Delilikle dahilik arasında

Aşırı alkol kullanımı, polise hakaret, antisemitizm, paparazziye yumruk, ABD’nin iç ve dış politikasını eleştirme gibi konularla gündeme gelen, Hollywood’un iki ünlü aktörü Mel Gibson ile Sean Penn, ilk kez The Professor and the Madman (Deli ile Dahi/ 2019) filminde biraraya geldiler. Simon Winchester’in çok satışlı kitabından sinemaya uyarlanan tarihi dram, 19. yüzyılda Oxford İngilizce Sözlüğü’nün olağanüstü gerçek serüvenini betimliyor.

Londra, 1872. Amerikan Sivil Savaşı’na katılan, savaşın vahşetini gördükten sonra sanrıları, paranoyası tetiklenen Amerikalı cerrah yüzbaşı Dr. William Chester Minor (Sean Penn) Amerika’dan Londra’ya gider. Yüzünde yara izi olan bir adam emekli yüzbaşıya hiç rahat vermez, sürekli onun peşindedir. Bir akşam Dr. Minor, peşindeki adamı kovalamaya başlar ve onu öldürür. Oysa ki yanlış adamı vurmuştur. Hakim onu George Merrett cinayetinden suçlu bulur, Bradmoor Akıl Hastanesi’ne sevkedilir. George Merrett’in karısı Eliza (Natalie Dormer) altı çocuğuyla birlikte ortada kalır.

Sıradan bir manifaturacının oğlu, ondört yaşındayken çalışmak için okumayı bırakan ama kendi kendini eğiten İskoçyalı Profesör James Murray (Mel Gibson) Oxford Üniversitesi Heyeti tarafından çağrılır. Heyet 20 yıldır bir sözlük hazırlamaktadır, çalışma ağır gitmektedir. Bu önemli görev Murray’e verilir. James Murray’in artık kendini ispat etme zamanı gelmiştir. Oxford İngilizce Sözlüğü’nü derlemek çok geniş kapsamlı, inanılmaz bir görevdir, beş ya da yedi yılda ancak bin kişinin yardımıyla gerçekleştirilebilir. James Murray, Büyük Britanya, Amerika ve İngiliz kolonilerine –Sözcüklerinizi Oxford’a gönderin. Oxford Üniversitesi İngiliz dilini kayıt altına alıyor- diyerek bir çağrı gönderir.

Suçluluk duygusu ve vicdanıyla boğuşan, çok iyi yetiştirilmiş Yale mezunu Amerikalı Dr. William Chester Minor’la Oxford’lu dindar İskoç Prof. James Murray’in yolları kesişir. Murray ve ekibi arz etmek kelimesinde duraklayınca yardımlarına William Minor yetişir. Doktor hapsedildiği akıl hastanesinden Murray’e tam onbin sözcük yollar. Deli ve Dahi, Oxford İngilizce Sözlüğü’nü yaratan iki olağanüstü insanın tarihi yazmalarını, deliliğin, dahiliğin, saplantının inanılmaz ama gerçek öyküsünü irdeliyor. Bu tutku dolu devrimci proje ilerlerken delilik ile dahilik arasındaki çizginin ne denli ince olduğunu da vurguluyor. Hastane bahçesinde James Murray ile William Minor’ın ilk karşılaşma sahnesi Iki aktörün de ne denli güçlü performans sergilediklerini gösteriyor.

Mel Gibson, kitabın haklarını 1998’de satın aldı. Hamlet (1990), Braveheart (Cesur Yürek/ 1995), We Were Soldiers (Bir Zamanlar Askerdik/ 1997), The Passion of Christ (İsa’nın Çilesi/ 2004), Apocalypto (2006) filmlerini yaptığı şirketi Icon Productions’la Voltage Pictures 2016’nın sonunda Deli ve Dahi’yi çekmeye başladı. Yönetmen Farhad Safinia (Apocalypto’nun senaristi) ile Mel Gibson, Oxford sahnelerini Dublin’deki Trinity College yerine Oxford’da çekmek istediler. Voltage Pictures, bütçe aşımını, çekim mekanlarını, final kurgusunu bahane ederek onların isteklerini kabul etmedi. Bu anlaşmazlıktan ötürü Mel Gibson filmin tanıtım gezilerine katılmayacağını açıkladı. Yapımcılar arasındaki sorun ne yazık ki Deli ve Dahi’nin promosyonuna gölge düşürdü. Oysa bu etkileyici, düşündürücü gerçek dramın daha geniş Izleyici kitlesine ulaşmasını isterdim.

1908’de İngiltere Kraliçesi Prof. James Murray’e Sir ünvanını verdi. Murray, sözlüğü T harfine dek tamamladı. 1915’te akciğer zarı iltihabından ötürü yaşamını yitirdi. Winston Churchill tarafından affedilen Dr. William Minor ülkesine geri gönderildi. Minor, şizofren tanısıyla tedavi gördü. 1920’de evinde huzur içinde uyurken öldü. 12 ciltlik , 414.825 sözcükten, 1.827.306 açıklayıcı alıntıdan oluşan Oxford İngilizce Sözcüğü’nün ilk baskısı 1 Ocak 1928’de tamamlandı… başlangıç tarihinden tam 70 yıl sonra.

P.B.Shemran’ın (Farhad Safinia) yönettiği, Mel Gibson, Sean Penn, Natalie Dormer, Eddie Marsen, Jennifer Ehle, Jeremy Irvine, Ioan Gruffud, Stephen Dillane, Steve Coogan’ın oynadığı, affetme, bağışlama, direnme, suçluluk, bedel ödemek, merhamet, umut, adalet temalarını tartışan The Professor and the Madman (Deli ve Dahi/ 2019) bugün gösterime girdi.