Cari açık arttı (11.10.2010)

Merkez Bankası 2010 Yılı Ocak-Ağustos Dönemi Ödemeler Dengesi Gelişmeleri'ni açıkladı. Buna göre geçen yılın Ağustos ayında 609 milyon dolar açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın aynı ayında 2 milyar 966 milyon dolar açık verdi. Alt kalemler itibarıyla bakıldığında, dış ticaret açığının bir önceki yılın Ağustos ayına göre yüzde 48 oranında artarak 5 milyar 735 milyon dolara ulaşması ve hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirlerin yüzde 18.9 oranında azalarak 2 milyar 965 milyon dolara gerilemesi cari açığın artışında etkili oldu. Bu yılın Ocak-Ağustos döneminde cari işlemler hesabı, 27 milyar 978 milyon doları açık verdi. Bu rakam 2009 yılının aynı döneminde 8 milyar 735 milyon dolar açık olarak gerçekleşmişti.
 

Dış ticaret dengesi 32 milyar dolar açık verdi

Geçen yılın ilk sekiz aylık döneminde 14 milyar 737 milyon dolar açık veren ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret dengesi, bu yılın aynı döneminde 32 milyar 37 milyon dolar tutarında açık verdi. Bu dönemde, ihracat (FOB) gelirleri yüzde 12.9 oranında artarak 72 milyar 962 milyon dolara ve bavul ticareti gelirleri de yüzde 2.7 oranında artarak 3 milyar 269 milyon dolara yükselmişken, altın dahil ithalat (CIF) harcamaları yüzde 30.5 oranında artarak 114 milyar 878 milyon dolara ulaştı. Parasal olmayan altın kaleminden kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın Ocak-Ağustos dönemine göre yüzde 89.6 oranında azalış göstererek 280 milyon dolara düştü.
 

Net turizm gelirleri yüzde 2.7 azalışla 10.5 milyar dolara geriledi

Yılın ilk 8 ayında turizm gelirleri geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 1.4 artarak 13 milyar 615 milyon dolara, turizm giderleri de yüzde 17.9 artarak 3 milyar 95 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirlerinin 2009 yılının aynı dönemine oranla yüzde 2.7 azalarak 10 milyar 520 milyon dolara düştüğü gözlemlendi. Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kaleminde 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde 660 milyon dolar net giriş olmuşken, bu yılın aynı döneminde 424 milyon dolar tutarında net çıkış gerçekleşti. Aynı dönem taşımacılık kalemi alt kalemler itibariyle incelendiğinde, navlun kalemindeki net çıkış bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 81.6 oranında artarak 1 milyar 959 milyon dolar olurken, diğer taşımacılık kaleminde gerçekleşen net giriş yüzde 11.7 oranında azalışla 1 milyar 535 milyon dolar oldu.
 

Yurtdışı inşaat hizmetleri net döviz girişi yüzde 27.5 azaldı

Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2009 yılının Ocak-Ağustos dönemine oranla yüzde 27.5 azalarak 518 milyon dolar oldu. Yurtdışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri kalemindeki net çıkış, 2010 yılının sekiz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 16.9 artarak 394 milyon dolar oldu. Bu gelişmeler sonucunda, 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde toplam 10 milyar 365 milyon dolar fazla veren hizmetler dengesi kalemi, 2010 yılının aynı döneminde yüzde 20.7 azalışla 8 milyar 223 milyon dolar fazla verdi.
 

Doğrudan yatırım net çıkışı 1.6 milyar dolar

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemi, yılın 8 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11.6 azalarak 4 milyar 938 milyon dolar net çıkış kaydetti. Yatırım geliri kaleminin altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkışlar, sırasıyla 1 milyar 644 milyon, 324 milyon ve 2 milyar 890 milyon dolar oldu. 2010 yılı Ocak-Ağustos döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 27.6 azalarak 3 milyar 573 milyon dolar olarak gerçekleşti. Cari transferler kalemi, 2010 yılının sekiz aylık döneminde yüzde 36.7 oranında azalarak 774 milyon dolar giriş kaydetti. Alt kalemler itibariyle, bu dönemde genel hükümet kalemi 293 milyon dolar, diğer sektörler kalemi altında yer alan işçi gelirleri de 478 milyon dolar giriş kaydetti.
 

8 ayda 26.8 milyar dolar net sermaye girişi oldu

Bir önceki yılın Ocak-Ağustos döneminde 3 milyar 25 milyon dolar net sermaye girişi gerçekleşen finans hesaplarında, bu yılın aynı döneminde 26 milyar 826 milyon dolar tutarında net giriş oldu. Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde 6 milyar 128 milyon dolar olarak gerçekleşmişken 2010 yılının aynı döneminde yüzde 13.8 azalışla 5 milyar 282 milyon dolar oldu. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının 2009 yılının aynı dönemine oranla yüzde 89.5 artarak 2 milyar 85 milyon dolara ulaştığı tahmin edilirken, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri yansıtan diğer sermaye kaleminde 165 milyon dolar net kredi kullanımı gerçekleşti.
 

Net doğrudan yatırım girişi 4.1 milyar dolar

Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlarla ilgili olarak, 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde net 792 milyon dolar tutarında yatırım yapılmışken 2010 yılının aynı döneminde yapılan yatırım miktarı 1 milyar 134 milyon dolara yükseldi. Sonuç itibariyle, doğrudan yatırımlar kaleminde bu yılın Ocak-Ağustos döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, 2009 yılının aynı dönemine oranla yüzde 22.3 azalarak 4 milyar 148 milyon dolar oldu.
 

Net pörtföy yatırımı girişi 13.8 milyar dolar

2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde 1 milyar 598 milyon dolar net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında 2010 yılının aynı döneminde 13 milyar 805 milyon dolar tutarı net giriş gerçekleşti. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, varlıklar başlığı altında, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde 1 milyar 732 milyon dolar net alım, 2010 yılının aynı döneminde de 1 milyar 354 milyon dolar tutarında net alım yapıldı.
 

Yabancılar hisse senedi piyasasında 8 ayda 1.3 milyar dolar net alım yaptı

Yurtdışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında Ağustos ayında 14 milyon dolar tutarında net alım gerçekleştirerek Ocak-Ağustos döneminde toplam 1 milyar 336 milyon dolar net alım yaptı. Öte yandan, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında Ağustos ayında yapılan 2 milyar 388 milyon dolar tutarındaki net alımla birlikte Ocak-Ağustos 2010 döneminde yurtdışı yerleşik kişilerce toplam 9 milyar 327 milyon dolar tutarında net alım gerçekleştirildi. Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde bir önceki yılın Ocak-Ağustos döneminde 4 milyar 547 milyon dolar net çıkış gerçekleşmişken, 2010 yılının aynı döneminde 18 milyar 906 milyon dolar net giriş oldu.
 

Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları 5.5 milyar dolar azaldı

Ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurtdışına açılan kredilerle ilgili olarak, bu yılın Ocak-Ağustos döneminde 388 milyon dolar tutarında net kredi geri ödemesi gerçekleşti. Bu rakam, bir önceki yılın aynı döneminde 380 milyon dolar net kredi açılışı şeklinde gerçekleşmişti. Öte yandan, nakit kredilerde bir önceki yılın ve bu yılın Ocak-Ağustos döneminde yurtdışında yerleşik kişilere sırasıyla 851 milyon ve 529 milyon dolar tutarında net kredi açıldı. Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde 1 milyar 699 milyon doları azalmışken, 2010 yılının aynı döneminde 5 milyar 543 milyon dolar tutarında azalma gösterdi.
 

Yükümlülükler 13.2 milyar dolar arttı

2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde 7 milyar 287 milyon dolar azalış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde 2010 yılının aynı döneminde 13 milyar 180 milyon dolar artış oldu. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ithalat karşılığı sağlanan ticari krediler kaleminde 2010 yılının Ocak-Ağustos döneminde 83 milyon dolar net kullanım kaydedildi. Aynı kalemde bir önceki yılın aynı döneminde 1 milyar 544 milyon dolar net geri ödeme gerçekleşmişti.
 

12.1 milyar dolarlık mevduat girişi oldu

Yurtdışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurtiçinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, bir önceki yılın Ocak-Ağustos döneminde 3 milyar 657 milyon dolar net giriş gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 12 milyar 136 milyon dolar tutarında net giriş gözlemlendi. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 11 milyar 940 milyon dolar tutarında arttı. Finans hesaplarının son kalemi olan rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde 638 milyon dolar azalırken, bu yılın aynı döneminde 10 milyar 33 milyon dolar arttı.