'Her iki ülke de bu sefer istekli'

Türk-Ermeni İş Geliştirme Konseyi (TABDC) Eş Başkanı Kaan Soyak, Türkiye ile Ermenistan arasında başlatılan yeni süreçle ilgili olarak ''diplomatik ilişkinin doğal olarak kurulması ve diplomatik temsilcilik açılmasının, iki ülke arasındaki protokolün işleyişinin bizzat takibi açısından da son derece yararlı ve gerekli olduğu'' değerlendirmesinde bulundu.

Soyak, ''Her iki taraf anayasal ve yasal prosedürlere uygun biçimde onay işleminin zamanlıca ilerlemesi için uygun çabaları tabii ki gösterecek, paralel beklenen gelişmelere dayalı süreçte doğal olarak yavaşlama olabilir. Ancak her iki ülke de bu sefer son derece ciddi ve süreci birlikte başarıyla sonuçlandırmak konusunda istekliler ve gerekli siyasi iradeye sahipler'' dedi.

 

Taşnak ve Diaspora

Soyak, Ermeni diasporası ve aşırı milliyetçi Taşnak partisinin bu protokollere muhalefet etmesinin doğal olduğunu, tepkilerin olmaya da devam edeceğini söyledi. Soyak, ''Tabii ki bu karşı çıkmalar aşırı uçlardaki dirençlerdir. Ermenilerin Taşnak kesimi bugüne kadar Ermenistan ve Türkiye arasındaki sorunlardan güç almıştır ve düzelmesiyle büyük bir güç kaybına uğrayacaktır. Bu gerçek Ermenistan kamuoyunda ve diasporanın sessiz çoğunluğu tarafından çok iyi biliniyor'' dedi.

''Diasporanin sessiz çoğunluğunun'' bu olumlu sürece katkı ve destek sağlayacağına olan inançlarının tam olduğunu ifade eden Soyak, ilerleyen günlerde bu desteği açıkça görmeyi beklediklerini, bunun üzerine çalışmaya devam ettiklerini kaydetti.

 

Ermenistan - Azerbaycan sorunları

ABDC Eş Başkanı Soyak, Türkiye ile Ermenistan arasındaki bu protokollerin Yukarı Karabağ sorununun çözümünü hızlandırmaya büyük katkı sağlayacağı öngörüsünde bulundu.

Türkiye'nin de üyesi olduğu Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) ABD, Rusya ve Fransa başkanlığında oluşturduğu Minsk Grubu'nun Yukarı Karabağ ile ilgili sorunların çözümünde son bir yıl içerisinde çok yoğun çalışmalar yaptığını anlatan Soyak, özellikle Rusya;nin bölge ülkeleri Azerbaycan ve Ermenistan üzerindeki doğal psikolojik baskısının hissedilmesiyle en önemli ana sorunların birer birer çözülmeye başladığını söyledi.

Yukarı Karabağ sorununun her ne kadar Türkiye ile Ermenistan arasındaki protokolde yazılmasa da, her iki tarafın da paralelde mutlaka çözülmesini bekledikleri bir sorun olduğunu belirten Soyak, şöyle devam etti: ''Ermenistan;in ilk adım olarak işgal ettiği 7 bölgenin 5'inden çekilmesi ve buraya evlerinden ayrılmak zorunda olan Azerilerin yerleşmesi tabii ki mümkün. 5 vilayetin boşaltılmasıyla, Yukarı Karabağ'ın statüsünün daha sonraya bırakılması ve Laçin koridorunda her iki tarafın da kabul edeceği şekilde güvenliğin sağlanması ile barış yolunda çok önemli bir adım atılmış olacak. Belki bu anlaşma iç siyasi istişarelerin tamamlanacağı 6 hafta içinde olmayabilir, ancak en geç Aralık ayı içerisinde bu konuda bir anlaşma olacağına hepimiz kesin gözüyle bakıyoruz.
Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sorunlar çözülmeden Kafkaslar'da bir barıştan söz edilemez ve yalnızca Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi Kafkas barışının sağlanmasına yetmez. Bu durum hem Azerbaycan, hem Ermenistan, hem de Türk Dışişleri tarafından çok iyi bilinmektedir. Türkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokol ise Yukarı Karabağ sorununun çözümünün hızlanmasına büyük katkı sağlayacak ve Azerbaycan Dışişlerinin çok daha aktif bir şekilde bu sorunun çözümüne daha çok çaba harcamasına yol açacaktır. Yukarı Karabağ sorununun çözülmesinde atılacak adımlar Türkiye ile Ermenistan arasındaki protokol sürecini hızlandırıcı ve kolaylaştırıcı etkisi olacaktır.''

Ermenistan açılımının ekonomik yanı

TABDC Eş Başkanı Kaan Soyak, sınırların açılması ve diplomatik ilişkilerin başlamasının ekonomik getirisine yönelik değerlendirmelerde de bulundu. Türkiye gündeminde olan Ermenistan açılımın ekonomik yanının önemli bölümlerinin Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesini de sağlayacağını savunan Soyak, yurt dışında yaşayan yaklaşık 7 milyon diaspora Ermenisi'nin atalarının, demokratik açılım yapılmak istenen Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgesi kökenli olduğunu, söz konusu kimselerin aile büyüklerinin doğdukları bu bölgeyi, şehirleri, köy ve kasabaları turistik amaçlı ziyaret etmek istediklerini söyledi.

Soyak,''Ermenistan'a gelen ortalama 400-500 bin diaspora Ermenisi'nin en az yarısı her yıl Türkiye;nin Doğu ve Güney Doğu Anadolu şehirlerine gelecek. Ermenilerin Anadolu misafirperverliğiyle karşılanmaları bu bölgeye gittikçe artan sayıda turist gelmesine yol açacak ve bölgeye en kısa yoldan ekonomik katkı sağlayacak'' dedi.

Türkiye'yi Kafkaslar, Orta Asya ve Rusya'ya bağlayan demir yolunun Ermenistan üzerinden geçtiğini anımsatan Soyak, sınırların açılması ve Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sorunların da çözülmesiyle birlikte yıllık kapasitesi 10 milyon ton olan demir yolunun, Akdeniz'in yük potansiyelini Türkiye;nin Akdeniz limanlarına çekeceğini, yüklerin buradan Orta Asya'ya ve Rusya'ya taşınacağını belirtti.

Soyak, ''Demir yolu taşımacılığı en ekonomik taşımacılık yolu olduğundan, Türkiye malını çok daha ucuza Orta Asya ve Rusya'ya ihraç edecek, ham madde ihtiyacını ise yine bu bölgelerden çok daha ucuza sağlayacak'' dedi.

Türkiye'nin en önemli sektörlerinden birisi tekstilken, Türk tekstil ürünlerinin Rusya'ya girerken gümrük ve vergi sıkıntılarının yaşandığına işaret eden Soyak, şöyle konuştu: ''Sovyetler Birliği döneminin tekstil üretim merkezi Ermenistan'in Rusya ile serbest ticaret anlaşması var. Türkiye'de tercihen Türkiye'nin Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinde üretilen tekstil ürünlerinin Ermenista''da ufak bir katkı ile doğrudan Ermenistan'dan Rusya'da istenilen yere vergi ve gümrük sıkıntıları yaşanmadan teslimatı mümkün. Türkiye-Ermenistan ortak çalışması Türkiye'nin Doğu ve Güney Doğu illerine tekstil üretiminin kaydıracak. Diğer yandan, Türkiye ve Ermenistan'da ortak üretilen tekstil ürünlerinin ABD'ye gümrüksüz ve vergisiz sokulması konusunda çalışmalar da ABD Temsilciler Meclisinde sürdürülüyor.''