Duvarlara asılan servet: Boya ve tuval

Elinde neyi, boynunda maşası, sırtında “keşkül-ü fıkarası”yla, hafif öne eğilmiş olarak yapraklarını yiyen üç kaplumbağaya bakan “Terbiyeci” Osman Hamdi, arkada, yemeğe yanaşmaya çalışan iki kaplumbağa... Alçaktaki tek ışık kaynağından gelen ışıkla aydınlanan bu resim “Kaplumbağa Terbiyecisi”. Hani şu, Osman Hamdi Bey’in 2004’te beş milyona (o zamanki parayla 5 trilyona) satılarak, Türkiye’de en yüksek bedele satılan sanat eseri olma unvanını kazanan tablo. Kaplumbağa Terbiyecisi, Pera Müzesi’nin duvarında sanatseverleri bekliyor. O beklerken, Türkiye sanat piyasası da boş durmuyor tabii. Her geçen gün daha da artıyor tabloların fiyatları, önemli eserlerin yer aldığı müzayedeler ardı ardına düzenleniyor...

Çok değil daha birkaç ay önce 15 Kasım 2009’da Burhan Doğançay’ın “Mavi Senfoni”si, iki milyon iki yüz bin TL’ye satıldı, böylece Doğançay daha önce 470 bin TL’ye satılan eseriyle elde ettiği “yaşayan bir Türk ressamına ödenen en yüksek miktar” rekorunu yine kendi kırdı. Sanat camiası şimdi gözlerini Antik AŞ’nin 7 Mart’ta düzenleyeceği “Çağdaş Sanat Eserleri” müzayedesine dikti; bu sefer konuşulan isim Erol Akyavaş. “Kuşatma” adlı eseri, 1.500.000 TL açılış fiyatıyla satışa sunuluyor. Bu kadar da değil, Portakal Sanat ve Kültür Evi’ndeki “Monet’den Picasso’ya Batı Resminin Büyük Ustaları” adlı sergideki eserler de 28 Şubat’a kadar satışa sunuluyor. Fiyatlar açıklanmıyor ancak beş milyon Avro’nun konuşulduğu eserler olduğu söyleniyor. Peki dünyanın küresel krizden geçtiği yıllarda, bu resimleri kimler alıyor? Türk resim piyasasındaki yükselişin nedeni ne? Resim ne zamandan beri iyi bir yatırım aracı oldu? Türkiye sanat piyasasından bugün ne anlamamız gerekiyor?

İstanbul Bilgi Üniversitesi Ekonomi Bölümü öğretim üyesi Aylin Seçkin ve İsviçre KOF Economic Institute öğretim üyesi Erdal Atureken, 13 bin yapıtı ve 2005-2009 yılları arasındaki 79 müzayedeyi inceleyerek, bu sorulara yanıt aradı. Sonuç; Türk resim piyasasında satış hacimleri giderek artıyor; 2005’te yaklaşık 14,4 milyon dolarken bugün 45-50 milyon dolardan bahsediliyor. Kanada piyasasının da neredeyse bu kadar olduğu düşünülünce, Türkiye’de sanat pazarı daha iyi anlaşılıyor. Üstelik bu rakama ressamların doğrudan satışları ya da galerilerden alımlar da eklenince üç haneli rakamlardan söz etmek mümkün. Seçkin ve Atureken’in araştırmasına göre, resim yatırımlarının getirisi çoğu zaman diğer yatırım araçlarını geride bırakarak, enflasyonun üzerinde net bir getiri sağlıyor. Tabii bu uzun vadeli yatırımda söz konusu. Müzayedelerdeki yüksek açılış fiyatları satış oranlarına olumlu etki ediyor. Hatta açılış fiyatının yüksek olması eserin satılma ihtimalini arttırıyor. Sadece pahalı eserlerin müzayedelerini takip eden bir alıcı grubu bile var.

Aslında Türkiye sanat pazarı, geldiği yeri, 2001 krizine borçlu. Nasıl mı? Çalışmada bakın bu nasıl anlatılıyor:

“Bu dönemde el konulan özel bankaların özel koleksiyonları TMSF tarafından elden çıkarılmaya başlandı. Pek çok resim, çok yüksek paralara olmasa da el değiştirdi. Bu sanat piyasasına ciddi bir hareket getirdi. 2004’te Osman Hamdi Bey’in Kaplumbağa Terbiyecisi, 3,5 milyon dolara alıcı buldu. Bu satış, Türk resim piyasasında bir anlamda ‘milat’ olurken, 2008 Mayısı’nda dünyanın en ünlü müzayede salonu Sotheby’s’de yapılan açık artırmada Osman Hamdi Bey’in bir başka tablosu ‘Bir İstanbul Hanımefendisi’ 3,4 milyon pounda satıldı. 2009 Martı’nda yine Sotheby’s’de 71 Türk çağdaş eserinin müzayedeye çıkması da önemli bir nokta. 2009’da Burhan Doğançay’ın ‘Mavi Senfoni’sinin 2.2 milyona alıcı bulması, resmi bir yatırım aracı olarak daha popüler hale getirdi”.

Çalışmada, son dönemde eğilimleri takip eden, farklı, yeni, sofistike, entelektüel bir koleksiyoner profili oluştuğuna da dikkat çekiliyor. Türkiye sanat piyasasını Antik AŞ. Yönetim Kurulu Üyesi Olgaç Artam ve Portakal Sanat ve Kültür Evi kurucusu Raffi Portakal anlatıyor..



Son 5 yılın en pahalı 15 tablosu

Çalışmaya göre Türk resminde son 5 yılın en pahalı 100 tablosu arasında şu eserler yer alıyor (Dolar üzerinden).

1. Burhan Doğançay “Mavi Senfoni” 1.486.486

2. Osman Hamdi “Han İçi” 1.301.775 $

3. Şeker Ahmet Paşa “Narlar ve Ayvalar” 1.074.380

4. Fausto Zonaro “Karaköy’den” 587.301

5. Aloiz Schönn “İstanbul’da Eğlenen Saraylı Kadınlar” 557.432

6. François Prieur Bardin “Tophane ve Boğaziçi’nde Kayıklar” 495.867

7. İbrahim Çallı “Üsküdar” 495.864

8. Halil Paşa “Göksu Deresi’ne Bakış” 489.864

9. Fahrünnnissa Zeyd “Towards a Storm” 487.804

10. Şeker Ahmed Paşa “Orman Yolu” 454.545

11. Erol Akyavaş “Fall of a Dream” 419.354

12. Hoca Ali Rıza “İsimsiz” 413.223

13. Fausto Zonaro “Kız Kulesi” 405.405

14. İbrahim Çallı “Ada’da Sandal Sefası” 392.156

15. Nazmi Ziya “İsimsiz” 362.500

İlgili söyleşiler için tıklayınız

BAŞYAPITLAR REKOR KIRIYOR

GEÇ KALMIŞ BİR YÜKSELİŞ