Bir yetiştirme çiftliği: Aile

Aileniz bazen ya da sık sık kabusunuz oldu mu, oluyor mu? Eğer öyleyse, Nişantaşı’ndaki Galeri x-ist’te karikatürist Bahadır Baruter’in “Senin Ailen Bir Yalan Yavrum”sergisini ziyaret edebilirsiniz.

13 Eylül’de açılacak sergide, Baruter dijital resimleriyle kutsallaştırdığımız ailenin kötülüklerini anlatıyor. Aile kavramına ironiyle yaklaştığı resimleri için  “Bir çocukla duygusal işbirliği yapıyormuş gibi hissettim” diyen Baruter’in bir akvaryum içindeki aile hallerini izler gibi olduğunuz çalışmaları, sizi sudan çıkmış balık gibi hissettiriyor. “Aile çocuğun başına gelen bir ‘şey’dir, kabustur. Onlar anne- baba değil, çocukları sürekli üretmeye, geliştirmeye şuursuzca kendini vakfetmiş gerçek işçileridir ailenin. Çocuk ise mağdurudur” diyen Baruter’le aileyi konuştuk. 

- İşlerinizde, korku filmi karakterlerindeki gibi gergin, mutsuz, acılı yüzler aracılığıyla ‘Senin ailen bir yalan yavrum’ diyorsunuz. Nedir bu yalan? 

Şaşkınlık, korku, gerçekte maskelenen hallerin çıplak hali de var. Bildiğimiz aile albümlerinde bu kapatılır. Ben o fotoğrafın doğru olmadığı, ailenin hakikatle çatışmalı çekişmeli, gergin bir iç yapısının olduğunu gösteriyorum. Komşularımızla, dostlarımızla, ilişki halinde olduğumuz diğer insanlarla çok daha barışçıl bir ilişki sürdürebilirken ailede bunun tam tersi olur. Çünkü aile zorla bir arada olma halidir, kişiye yüklediği bir ağırlık vardır.

- Ailenin çocuk üzerindeki hegemonyasını nasıl tanımlarsınız?

Aile çocuğun başına gelen bir ‘şey’dir, kabustur. Onlar anne- baba değil, çocukları sürekli üretmeye, geliştirmeye şuursuzca kendini vakfetmiş gerçek işçileridir ailenin. Çocuk ise mağdurudur.  Aile denen yuvacık, çocukları kurgulayan bir nevi yetiştirme çiftlikleridir.

- Aileniz sizin de kabusunuz oldu mu?

Deli misiniz, olmaz mı? Üçüncü sayfa haberleri ailesi değil, ama çok hikayeler anlattım psikiyatristlere.

- Dijital tablet kullanmanızın işlerinizdeki ruhsuzluk ve soğukluğu sağlamak için iyi bir araç olduğu söylenebilir mi?

Olabilir tabii. Böyle düşünmemiştim. Akvaryum gibi cam arkasında oluşları, sanal verilerden oluşmaları... Altını çizmek istediğim bu. Sahnelemeleri sadece mimiklerle jestlerle değil, biraz da mekanı didikleyerek, parçalayarak birbirine bağlayarak, her şey su altında oluyormuş gibi hazırladım. Ürkütücü, tekinsiz mekanlar...

- Abartılı figürleriniz ve klişelerle alay da var: ‘Benim çocuğum asla yapmaz’, ‘Baban çok üzülür’ gibi. Bu üslup, karikatürcü yönünüzden mi kaynaklı?

Evet. Karikatürden de kaynaklı abartılı, değişime uğramış bedenler, yüzler ve mekanlar var. O klişelerle de “Sen öyle san, o çocuklar daha neler yapacak” diyorum. İşlerdeki bütün sahneleri bir tiyatro sahnesi gibi kurguluyorum. Ben anlatmasam da insanlar kurgulayabilsinler, tahmin edebilsinler diye...

- Peki işleriniz bir sinema filmi olsaydı hangi filmlere benzerdi?

Tarkosvki, Haneke, Nuri Bilge Ceylan’ın filmleriyle akraba olduklarını düşünüyorum. Siyah-beyaz ve gri tonlar... Sakin, kıvamlı bir hava, jöle gibi dolu bir hava. Zaten sinema yapacak olsaydım onların tarzına çok yakın filmler çekerdim: Yavaş, kıvamlı ve ağır. Depresif, melankolik sahnelerle anlatmak isterdim hikayemi. Bu arada o filmleri izledikten sonra heyecanlanıp böyle işler yapmışımdır. Tarkosvk’nin “Ayna” diye bir filmi vardır hayatımı belirleyen bir filmdir.

- 6 yıldır İstanbul dışında yaşamak yani metropolden uzak yaşamak insan ilişkilerini gözlemlemek açısından kısıtladı mı sizi?

İstanbul daha çok besliyor cinsinden bir şey söyleyemem tam tersi özgürleşiyorum. TV seyretmiyorum, çok az okuyorum. Tamamen işlerimle tabiatla ilgili bir adamım. 50 yılda insan ilişkisi biriktirmişim, heybe dolu... Ayrıca küçük bir kasaba olduğu için sosyal ilişkiler çok kuvvetli. Aile, insan dramı orada daha yalın, daha ayıklanmış bir şekilde var.