İsyan ateşi petrol ve altını da vurdu

Londra Brent tipi ham petrolün vadeli fiyatları 2,5 dolar kadar artarak 105,08 dolara kadar çıktı. Bu Brent tipi ham petrolün varil fiyatının Eylül 2008'den bu yana en yüksek seviyesi oldu. Geçen hafta 104,52 dolara kadar çıkan Brent tipi ham petrolün vadeli fiyatları daha sonra 1,73 dolarlık artışla 104,25 dolardan işlem görmeye başladı.

ABD ham petrolünün varil fiyatı da 3,10 dolar artışla 89,30 dolara çıktı. ABD ham petrolünün varil fiyatı mart ayı teslimi geçen hafta cuma günü 16 sent düşüşle 86,20 dolardan haftayı kapatmıştı.

Libya'nın doğusundaki El Zuveyye aşireti liderinin, yetkililerin protestoculara karşı kullandığı şiddeti durdurmazsa Batı'ya petrol ihracatını keseceği tehdidinin petrol fiyatlarının yükselişinde rol oynadığı belirtiliyor. Petrol fiyatlarının artmasında bu ülkedeki Nafoora petrol sahasında grevdeki işçilerin üretimi durdurması da etkili oldu.

Credit Agricole Corporate ve Investment Bank'da görevli petrol uzmanı Christophe Barret, ''Libya önemli bir üretici ve iyi kalite ham petrol ihracatçısı ve aşiret liderinin üretimi durduracağı tehditleri de kaygı verici'' dedi.
 

Dünyadaki petrol üretiminin yüzde 2'si

Dünyadaki petrol üretiminin yüzde 2'sini karşılayan ve geçen ay günde 1,58 milyon varil petrol üreten Libya'nın, Avrupa'da petrol ve doğalgaz piyasasındaki payının ise yüzde 10 kadar olduğu tahmin ediliyor. Avrupa piyasası için önemli petrol ve doğalgaz üreticisi Libya için petrol üretimi ekonomide önemli bir yer oluşturuyor. Petrol üretimi Libya'nın ihracatının yüzde 95'ini ve ekonomik üretiminin yüzde 25'ini oluşturuyor.

Libya'da faaliyet gösteren batılı büyük petrol ve doğalgaz şirketleri, olayların artması üzerine bu ülkedeki çalışanlarını tahliye etmeye ve sondaj çalışmalarını durdurmaya başladılar.

Bu ülkede önemli faaliyetler yürüten İtalyan petrol ve doğalgaz şirketi ENI'nin sözcüsü, Libya'da son 24 saatte normal üretimlerini sürdürdüklerini açıklarken, şirketin hisseleri yüzde 4,1 değer kaybetti. Avusturyalı enerji şirketi OVM de Libya'daki operasyonlarının sürdüğünü bildirirken, bu şirketin hisseleri de yüzde 3,2 düştü.

Libya'nın petrol ve doğalgaz ihracatının üçte birini yaptığı İtalya, şimdiye kadar bu ülkenin en büyük müşterisi konumunda bulunuyor. On yıllardır Libya'dan doğalgaz satın alan ENI, İtalya ve Libya arasındaki yakın siyasi ilişkilerin merkezinde görülüyor. ENI'nın gelirlerinin yüzde 13'ünün Libya ve yüzde 30'unun Kuzey Afrika'dan gelmesi yüzünden şirketin bölgedeki istikrarsızlıktan çok fazla olumsuz etkileneceği değerlendiriliyor.

Bu arada Kuzey Afrika ve Ortadoğu'daki halk ayaklanmalarının Tunus ve Mısır'da cumhurbaşkanlarının görevlerinden istifa etmelerine yol açması üzerine yatırımcılar, bu olayların bölgedeki önemli petrol üretici ülkelerine sıçramasından endişe ediyorlar. En önemli endişeyi ise olayların dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan'a sirayet etmesi oluşturuyor.

Suudi Arabistan yetkilileri, Bahreyn'de Sünni hükümeti protesto eden çoğunluktaki Şiilerin ayaklanmasının, kendi ülkelerinde Şii azınlığın büyük bölümünün yaşadığı ve büyük petrol yataklarının bulunduğu doğuya yayılmasından kaygılanıyorlar.
 

Altın fiyatları da arttı

Öte yandan Kuzey Afrika ve Ortadoğu'daki ayaklanmalar başta altın olmak üzere diğer değerli metallerin de fiyatlarını artırdı.

Spot altının ons fiyatı 1.403,38 dolarla ocak ayı başından bu yana en yüksek seviyesine çıktıktan sonra 1.401,30 dolardan işlem görmeye başladı. Altının ons fiyatı geçen hafta cuma günü New York Borsası'nda 1.388,58 dolardan haftayı kapatmıştı.

Diğer değerli metallerin de fiyatları artarken, gümüş 31 yıldaki en yüksek seviyesine ve paladyum 10 yılın zirvesine çıktı. Gümüşün onsu 33,50 doları gördükten sonra 33,44 dolardan, paladyumun onsu 859 dolardan ve platinyumun onsu 1.842,35 dolardan işlem gördü.
Nikelin tonu 29.425 dolarla 34 ayın ve aluminyumun tonu 2.585 dolarla 29 ayın zirvesine çıktı.

Petrol araştırma şirketi Wintershall, petrol üretimini günlük 100 varil azaltacak

Alman kimya şirketi BASF'ye bağlı petrol ve doğalgaz arama şirketi Wintershall, Libya'daki petrol üretimini azaltacak. Wintershall, Nijerya ve Angola'dan sonra günlük 1,6 milyon varil petrol üretimiyle Afrika'nın üçüncü büyük petrol üreticisi Libya'daki petrol üretimini günlük 100 bin varil azaltacağını açıkladı. Wintershall'ın bu kararının, petrol ihracatının büyük bölümünü Avrupa'ya yapan Libya'nın petrol arzında önemli bir düşüşe yol açacağı belirtiliyor.

Büyük petrol şirketlerinin çalışanlarını tahliye etme kararı verdiği Libya'da, petrol üretimi faaliyetlerinin büyük bölümü hükümetin kontrolü kaybettiği sanılan ve ülkenin ikinci büyük kenti olan doğudaki Bingazi'nin güneyinde yapılıyor. İspanyol petrol şirketi Repsol, güneydeki Murzuq petrol sahasında üretiminin etkilenmediği bildirdi.

Avusturya petrol ve doğalgaz şirketi OMV ile İtalyan petrol ve doğalgaz şirketi ENI, ülkedeki faaliyetlerini sürdürdüğünü bildirirken, Mabruk ve Murzuq petrol sahalarında faaliyet gösteren Norveç petrol şirketi Statoil, başkent Trablus'daki bürosunu kapattığını açıkladı.
 

Avrupa borsaları değer kaybetti

Bu arada Libya'daki gelişmeler nedeniyle Asya'dan sonra Avrupa borsaları da değer kaybetti. Borsalardaki değer kaybından en fazla Libya'da büyük yatırımları bulunan İtalyan şirketleri etkilendi. Londra Borsası'nda FTSE-100 Endeksi şu sıralar yüzde 0,30, Frankfurt Borsasında Dax Endeksi yüzde 0,69 ve Paris Borsasında Cac 40 Endeksi yüzde 0,69 geriledi.
İtalya Borsasında da FTSE MIB Endeksi yüzde 2,59 düştü.

Piyasa uzmanları, enerji sorunu ve Libya hükümetinin İtalyan şirketlerindeki yatırımlarını tehdit eden risklerin şirketlerin hisseleri üzerinde baskı oluşturduğu değerlendirmesi yaptılar. Libya hükümetinin yüzde 7,5 hissesine sahip olduğu İtalyan Unicredit bankasının hisseleri yüzde 3,3, yüzde 2 hissesine sahip olduğu havacılık ve savunma şirketi Finmeccanica'nın hisseleri yüzde 1,4, ENI'nin hisseleri yüzde 4,8, inşaat şirketi Impregilo'nun hisseleri yüzde 5,3 ve otomotiv şirketi Fiat'ın hisseleri de yüzde 2 değer kaybetti. Avrupa'da en fazla kaybı olan şirket ise hisseleri yüzde 6 düşen Avusturyalı OMV oldu.
 

Petrol fiyatları

Öte yandan Libya'daki olaylar nedeniyle hızla yükselen ABD ham petrolünün varil fiyatı 2,68 dolar artışla 88,88 dolardan, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 1,35 dolarlık yükselişle 103,90 dolardan satılıyor. Gün içinde ABD ham petrolünün varil fiyatı 3,10 dolar artışla 89,30 dolara, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 104,60 dolarla 2,5 yılın en yüksek seviyesine çıktı.