Bulgaristan sudan çıkarıyor, Türkiye sulara gömüyor

Tarihin ilk sağlık merkezi Allioni’nin baraj suları altından kalmasına sayılı günler kala tartışmalar sürüyor.

Bu önemli antik kenti kurtarmak için sürdürülen girişimler herhangi bir sonuç verecek mi bilinmez ama komşumuz Bulgaristan’daki bir proje seçenek oluşturabilir.

Bulgaristan’da projesi tamamlanan finansman arayışı sürdürülen antik kent Seuthopolis’i kurtarma girişimi ilgi çekiyor.

Seuthopolis’in sulara gömülme hikâyesi 1948’e uzanıyor. George Dimitrov öncülüğünde Avrupa’nın sayılı barajlarından Filibe’nin kuzeyinde, eski adıyla Dimitrov yeni adıyla Koprinka barajı yapımına başlanır. Yapım aşamasında Trakya kralı Kral 3. Seuthes’in MÖ. 4 yüzyılda 890 metrelik duvarlarla çevrilmiş yönetim merkezi Seuthopolis antik kenti ortaya çıkartılır.

Önemli bir tarihi bulgu gün yüzüne çıkarılmıştır ancak baraj çalışmaları sürdürülür. Barajın su tutma aşamasına kadar arkeologların çalışmasına izin verilir.

Suyun altında gezi

Çok önemli arkeolojik bulgulara rağmen gün yüzüne çıkarılan Seuthopolis, enerji uğruna 1954 yılında bu kez suların altına gömülür.

Yıllar geçer... Değişim ve ülkenin en eski tarihi mirasına sahip çıkma bilinci, sular altına gömülmüş tarihi unutmaz. Bulgaristan’ın tanınmış mimarlarından Jeko Tilev kollarını sıvar, tarihi tekrar su yüzüne çıkartmayı hedefleyen projesini hazırlar.

Projeye göre Koprinka Barajı’nın altında kalan antik kent, 420 metre çapında çember duvar içine alınacak, önce sular boşalacak, temizlenip kurumaya bırakılacak. Ziyaretçiler buraya botlarla taşınacak. Camdan asansörlerle su seviyesinin 20 metre altına kadar inilip bu antik kent gezilebilecek. Çemberin iç kısmı bahçeler, teraslarla kafe ve restoranlar ve kültür merkezleriyle donatılacak. Antik kent geceleri tümüyle aydınlatılacak.

Projesini 2002 yılında tamamlayan Tilev, yapım aşaması için girişimlere başlar. Tilev’in kurtarma projesi AB ve UNESCO’dan ödül alır. Yine de engeller ortaya çıkar. Seuthopolis’in UNESCO tarafından dünya kültür mirası listesinde olmaması önemli bir engeldir. Projeye ödül veren AB mali destek vermez.

Ancak Tilev bunlara aldırmaz, kendini, proje yapmakla görevini tamamlamış saymaz. Bulgaristan Kültür Bakanlığı’nın tam desteğini alır. 80 Milyon Avro’ya mal olacak bu proje için finansman arayışlarına başlanır. İlk olarak Hollanda, Kuveyt ve Avusturya mali yardımda bulunmaya hazır olduklarını açıklar.

Süreç işlemekte, komşu tarihine sahip çıkmak üzeredir. Bizler ise Allioni ve Hasankeyf’i sulara gömüyoruz, ne yazık...