belediye Yasası’nın içine yerleştirerek belediyeler ve Toplu Konut İdaresi’nin (TOKİ) bu alanda karşılaşmış olduğu bazı güçlükleri ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.

Uygun bulunmamıştı: TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm ile İçişleri komisyonları raporlarına göre 24.05.2005 tarih, 991 sıra sayılı “Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Kanunu Tasarısı” imar mevzuatına aykırılığı ve kentlerde rant sağlamaya yönelik uygulamaların yolunu açacağı gibi gerekçelerle uygun bulunmadı.

Yeni Sulukule'ler: O dönemde komisyon kanun tasarısının kapsamını daraltarak sit alanlarıyla sınırlamış ve “Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun” olarak kabul edilmiştir. Bu yasa kapsamında günümüze kadar sonuçlanmış herhangi bir uygulama bulunmamaktadır. İmar ve koruma mevzuatına rağmen yürürlüğe giren kanun kapsamında “Yenileme Alanı” uygulamasına başlanan alanlarda ise İstanbul Sulukule örneğinde olduğu gibi geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz sonuçlar bilinmektedir.

Belediyeler el koyacak: Yasaya “üzerinde yapı olan veya olmayan, imarlı veya imarsız” ifadesi eklenerek imar mevzuatına, şehircilik ilke ve esaslarına aykırı bir biçimde belediye sınırları içindeki tüm alanlar, potansiyel kentsel dönüşüm alanı haline getirilmektedir. Böylece kentin her köşesi dönüşüm alanı ilan edilebilecek ve istenilen bölgesi ya da parseli, mevcut sakinlerinden alınarak yüksek rant ödeyenlere terk edilir hale gelecektir.

Plansızlık yasallaşacak: “İmarsız” ifadesinin eklenmesiyle kentin çevresindeki alanlar, kentsel gelişme için bütünsel planlama yapılmadan önce, kentsel dönüşüme konu edilebilecektir. Bu değişiklikle kent çeperindeki neredeyse tüm boş alanların kentsel dönüşüm alanı ilan edildiği İstanbul, Ankara, İzmir gibi kentlerdeki plansız kentsel dönüşüm alanları yasallaştırılmış ve meşrulaştırılmış olacak.

Yurttaşların hakları: Bu değişiklikle, planla denetlenen kentsel dönüşüm, yerini keyfiliğe dayalı plansız kentsel dönüşüm uygulamalarına bırakmaktadır. Bu şekilde de kentte yaşayanların konut hakkı, proje ve kararlara katılma hakkı, anayasaya aykırı bir biçimde kısıtlanmaktadır.

Belediyeler TOKİ olacak: Bir anlamda belediyelerin herbiri, TOKİ türü yetkilerle donatılmaktadır. Bu yetkilerin kullanımının nasıl denetleneceği ise meçhuldür.