Âşık olurken bakanlığa sorun

Bu hafta vizyona giren Gitmek-Benim Marlon ve Brandom, İstanbul’da yaşayan tiyatrocu Ayça ile Kuzey Irak’lı tiyatrocu Kürt Hama Ali’nin aşkını ve Irak’a dönen Hama Ali’nin peşinden mesafeleri yok sayarak yollara düşen Ayça’nın yaşadıklarını konu alıyor. Gerçek bir aşk öyküsüne dayanan filmin başrolleri de yine yaşananların kahramanları tarafından canlandırılıyor. Film pek çok festivalden ödül aldı ancak İsviçre’de düzenlenen CultureSpaces festivalinde Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtım Genel Müdür Yardımcısı İbrahim Yazar’ın isteğiyle, hem de izlenmeden programdan çıkarıldı. Gerekçe ise “Bir Türk kızı Kuzey Iraklı bir Kürt’e aşık olamaz, bu filmin gösterilmesi Türkiye açısından negatif bir propagandaya yol açabilir.” Ayça Damgacı ile önceden de tanışan ve bu süreci yakinen görmüş olan gerçek hayatta olduğu gibi filmde de arkadaşını canlandıran Nesrin Cavadzade, insanın inandığı değerler uğruna verdiği savaşa herkesin ikna olması gerektiğini söylüyor ve ekliyor: “Türkiye topraklarında, milyonları aşan Kürt kökenli vatandaş yaşıyor. Herhalde bugüne kadar milyonlarca ortak evlilik yapılmış, bundan da hiç kimse zarar görmemiştir. Türkiye’nin yurtdışı ile ilgili hassasiyetlerini oldukça paranoyak buluyorum.” Cavadzade de 11 yaşında Bakü’den gelmiş ve yıllar içinde Türkiye’de tutunmaya çalışmış. Çokca sıkıntı çekip, kendini anlatmak için çokca mücadele vermiş. “Gereksiz hırslar edindim tutunabilmek adına. Bu beni çok iyi kamçıladı. Kaybolup gitmedim en azından” diyor. Şimdilerde kendi yazdığı senaryosuyla Türkiye’de göçmen olmanın zorluklarını anlatmak istiyor.

Cavadzade ile Gitmek filminin festivalde gösterilmemesinin nedenlerini ve sanata bakışını konuştuk.

Türkiye'nin tavrı paranoyokça

- Gitmek filminin festival programından çıkarılması ile ilgili ne düşünüyorsunuz?

“Akıl almaz bir olay. Çünkü Gitmek, hem senaryo hem de yapım aşamasında T.C Kültür Bakanlığı’ndan destek almış bir film. Denetiminden geçerek onay almış. Zamanında destekleyenler, bugün bu filmin festivallere katılmasını engellemeye çalışıyor. Bu hangi akla hizmettir, bilemiyorum.”

- Öne sürülen gerekçe ile ilgili ne düşünüyorsunuz?

“Bu yorum beni çok güldürüyor. Türkiye topraklarında, milyonları aşan Kürt kökenli vatandaş yaşıyor. Herhalde bugüne kadar milyonlarca ortak evlilik yapılmış, bundan da hiç kimse zarar görmemiştir. Türkiye’nin yurtdışı ile ilgili hassasiyetlerini oldukça paranoyak buluyorum. Keşke beklenenin aksine, Avrupa Birliği yolundaki ülkemiz, demokrasi yanlısı, barışçı, sanatı destekleyen ve fikir özgürlüğüne önem veren bir imaj çizebilse. Amerikan bağımsız sinemasının (kısmen Hollywood’un bile) söyleyebildiklerine bir bakın. Son zamanlarda Amerikan sistemini yerden yere vurmayan tek bir Amerikan filmi izlediğimi hatırlamıyorum. Amerika bunlarla darmadağın mı oldu? Tersine dünyada Amerikan kültürü kadar aşina olduğumuz başka bir kültür yok nerdeyse. Demek ki sanatı, sanatçıyı, fikir özgürlüğünü, demokrasiyi savunabildiğin müddetçe büyürsün. Türkiye’nin bunu anlaması lazım.”

- Bu tür fikirlerin Türk sinemasına nasıl bir etkisi olduğunu düşünüyorsunuz?

“Bu ülkenin aydınlarına köstek olunuyor. Yarın öbür gün, ülkenin gerçek dertlerini anlatan tek bir film, tek bir roman, tek bir oyun, tek bir makale çıkmazsa artık, bu kimin işine yarayacak? Kaldı ki, bugün bile Türkiye’nin gerçek dertlerini konu eden, durumu hakkında samimi tespitler yapmaya cesaret eden çok az sanatçı var. Bakınız, ülkemizin ‘sanat’ sineması son yıllarda çok uç, çok bireysel, kaba tabirle suya sabuna dokunmayan öykülere doğru kaydı. Kim bunun bir tesadüf olduğunu ileri sürebilir ki? Baskıcı bir zihniyet, sanatı ve sanatçıyı felç eder. Sanat gerçekten kendisine ait, kendi topraklarına ait öyküler çıkaramamaya başlar. ”

- Geleceğe dair nasıl bir bakış oluşuyor sizde?

“Genel anlamda karamsar bir hava varsa bile ülkemiz sinemasından umutluyum. Her şeye rağmen aydınlık beyinlerin yetiştiğine inanıyorum. Gitmek filminin Kültür Bakanlığı tarafından desteklenmesi bile umut verici. Demek ki bir kıpırdanma her şeye rağmen var ve yarınlar daha da güzel olacak.”

Sanat eğitimi sakat ediyor

- Sinema okudunuz ve kısa filmleriniz var.

“Bitirme ödevlerim onlar ve bitirebileceğimi sanmıyordum o filmlerle okulu. Ama zaten hep kalıplara sokuluyor. ‘Bir film, çalar saatle başlamaz’ öğretiliyor. Bu bir kalıp. Sanat eğitimi kadar insanı sakat eden başka bir şey yok.

- Cemal Şan’ın yönettiği Dilberin Sekiz Günü’nden bahsedersek...

“Bu bir aşk üçlemesi. Kalp, akıl ve ruh. Dilber ruhu anlatıyor. Dış dünyanın koyduğu kurallara karşı kendi kurallarını koyup çatışmayı göze alıyor. Töre denilen şeye başkaldıran, kaderini kendi tayin eden bir karakter. Bu üçlemede kahraman olmaya en yakın karakter Dilber.”

Fotoğraf:  Vedat Arık