Cumhuriyetimiz ve Temel Nitelikleri...

Üç maddeden oluşan kısa ve yalın bir yasa tasarısı hazırlayarak ertesi gün Cumhuriyetin ilanına karar verirler. Bu yasa tasarısı şöyledir: 1- Türkiye Devleti’nin hükümet biçimi Cumhuriyettir. 2- Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisi tarafından yönetilir. 3- Türkiye Devleti, yönetim birimlerini bakanlar kurulu aracılığıyla yönetir.

Burada yapılan şey apaçıktır: Cumhuriyeti şeklen ilan etmek. 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışıyla egemenlik milletindir görüşü temel söylem olarak ele alınmıştır. Dolayısıyla da 23 Nisan 1920’de Cumhuriyet devlet şekli olarak zaten ilan edilmiştir.

Bundan sonra da devletin bir Cumhuriyet olduğu gerçeğinin anayasal olarak bildirilmesine sıra gelmiştir. Nitekim 20 Nisan 1924 Anayasası birinci maddesinde ‘Türkiye Devleti Bir Cumhuriyettir’ diyerek, Yeni devletin hem devlet hem de hükümet şekli olarak Cumhuriyeti ifade ettiğini artık tüm dünyaya duyurmaktadır.

27 Eylül1923’te Neue Freie Preese muhabirine verdiği demeçte Gazi Mustafa Kemal şöyle demiştir: “Yeni Türkiye Anayasası’nın ilk maddelerini size tekrar edeceğim. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Yürütme gücü, yasama yetkisi ulusun tek ve gerçek temsilcisi olan Meclis’te toplanmıştır. Bu iki kelimeyi bir biçimde anlatmak olasıdır: Cumhuriyet...”

Mustafa Kemal’in Cumhuriyeti seçmesindeki en önemli neden, Cumhuriyetin özgür düşünceye dayalı olmasındandır.

Özgür düşünce ve ilerleme birbirlerini tamamlayan temel niteliklerdir. Tam bağımsızlık, özgürlük, ulusal egemenlik düşünceleri; tam da bu noktada yani Cumhuriyetle örtüşmektedir.

Henüz 1906 yılında Mustafa Kemal, Vatan ve Hürriyet Derneği’nin Selanik şubesini kurarken şu sözleri söylüyordu: “Özgürlük olmayan bir ülkede ölüm ve çöküş vardır. Her ilerlemenin ve kuruluşun anası özgürlüktür.”

İlerlemenin, çağdaş bir devlet ve toplum olabilmenin, demokratikliğin temel ölçütü özgürlüktür.

Özgürlük önce akıl alanında bağımsız olabilmektir. Dogmalara dayalı bir düşüncenin dışına çıkarak laik bir düşünce yapısını kendisine çıkış noktası almaktır. Bu nedenle de tam bağımsızlık düşüncesi yeni devletin, yani Cumhuriyetin ve çağdaşlığın temelidir, özüdür.

Gazı Mustafa Kemal’in önderliğinde gerçekleşen Türk devrimi ile varılan son nokta da yukarda saymış olduğum temel nitelikleri kendisinde barındıran Türkiye Cumhuriyeti olmuştur.

Dr. Handan Diker Yeditepe Üniversitesi