Fotoğrafın 160 yıllık portresi

“Bir şeyin fotoğrafını çekmek, fotoğraflanmış olan o şeyi ele geçirmektir” der ABD’li düşünür Susan Sontag. İstanbul Modern’de bugün açılan ve Bank of America koleksiyonundan 54 önemli fotoğrafçının 72 eserine yer veren “Bakış-Portre Fotoğrafının Değişen Yüzü” başlıklı sergi de izleyicinin, portre çalışmalar aracılığıyla fotoğrafın 160 yıllık tarihini bir anlamda ele geçirmesini sağlıyor.

Erken döneminde tarihsel belgeleme rolünü üstlenen portre fotoğrafın, bir sanatsal deneme formuna dönüşme sürecini izleyiciyle buluşturan sergide, Eugene Smith, Diana Arbus, Yousuf Karsh, Richard Avedon, August Sander, Brassaï, Robert Frank, Lisette Model, Roman Vichniac, Manuel Alvaroz Bravo gibi, fotoğrafın en önemli isimlerinin çalışmaları yer alıyor.

İstanbul Modern’in küratörü Levent Çalıkoğlu, serginin küratörü Sena Çakırkaya ile Bank of America’dan Ebru Draman katıldığı dünkü basın toplantısında konuşan Çakırkaya, sergide 19. yüzyılın ortalarından günümüze tarihsel, ekonomik ve toplumsal olayların, kültürel değişimlerin yansımalarını görmenin mümkün olduğunu belirtiyor.

Kronolojik bir seçkiyle 4 bölümde sunulan serginin “Benliğin Kurgusu” başlıklı ilk bölümünde, fotoğraf teknolojisi, teknikler ve bu formun toplumsal, sanatsal rolünü anlama çabaları kendini gösteriyor.

“Esinlenmeler” başlıklı ikinci bölümde yeni tekniklerin ortaya çıktığı 1855 ile I. Dünya Savaşı’nın başladığı 1914 yılı arasında çekilen fotoğraflara yer veriliyor. Bu bölümde Julie Marfaret Cameron’ın en önemli çalışması olan Alfred Lord Tennyson portresi; “resimsellik” hareketinin temsilcilerinden Gertrude Kasebier’in Rodin fotoğrafı ile Edward Steichen’in Henri Matisse portresi dikkat çekiyor.

“Sahici Hayatlar” başlıklı üçüncü bölümde kitle medyasında yaşanan patlama ile basın fotoğrafçılığının başlama süreci yansıtılıyor. Sıradan insanların temsil gücünün keşfi, kente ve ana dair anlık karelerin bulunduğu bölümde, August Sander’in “Boksörler”, “Ressamın Karısı” ve “Banka Veznedarı” başlıklı çalışmaları görmeye değer.

“Kişisel Gerçekçilik” başlıklı son bölümde ise “bakış” kavramının farklı biçimlerde ele alınması konu ediliyor. Burada Nicholas Nixon’un ünlü “Brown Kardeşler” fotoğraflarının yanı sıra, Rineke Dijkstra’nın askere giden bireylerin psikolojisini gözler önüne sermeyi amaçladığı serisi yer alıyor.

Sergide, Philippe Halsman’ın Jump serisinden yola çıkarak gerçekleştirilen interaktif bir fotoğraf çekim alanı bulunuyor. Bunun yanı sıra, Nixon’un Brown Kardeşler serisinin tüm fotoğrafları dijital çerçeve ile izleyiciye yansıtılıyor.

“Bakış-Portre Fotoğrafının Değişen Yüzü” sergisi, 20 Ocak’a kadar görülebilir.