'Fire' kurnazlığı

AKP, anayasa değişikliklerinde parti içindeki fireleri engellemek için “gizli oy” kuralı yerine “açık oy” önerdi. Anayasa değişikliklerinin iki tur yerine tek tur yapılmasını da isteyen AKP, bu yolla milletvekillerini baskı altında tutacak. AKP’nin TBMM Başkanlığı’na sunduğu anayasa değişikliği önerisinde, anayasanın başlangıç ve değiştirilmesi dahi teklif edilemeyecek ilk 3 maddesinin yanı sıra anayasa değişikliklerinin nasıl yapılacağına ilişkin maddede de değişiklikler önerdi. Bu düzenlemeler şöyle:

Oylar açık oturumda verilecek: Mevcut anayasada, anayasanın değiştirilmesine ilişkin oylamaların “gizli” yapılması hükmü bulunuyor. Bu şekilde milletvekilleri üzerinde ret ya da kabul oyu vermesi için baskı oluşturulamıyor. AKP ise önerisinde, “Anayasa değişikliği Meclis üye tamsayısının en az beşte üç çoğunluğu ile kabul edilir” derken mevcut anayasadaki “gizli oylama” hükmünün kaldırılmasını istedi. Böylece anayasa değişiklikleri açık oylama usulüyle gerçekleştirilerek hangi milletvekilinin ne yönde oy kullandığı da ortaya çıkacak. 12 Eylül referandumuna sunulan anayasa paketinin TBMM’deki görüşmeleri sırasında siyasi partilerin kapatılmasını düzenleyen maddesi, AKP’nin fire vermesi nedeniyle yeterli çoğunluğa ulaşamadığı için paketten düşmüştü. Bu durum parti içinde sıkıntı yaratmıştı. Son olarak yerel seçimlerin öne çekilmesine ilişkin anayasa değişikliği de parti içindeki fireler nedeniyle yaşama geçirilememişti.

‘Tek tur’ görüşme: AKP’nin önerisinde anayasa değişikliklerinin iki tur yerine tek turda yapılması öngörülüyor. Buna göre muhalefetin zaman zaman taktik olarak kullandığı ilk turda destek verip ikinci turda desteğini çekerek parti içindeki fireleri artırma girişimi de önlenmiş olacak.

Temel yasa gibi görüşme ihtimali: AKP’nin önerisinde anayasanın değiştirilmesi hakkındaki tekliflerin görüşülmesi ve kabulünde belirlenen hükümlerin dışında yasaların görüşülmesi ve kabulü hakkındaki hükümlerin uygulanacağı belirtildi. Bunun anayasa değişikliklerinin “temel yasa” olarak görüşülmesinin yolunu açabileceğine dikkat çekiliyor. “Temel yasa” uygulaması, tasarıdaki maddelerin tek tek görüşülerek oylanması yerine birden çok maddenin bölümler halinde tek madde gibi görüşülmesini içeriyor. Bu şekilde anayasa değişikliği görüşmeleri çok daha hızlı biçimde gerçekleştirilebilecek.

Komisyon toplanacak

TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu TBMM Başkanı Cemil Çiçek başkanlığında yarın toplanarak komisyonun çalışmalarına devam edip etmeme kararını verecek. Muhalefet partileri AKP’nin başkanlık sistemi önerisi nedeniyle uzlaşmaya varılamadığı görüşünde birleşirken AKP’nin başkanlık sisteminde ısrar etmesi durumunda komisyonun çalışmalarına son verilebileceği değerlendiriliyor.

BDP’den öneri

BDP’nin anayasanın başlangıç bölümüyle ilgili önerisinde herkesin ırk, dil, din, mezhep, cinsiyet, etnik köken ayrımının yanı sıra “cinsel yönelim” ayrımı yapmaksızın eşit olduğu vurgusu yapıldı. BDP önerisinde savaş zararlarının tespiti ve tazmini ile ilgili bir meclis komisyonunun kurulması yer aldı. BDP, azınlık vakıfları mülkiyet hakları ve mallarının iadesiyle ilgili de anayasaya özel bir hüküm konulmasını talep ederken Roman yurttaşların hayat standartlarının yükseltilmesi ve Roman kültürüne uygun olarak önlem alınması da anayasa önerisinde yer buldu.

AKP’li komisyon üyesi Mustafa Şentop, yarınki toplantıda komisyonun nisan sonuna kadar çalışması gerektiğini söyleyeceklerini belirtti. Komisyonda anayasa yapmak konusunda sonuç almaya yönelik bir bakış açısı olmadığını söyleyen Şentop, AKP’nin tek seçeneğinin komisyon olmadığını belirtti. Şentop, hafta başında sorunu partilerin çözmesi gerektiğini söyleyerek devreden çıkacağının sinyalini vermesine karşın TBMM Başkanı Cemil Çiçek’in liderler turu yapması gerektiğini söyledi. “Komisyonla ilgili sorunumuz, siyasi irade konusundaki zaaftır. Liderlerin yeni anayasa konusundaki iradelerini net ve güçlü şekilde açıklamalarını istemek doğru olur” diyen Şentop, AKP’nin masadan kalkması durumunda ortada komisyon kalmayacağını ifade etti.