Bin yıl öncesinin İstanbul kadını

Buluntular Bizans döneminde yaşayan insan tipinin belirlenmesini sağladı. Yapılan yüzlendirme işlemleri, Bizanslıların deniz mahsulleri ile beslenen sağlıklı bir toplum olduğunu gösterdi. Yapılan işlemlerden sonra bin yıl önce yaşamış İstanbullu kadının prototipi de ortaya çıktı.

Marmaray projesi inşaatı sırasında çıkan arkeolojik buluntular üzerine Yenikapı’da başlayan kazı, Bizans döneminde yaşayan insan tipini de ortaya çıkardı. Kazı alanında bulunan iskeletlerde yapılan kimliklendirme ve yüzlendirme işlemleri, 1200-1300 yıllarında yaşayan Bizanslıların ağırlıklı olarak deniz mahsulleri ile beslenen sağlıklı bir toplum olduğunu gösterdi. Yaş ortalaması ise sağlıklı beslenmeye karşın 13.76 olarak hesaplandı. Ortalamanın bu kadar düşük olmasının nedeni ise çocuk ölümlerinin fazlalığı. Orta boylu olan Bizanslılara ait iskeletlerde yapılan incelemeler, o dönemde beyin ameliyatı yapılabildiğini ve kansere rastlanabildiğini ortaya koydu.

Çocuk ölümleri

Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Mehmet Görgülü’nün İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitütüsü’nde yaptığı “Bi-zanslıların Adli Paleodemografisi” konulu adli bilimler doktorası 3 yıllık bir çalışmanın sonunda tamamlandı. Yenikapı kazılarında bulunan 177 kişiye ait iskeleti inceleyen Görgülü’nün ulaştığı sonuçlar, İstanbul’da günümüzden yaklaşık bin yıl önce yaşayan Bizanslıların yaşamlarına ilişkin bilgileri ilk kez gün ışığına çıkardı. Görgülü, iskeletler üzerinde yaş, boy, cinsiyet ve ırk özelliklerini saptayarak kimliklendirme çalışmasını tamamlandıktan sonra Adli Tıp Uzmanı Dr. Sadi Çağdır da yüzlendirme işlemi yaptı. Ve bin yıl önce yaşamış Bizanslı bir kadının prototipi ortaya çıktı. Görgülü, yaş ortalamasını 13.76 olarak hesapladıklarını belirterek bunun nedenini de şöyle anlattı:

“Ortalamanın bu kadar düşük olması çocuk ölümlerinin fazla olduğunu ortaya koyuyor. 10 yaşına ulaşma oranı yüzde 50 civarında... 5 yaş altı ölümler fazla. Genelde beslenme koşullarının iyi olduğunu düşünürsek tedavi yöntemlerinin de gelişmemiş olması nedeniyle basit enfeksiyonlardan öldüklerini düşünüyoruz. 60 yaşına ulaşma oranı da yüzde 1 civarında.”

Kadın nüfusu fazla

Bulunan kadın iskelet sayısının erkeklere oranla daha fazla olduğuna dikkat çeken Görgülü, bunu da savaş koşullarına bağladı. Görgülü, genelde orta boylu olan Bizanslılar’da kadınların boy ortalamasının 1.55 cm, erkeklerin ise 1.69 cm olduğunu kaydetti.

Görgülü, Akdeniz tipi beslenme biçimini benimsedikleri için de kilo sorunu yaşamadıklarını düşündüklerini, omurgalarda tespit ettikleri kireçlenmenin de ağır işçilik yaptıklarını ortaya koyduğunu kaydetti.

Beyin ameliyatı

O dönem yaşanan Bizanslıların tıp konusunda gelişmiş bir toplum olduğunu belirten Görgülü şu örnekleri verdi:

“2 kafatasında delik tespit ettik. Bunlar sonradan olmuş delikler değildi, yaşarken olmuşlardı. Buna trepanasyon (baş delgi ameliyatı) diyoruz. Eski Anadolu’da özel bir aletle kafa delinirdi. Cin çıkarmak ya da kafa ile ilgili hastalıkları tedavi etmek için kullanılırdı bu yöntem. Bizans’ta bu alışkanlığın ne kadar yaygın olduğunu bilmiyoruz ama 2 kafatasında beyin ameliyatı yapılmış. Başka bir iskelette çok iyi iyileşmiş bir kol kırığı gördük. Muhtemelen atel denilen yarım alçı ile çok iyi tedavi edilmiş.”

Görgülü, önümüzdeki yıl bir iskeleti tamamen yüzlendirerek ve döneme uygun giydirerek Arkeoloji Müzesi’nde sergileyeceklerini de sözlerine ekledi.