"Kadın üyeler sosyal faaliyetleri içselleştiriyor"

TBMM'de grubu bulunan siyasi partiler bağlamında kadın kollarının incelendiği tezde, kadınların siyasal yaşama eşit katılımının, hem kadının ilerlemesinde hem de toplumun kalkınmasında temel faktörlerden biri olduğu vurgulandı. Kadınlar siyasal karar alma süreçlerine katılmadıkça ve karar almanın bütün düzeylerine kadın bakış açısı yerleştirilmedikçe toplumsal cinsiyet eşitliğinin de sağlanamayacağına işaret edilen tezde, kadınların aktif siyasal katılımlarının arttırılmasında, siyasal sistem içinde görünürlüklerinin sağlanmasında siyasi partilerin büyük rol oynadığına dikkat çekildi.

Tezde, siyasi partilerin 20. yüzyılın ortalarından itibaren kadınların siyasete artan ilgisini değerlendirmek, daha fazla kadını parti bünyesine çekmek ve parti politikalarına destek oluşturmak amacıyla kadın örgütlenmelerine gittikleri hatırlatıldı. Tezde, oluşturulan parti içi kadın örgütlenmelerin sonraki dönemde farklı misyonlar üstlenerek kadın bakış açısının siyasi parti bünyesine taşınmasında, parti politika ve programlarının kadın sorununa duyarlı hale getirilmesinde ve kadının siyasal temsilinin artırılmasında önemli bir konuma ulaştığı belirtildi.

Türkiye'de ilk olarak CHP tarafından daha fazla kadını partinin içine çekmek amacıyla oluşturulan kadın kolları örgütlenmelerinin yaklaşık olarak 50 yıllık bir geçmişi bulunduğu anımsatılan tezde, daha önce siyasi partilerin oluşturmaktan kaçındığı kadın kolları örgütlenmelerinin son dönemde hemen hemen tüm partilerde olduğu ifade edildi. Tezde, özellikle yeni kurulan siyasi partilerin örgütlenme çalışmaları içinde temel öncelikler arasında bir kadın örgütlenmesi oluşturma çabası gösterdikleri kaydedildi.

Tez parti mevzuatlarına göre, kadın kolları örgütlerinin temel olarak ''yan-yardımcı kuruluş'' olarak konumlandırıldığı, partinin ana kademesine bağlı olarak faaliyetlerini sürdürdüğünü anlatıyor. Tezde, ''genellikle siyasi partiler içinde kadın kollarına ana kademelerde yeterince söz ve oy hakkı ve aday belirleme sürecinde de özerklik tanınmadığı, özel maddi imkanların sunulmadığı söylenebilir'' ifadeleri kullanıldı.

Türkiye'de kadınların siyasal katılımının azlığının kadın kolları üyeleri tarafından da önemli bir sorun olarak görüldüğü vurgulanan tezde, şunlar kaydedildi:

''Bunun temel nedeni olarak geleneksel bakış açısı içinde siyasetin 'erkek işi', siyasi partilerin ise 'erkeklerin hakimiyet alanı' olarak görülmesi gösterilmektedir. Asıl dikkat çeken husus ise bazı üyelerin mevcut erkek egemen yapıyı yadırgadıklarını ifade etmelerine rağmen, kadın kolları üyelerinin çoğunluğunun bu durumu içselleştirmiş olmalarıdır. Özellikle geleneksel bakış açısı içinde kadınların 'özel alan' sorumluluklarına üyelerin büyük önem verdiği, ev-aile içi sorumlulukları gerçekleştirdikleri ölçüde siyasi parti çalışmalarına katıldıkları gözlenmiştir. Büyük bölümü evli ve çocuk sahibi olan ev kadını ve emekli üyelerin ev ile parti arasında denge kurma çabası içinde olduğu, ailesinden ve özellikle de eşlerinden destek alanların daha uzun ve yoğun olarak parti çalışmalarında bulunduğu, aile desteğini alamayan, partide yaptığı çalışmalar ailesi tarafından yadırganan kadınların ise katılımının süreksiz olduğu söylenebilir.''

Üye kadınların karar alma mekanizmalarına adaylık eğilimleri düşük

Farklı ideolojilere sahip siyasi parti üyelerinin, kadınların siyasal katılımının gerekliliği konusunda fikir birliğinde olduğu belirtilen tezde, kadın kolları üyelerinin kadınların siyasal katılımının demokrasinin gelişimi açısından önem teşkil ettiğini düşündükleri ifade edildi.

Tez, kadınların ayrıca kadınların siyasal alanda daha fazla söz sahibi olmasıyla sosyo-ekonomik sorunların çözümünün kolaylaşacağı, kadın sorunlarına ilişkin farkındalığın artacağı konularında hemfikir olduklarını ortaya çıkardı. Tezde, kadın kolları üyelerinin siyasi karar alma mekanizmalarına daha fazla kadının katılımını istedikleri aktarıldı.

Kadın kolları örgütlerinden beklenen en önemli rolün daha fazla kadını siyasete hazırlama ve yönlendirme olduğuna işaret edilen tezde, ancak anket sonuçlarına göre, üye kadınların siyasi karar alma mekanizmalarına adaylık eğilimlerinin düşük olduğu belirtildi. Tezde, ''Belediye meclisleri dışında diğer siyasi pozisyonlara aday olan ve seçilen kadınların sayısı yok denecek kadar azdır. Ayrıca parti içi karar ya da yönetim organlarına seçilen kadınların azlığı da dikkat çekicidir. Bu durum kadın kolları ile parti teşkilatları arasında geçişliliğin çok kısıtlı olduğunu düşündürmektedir'' denildi.

Elde edilen bulgular ışığında kadın kolları örgütlerinin öncelikli olarak partiye yeni üye kazandırmaya, seçimlerde propaganda faaliyeti yaparak oy potansiyelini arttırmaya yönelik çalışmalar yürüttüğü, yani, ''parti politikalarına kadın desteği oluşturma'' işlevini yerine getirdiği dile getirilen tezde, bunun yanı sıra gezi, kermes, anma etkinliği gibi faaliyetlerin yanında toplumun çeşitli kesimlerine yönelik yardım faaliyetlerinin de yaygın olarak gerçekleştirildiğinin gözlendiği belirtildi. Bu faaliyetlerin ''geleneksel kadınlık rolleriyle'' örtüşmesine dikkat çekilen tezde, ''Bu bakımdan cinsiyete dayalı işbölümünün siyasi parti içinde devam ettiği ve kadın kollarının siyasal parti içinde siyasal bir kuruluştan çok 'sosyal bir kuruluş' görüntüsü çizdiği söylenebilir'' değerlendirmesinde bulunuldu.

Kadın üyeler sosyal faaliyetleri içselleştiriyor

''Sosyal bir kuruluş'' görüntüsü içindeki kadın kolları üyelerinin yaptığı faaliyetleri içselleştirdiği belirtilen tezde, kadın kollarından asıl beklenen işlevler olan kadın bakış açısını parti politikalarına yansıtma, kadın adayların sayısını arttırma, kadınları siyasal ve sosyal konularda donanımlı bir vatandaş haline getirmeye yönelik çalışmaların hem nicelik hem de nitelik bakımından yetersiz olduğu savunuldu.

Partilerin kadın kolları örgütlerinin diğer kadın örgütleriyle iletişiminin en alt düzeyde olduğu vurgulanan tezde, kadın kollarının, özellikle diğer siyasi partilerin kadın örgütleriyle iletişim içinde olmadığı, ortak çalışmalarda bulunmadığı belirlendi.

Tezde, kadın kolları örgütlenmelerinin ''yan kuruluş/yardımcı örgüt'' statüsünden çıkarılması, görev ve yetkilerinin kadın-erkek eşitliğini sağlamaya ve kadınların karar alma mekanizmalarına katılımını güçlendirmeye yönelik olarak tüzük ve yönetmeliklerle belirlenmesi ve siyasi parti kadın kollarının göreve seçimle gelmesi ve görevden alınma koşullarının mevcut parti tüzük ve yönetmeliklerinde yapılacak değişikliklerle hukuki güvenceye kavuşturulmasının sağlanabileceği önerildi.

Kadın kollarına siyasi parti bütçelerinden bir kısmının ayrılması tavsiyesinin yer aldığı tezde, genel seçimlerde ve yerel seçimlerde aday olacak kişilerin belirlenmesinde kadın kolları örgütlerinin aktif rol oynamasının sağlanması gerektiği vurgulandı.