'Arap Baharı'nı biz hazırladık'

Bu yıl 30’uncusu düzenlenen Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı, onur ülkesi Mısır’dan birçok yazarı ağırladı. Onlardan biri de bugüne kadar edebiyat, edebiyat eleştirisi, politika ve İslami başlıklar altında 20 kitabı yayımlanan Mısırlı yazar, aynı zamanda PEN Mısır Başkanı Ekbal Baraka’ydı.

Mısır’da çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanan makaleleriyle güncel politik gelişmeleri değerlendiren Baraka, yanı sıra “The Veil a Modern View” adlı son kitabıyla da Mısır’da kadın hakları üzerindeki baskıyı kaleme almıştı.

- Bu yılki İstanbul Kitap Fuarı’nın onur ülkesinin Mısır olması sizce özellikle hangi açılardan anlamlıydı?

Türkiye ile Mısır arasındaki ilişkilerin 500 yıllık bir tarihe dayanması nedeniyle fuardan iki taraf da bir hayli memnun. İki ülke arasındaki benzerlik fuarla birlikte bir kez daha ortaya çıkmış oldu. Mısır’da, Nâzım Hikmet başta olmak üzere Türkiye’den pek çok yazar iyi bilinir. Eğer daha da geriye gidersek, çok sayıda Türk yazarın Mısır’ı sıklıkla ziyaret ettiği ve bu durumun Mısırlılar üzerinde etki bıraktığı görülecektir.

- Tüm dünya Ortadoğu’daki değişim ve hareketliliği merakla izliyor. Peki sizce ‘Arap Baharı’nın coğrafyadaki kültür ve sanat üretimine nasıl bir etkisi oldu?

Arap Baharı, bu coğrafyadaki aydınlar tarafından 80’lerden bu yana büyük bir dirençle beklenen bir olguydu. Aydınların rejim karşıtı duruşları ve bu yöndeki üretimleri de Arap Baharı’nı hazırlayan en önemli etken oldu. Örneğin son kitabım, Rosel Yousif dergisindeki rejim karşıtı sert eleştirilerimden oluşan bir derleme idi. Son dönem Mısırlı yazarlar, geçmişteki tarihsel kişiliklerin, bugünün Mısır’ı ve Mısırlıları üzerinde nasıl bir etki bıraktığını kaleme alıyor. Buna örnek olarak Ala El Aswany’in romanları ya da Khaled El Khamisi’nin “Taksi”sini gösterebiliriz.

- Batı, Mısır edebiyatını Necib Mahfuz’un Nobel Ödülü’ne değer görülmesiyle tanımaya başlamıştı. Bu anlamda Mısır edebiyatının güncel sorunları neler?

Yalnızca bizim değil, tüm Arap coğrafyasının edebiyatının başka dillere çevrilmesi konusunda sıkıntı yaşıyoruz. Mahfuz bile Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldıktan çok sonra başka dillere çevrildi.

Elbette bu ödül, bizlerin hayat algısını, edebiyata bakışını değiştirdi, onun sayesinde anladık ki iyi bir eser ortaya koyabilmek ve çok okunmak için illa sınır ötesi, uluslararası konuları yazmak zorunda değilsiniz. Lokal konular, sıradan hayatların kendisi de iyi edebiyat olabilir. Bu gerçek, birçok Arap yazara umut verdi. Ancak sorun şu ki, tüm bunlara karşı çeviri sorunu halen düzelmedi.

- Siz aynı zamanda PEN Mısır Başkanı’sınız. Mısır’da yazarlar üzerindeki baskı ne durumda?

Yalnızca yazarlar değil, tüm politik tutukluların bir an önce serbest bırakılması mantıklı ve bizim yanında olduğumuz bir talepti. Bugüne kadar tutuklanan yazarların büyük birçoğu, ülkeyi yöneten askeri güce karşı geldikleri için tutuklanmışlardı. Tabii bundan sonrası hükümetin tutumuna bağlı bir durum gibi görünüyor.