Bütçede ipin ucu kaçtı (17.06.2019)

Hükümetin seçim harcamaları nedeniyle bütçedeki açık derinleşiyor. Geçen yıl ocak-mayıs döneminde 20.5 milyar lira olan açık, bu yılın aynı döneminde 3 katın üzerinde artarak 66.5 milyar liraya yükseldi. Geçen yılın mayıs ayında 2.7 milyar lira fazla veren bütçe, bu yılın mayıs ayında ise 12.1 milyar lira açık verdi. Bütçenin nereye harcandığı bilinmeyen “diğer” kalemlerinden yapılan harcamalar da dikkat çekti. “Örtülü ödenekten” 5 ayda yapılan toplam harcama ise 1 milyar lirayı aştı. Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferlerde başlangıç ödeneği daha yılın yarısı dolmadan aşıldı. Hane halkına yapılan transferler mayısta 5 milyar liraya çıkarken başlangıç ödeneğinin de yarısı daha yılın ilk yarısı bitmeden harcandı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı mayıs ve ocak-mayıs dönemi bütçe gerçekleşmelerini açıklarken, mali tabloları da yayınlandı. Önceki yıllarda saat 11.00’de açıklanan veriler dün saat 14.00’te yayınlanabildi. Bütçeden yapılan harcamalar özetle şöyle gerçekleşti:

2018 yılı mayıs ayında 2.7 milyar lira fazla veren bütçe, bu yılın mayıs ayından 12.1 milyar lira açıkla çıktı. 2018 yılı Ocak-Mayıs döneminde 20.5 milyar lira olan açık da bu yılın aynı döneminde 66.5 milyar liraya yükseldi. Bütçede 5 aylık açık, bu yıl için beklenen toplam 80.6 milyar liralık açığa da biraz daha yaklaştı.

Mayısta bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2.2 artarak 71.6 milyar lira, bütçe giderleri yüzde 24.2 artarak 83.6 milyar lira oldu. Ocak-mayıs döneminde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15 yükselerek 347.5 milyar lira, bütçe giderleri ise yüzde 28.4 artışla 414 milyar lira olarak gerçekleşti.

Vergi türleri itibarıyla ocak-mayıs dönemi gerçekleşmelerine bakıldığında geçen yılın aynı dönemine göre; banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 32.8, gelir vergisi yüzde 16.7, damga vergisi yüzde 12.6, ithalde alınan KDV yüzde 10.7 ve kurumlar vergisi yüzde 5.9 oranında artarken; dahilde alınan KDV yüzde 20.5, özel tüketim vergisi yüzde 6.8 ve harçlar yüzde 1.4 oranında azaldı. Bu azalmada mobilyada KDV’nin indirilmesi, beyaz eşyada ÖTV’nin sıfırlanması etkili oldu.

Faiz giderleri için bütçeden mayısta 7.9 milyar lira çıktı. 5 ayda faize giden para ise 46.3 milyar liraya ulaştı.

Güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alımları bir önceki aya göre 895.6 milyon liradan 1.1 milyar liraya çıktı. 5 aylık toplam ise 2.5 milyar liraya ulaştı.

“Örtülü” 1 milyarı aştı

Nereye harcandığı açıklanmayan, Cumhurbaşkanlığı’nın kullanımında bulunan “örtülü ödenekten” mayısta 60.4 milyon lira harcama yapıldı. 5 aylık toplam harcama ise 1 milyar lirayı aşarak 1 milyar 6 milyon 621 bin liraya çıktı.

Hizmet alımları kapsamında “diğer müşavir firma ve kişilere ödemeler” kaleminden yapılan harcama 1 milyar 12 milyon lira oldu. Hizmet alımları içerisindeki en yüksek gider de “diğer” kapsamında olan bu kalemden yapıldı. Mayısta müteahhitlik hizmetleri için 3.1 milyon lira, temizlik hizmet alımları için 3.7 milyon lira, özel güvenlik hizmet alımları için de 368 bin lira ödeme yapıldı.

Devlet mayısta 117.4 milyon lira kira ödedi. 5 aylık toplam ödeme ise 490.5 milyon lira oldu. Kiralanan arabalar için mayısta ödenen rakam 34.2 milyon lira, 5 ayda yapılan toplam ödeme ise 161.9 milyon lira olarak gerçekleşti. Birçoğu bakanlıklar tarafından kullanılan hizmet binaları için 26 milyon lira, 5 ayda 104 milyon lira kira ödemesi yapıldı.

Temsil ve tanıtma harcamaları için mayısta 16.2 milyon lira, 5 ayda 52.8 milyon lira ödeme gerçekleştirildi.

Bütçeden yapılan cari transferler mayısta bir önceki aya göre 33.7 milyar liradan 40.8 milyar liraya yükseldi. 5 aylık toplam cari transfer 178.8 milyar liraya çıktı. Görev zararları da 5.6 milyar liradan 16.7 milyar liraya yükseldi. 5 aylık görev zararları toplamı ise 38.1 milyar lira olarak gerçekleşti.
. Görev zararları kapsamında kamu teşebbüslerine 5 ayda 750 milyon lira ödendi. SGK’ya da görev zararları kapsamında 5 ayda 35.4 milyar lira aktarıldı. SGK’ya 5 ayda toplam 48.2 milyar lira da Hazine yardımı yapıldı.

5. ayda aşıldı

Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler mayısta 80.7 milyon lira oldu. 5 aylık toplam rakam ise 3.6 milyar liraya ulaştı. Bu arada başlangıç ödeneği 3.3 milyar liraydı. Böylece başlangıç ödeneği daha yılın yarısı dolmadan 5. ayda aşılmış oldu.

Hane halkı transferleri 5 milyara çıktı

Hane halkına yapılan transferler bir önceki aya göre 3.3 milyar liradan 5 milyar liraya çıktı. 5 aylık toplam ise 26.5 milyar liraya ulaştı. Başlangıç ödeneği 53.1 milyar liraydı. Böylece yılın 5. ayında başlangıç ödeneğinin yarısı gitmiş oldu.

Sosyal amaçlı transferler mayısta 1.6 milyar lira olarak gerçekleşti. 5 aylık toplam 7.9 milyar liraya ulaştı. Sosyal amaçlı transferlerde harcamaların tamamı “diğer” kaleminden gerçekleştirildi. Bu nedenle de nereye harcandığı açıklanmadı.

Hane halkına yapılan “diğer” transferler kaleminden ise mayısta 489.6 milyon lira harcandı. 5 aylık rakam 2.9 milyar lira olarak gerçekleşti. “Diğer” kalemi olduğu için kaynağın nereye gittiği belirtilmedi.

Dış ülkelere mayısta 21.6 milyon lira yardım yapıldı. KKTC’ye yıl başından bu yana yapılan yardım “sıfır” olarak gözükürken, yardımın tamamı “diğer ülkelere” gerçekleştirildi. Bu “diğer” ülkelerin hangileri olduğu ise belirtilmedi.