Avrupa'yı borç krizi sarıyor

Bankacılık sektörünü kurtarmak için büyük miktarda kredi desteği sağlaması nedeniyle bütçe açığı kapatılamaz boyutlara ulaşan İrlanda, pazar günü AB ve IMF'den yardım talebinde bulundu. Uluslararası şirketleri cezbeden düşük kurumlar vergisi, konut ve finans sektöründeki hızlı gelişmenin katkısıyla hızla büyüyen ve bir zamanlar ''Kelt Kaplanı'' olarak adlandırılan İrlanda'ya yapılacak yardımın miktarı henüz kesinleşmese bile ekonomistler 80-90 milyar avroluk bir paketten söz ediyorlar.

Yunanistan ve İrlanda'dan sonra yardım için sıraya girecek diğer ülkelerin Portekiz ve İspanya olacağı tahminleri yapılıyor. Bu dört ülke içinde en fazla kamu borcuna ve en fazla işsizlik oranına İspanya, en büyük bütçe açığına Yunanistan sahip bulunuyor. 2008 yılındaki küresel finansal krizden önce büyümesinin büyük bölümünü konut ve finans sektöründeki patlamaya borçlu olan İrlanda'da, daha sonra konut fiyatlarının finansal krizin de etkisiyle yüzde 50-60 oranında değer kaybetmesi konut kredilerinin büyük bölümünü yapılandıran bankaların ciddi oranda zarar etmesine yol açtı.

Hükümetin bankaları kurtarmak için aktardığı 45 milyar avro tutarındaki kaynak, bütçe açığının hızla büyümesine yol açtı. İrlanda'nın geçen yıl gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 14,4 oranındaki bütçe açığının bu yıl GSYH'nin yüzde 32'sine ulaşacağı öngörülüyor. Vergi gelirlerinin de hızlı biçimde gerilediği ülkede işsizlik oranı büyürken, İrlanda'nın ikinci dip resesyon deneyimi yaşayabileceği tahmin ediliyor. Avro Bölgesi'nin diğer sorunlu ülkesi Yunanistan'da ise borç sorununun, AB ve IMF'nin mayıs ayında bu ülke için hazırladığı üç yıl süreli 110 milyar avroluk yardım paketiyle çözülmüş görünüyor. Yunanistan'da hükümet, bu yardım karşılığında bütçe açığını azaltmak için uygulamaya koyduğu tasarruf önlemleri kapsamında emekli maaşları ve çalışanların ücretlerinde kesintiye gitti, vergileri artırdı.

Yunanistan, 110 milyar avroluk yardım paketinden şimdiye kadar 29 milyar avro aldı.
İrlanda'dan sonra ''sıradaki gözüyle bakılan'' Portekiz'in bütçe açığı İrlanda'ya göre düşük olsa bile, kamu borcu seviyesi oldukça yüksek seyrediyor. Bütçe açığını azaltmak için tasarruf önlemleri almada yeteri kadar hızlı hareket etmemekle eleştirilen Portekiz, temmuz-eylül döneminde yüzde 0,4 büyüme kaydetti.

İşsizlik oranının yüzde 11 seviyesinde seyrettiği Portekiz'de, avronun değerinin yüksek olması turizm sektörünü ve Çin'in son 10 yıldaki hızlı büyümesi özellikle tekstil sektörü olmak üzere imalat sektörünü olumsuz etkilemiş bulunuyor. İrlanda gibi İspanya'nın da son yıllarda hızlı büyümesine ciddi katkı sağlayan inşaat sektörü, aynı zamanda ülkenin ekonomik sorunlarının temel unsuru oldu. Küresel finansal krizle birlikte konut sektöründeki hızlı gerileme İspanya'da ekonomik krizin derinleşmesine yol açarken, işsizlik oranı yüzde 20,8'e kadar yükseldi.

İçlerinde en borçlusu İspanya

Bu ülkeler içinde toplam kamu borcu en fazla olan ülke İspanya. Dünya Bankası'nın verilerine göre bu yıl ikinci çeyrek sonu itibariyle İspanya'nın 2 trilyon 165,9 miyar dolar borcu bulunuyor. İrlanda'nın borcu 2 trilyon 131,2 milyar dolar, Yunanistan'ın 532,9 milyar ve Portekiz'in borcu ise 497,7 milyar dolar seviyesinde seyrediyor. AB istatistik kurumu Eurostat'ın verilerine göre, AB'nin 25'inci büyük ülkesi İrlanda'da 2009 yılında bütçe açığı GSYH'nin yüzde 14,4'ü (22 milyar 958 milyon avro) olurken, bu oran Yunanistan'da yüzde 15,4 (36 milyar 150 milyon avro), İspanya'da yüzde 11,1 (117 milyar 306 milyon avro) ve Portekiz'de ise yüzde 9,3 (15 milyar 701 milyon avro) oldu.

AB'nin 5'inci büyük ülkesi İspanya'da Eylül ayı itibariyle işsizlik oranı yüzde 20,8 seviyesinde bulunurken, İrlanda'da bu oran 14,1, AB'nin 13'üncü büyük ekonomisi Yunanistan'da yüzde 12,2 ve 17'inci büyük ekonomisi Portekiz'de yüzde 10,6 oldu.
IMF verilerine göre, küresel finansal krizin etkili olmaya başladığı 2008 yılında işsizlik oranı İspanya'da yüzde 11,3 iken, Yunanistan'da yüzde 7,6, İrlanda'da yüzde 6,3, Portekiz'de yüzde 7,7 seviyesindeydi.

IMF'nin ekim ayında açıklanan ''Dünya Ekonomik Görünümü Raporu''na göre, satın alma paritesine göre (SGP) 2008 yılında GSYH'si 336,6 milyar dolar olan Yunanistan'ın bu yıl GSYH'sinin 322,5 milyar dolar olması bekleniyor. Yunanistan'ın GSYH'sinin 2008 yılındaki seviyesine 337,7 milyar dolarla 2013 yılında ulaşacağı tahmin ediliyor. İrlanda'nın GSYH'si 2008 yılında 184,9 milyar dolar iken bu yıl bu rakamın 173,6 milyar olacağı öngörülüyor. İrlanda'nın GSYH'si iki yıl önceki seviyesine 186,7 milyar dolarla 2012 yılında ulaşacak. İspanya'nın iki yıl önceki GSYH'si 1 trilyon 397,3 milyar dolar iken, bu yıl bu rakamın 1 trilyon 364,4 milyar dolar olması bekleniyor.

İspanya'nın GSYH'si 2012 yılında 1 trilyon 435,5 milyar dolara ulaşarak, 2008 yılındaki seviyesini geçecek. Portekiz'in 2008 yılında 245 milyar dolar olan GSYH'si ise bu yıl 245,8 milyar dolar olacak. Avrupa'nın en borçlu dört ülkesinin 2008 yılı GSYH'si, 2010 yılı tahmini GSYH'si, 2010 ikinci çeyrek sonu itibariyle toplam kamu borcu, 2009 yılı itibariyle bütçe açığı ve küresel finansal krizin etkili olduğu 2008 yılı ile Eylül 2010 dönemindeki işsizlik oranları şöyle:

. Bütçe
. Toplam Açığının İşsizlik
. Borç GSYH'ye Oranı Nüfus
. GSYH GSYH Haziran Oranı Eylül Ayı Milyon
Ülkeler 2008 2010 2010 2009 2008/2010 2010

İSPANYA 1.397,3 1.364,4 2.165,9 -11,1 11,3/20,8 45,8
YUNANİSTAN 336,6 322,5 532,9 -15,4 7,6/12,2 11,3
PORTEKİZ 245,0 245,8 497,7 -9,3 7,7/10,6 10,6
İRLANDA 184,9 173,6 2.131,2 -14,4 6,3/14,1 4,5